«Η άλλη όψη της ελπίδας» στο Cine Δράση

Η ταινία «Η άλλη όψη της ελπίδας» προβάλλεται την Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2018 στις 20:15 στην αίθουσα «Ν. Εγγονόπουλος» στο πάρκο «Μίκης Θεοδωράκης» (ΤΥΠΕΤ, Π. Μπακογιάννη 38-42, Βριλήσσια) από το Cine Δράση της Δημοτικής Κίνησης Βριλησσίων Δράση για μια Άλλη Πόλη.

Λίγα λόγια για την ταινία από το Cine Δράση

Η γλυκόπικρη κωμωδία «Η άλλη όψη της ελπίδας» αποτελεί, άτυπα, το δεύτερο μέρος της «τριλογίας των λιμανιών» του Φινλανδού Aki Kaurismaki που ξεκίνησε με το φιλμ «Το λιμάνι της Χάβρης» (2011). Χαρακτηρίστηκε καλύτερη ταινία του 2017 από τη Διεθνή Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου, απέσπασε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Βερολίνου και τιμήθηκε με πλήθος άλλων διακρίσεων σε παγκόσμιες διοργανώσεις. Ο σκηνοθέτης προσεγγίζει μοναδικά και πρωτότυπα με αναπάντεχα σαρκαστικό, ενίοτε ξεκαρδιστικό και πάντα φρέσκο στιλ τον τρόπο που η πολιτισμένη Ευρώπη αντιμετωπίζει το προσφυγικό ζήτημα και βάζει στο επίκεντρο τον ανθρωπισμό, την αλληλεγγύη, τη συντροφικότητα και την αγάπη μεταξύ των ανθρώπων, δηλαδή όλα όσα θα έπρεπε να είναι αυτονόητα, αλλά τελικά δεν είναι.

Οι ήρωες της ταινίας είναι δύο εκ πρώτης όψεως πολύ διαφορετικοί άνθρωποι, με μόνο κοινό χαρακτηριστικό ότι δεν μπορούν, όσο και να προσπαθούν, να ζήσουν μέσα στα πλαίσια που επιβάλουν οι επιταγές μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής κοινωνίας. Από τη μια είναι ένας ξένος. Ο Σύρος πρόσφυγας Χάλεντ, που έφυγε από το Χαλέπι για να γλυτώσει τη ζωή του και διανύοντας την γνωστή διαδρομή Τουρκία – Ελλάδα – Ουγγαρία έφτασε στη Φινλανδία αναζητώντας την αδελφή του, τη μόνη που έχει απομείνει από την οικογένεια του. Ζητά πολιτικό άσυλο από την φιλανδική κυβέρνηση, η οποία του το αρνείται καθώς το φινλανδικό δικαστήριο κρίνει ότι η κατάσταση στην πατρίδα του δεν είναι τόσο επικίνδυνη ώστε να δικαιολογούνται οι προσφυγικές ροές. Ο Χάλεντ φυλακίζεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης προσφύγων από το οποίο και δραπετεύει για να αποφύγει την απέλαση και έκτοτε ζει στη χώρα παράνομα. Η ίδια του η ύπαρξη δεν αναγνωρίζεται νομικά.

Από την άλλη, ο Βίκστρομ είναι ένας τυπικός Φινλανδός. Μεσήλικας, παλαιάς κοπής άνθρωπος που έχει και αυτός, για εντελώς διαφορετικούς λόγους από τον Χάλεντ, εγκαταλείψει την τακτοποιημένη ζωή του για να ζήσει αντισυμβατικά. Στην πρώτη σκηνή της ταινίας τον βλέπουμε να αφήνει το σπίτι, την αλκοολική γυναίκα και τη δουλειά του ως πλασιέ πουκαμίσων. Μετά από χρόνια δουλειάς στους δρόμους είναι αποφασισμένος να κυνηγήσει το όνειρο της ζωής του: να ανοίξει ένα εστιατόριο. Πουλάει το εμπόρευμα του, ρισκάρει τα χρήματα που εισπράττει σε μια παρτίδα πόκερ και με τα κέρδη από το παιχνίδι αγοράζει σε εξευτελιστική τιμή ένα παρακμιακό μαγαζί. Μαζί με τον μάγειρα, τον μετρ, τη σερβιτόρα και τον σκύλο της, σερβίρουν ως σπεσιαλιτέ σαρδέλες από κονσέρβα με βραστές πατάτες και περιμένουν να πάνε καλά οι δουλειές.

Δραπετεύοντας, από τον καταυλισμό, ο Χάλεντ θα βρει στον δρόμο του τον Βίλκστρομ, ο οποίος θα τον φροντίσει και χωρίς να το πολυσκεφτεί θα του προσφέρει δουλειά, φιλία, κατανόηση. Εκείνος θα προστεθεί στην ομάδα και όλοι μαζί θα αποτελέσουν μια ουτοπική κοινωνία, μια όαση ανθρωπιάς που όπως φαίνεται μπορεί να νικήσει το νεοναζισμό και το ρατσισμό που παραμονεύουν. H «ελπίδα» στην οποία αναφέρεται ο τίτλος, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η απρόσμενη σχέση αλληλεγγύης και φιλίας που αναπτύσσεται ανάμεσα στους δύο ήρωες που συνδέονται μεταξύ τους ακριβώς γιατί αισθάνονται το ίδιο ξένοι, απόκληροι και ανεπιθύμητοι.

Ο κινηματογραφιστής Aki Kaurismaki που το 2002, απέσπασε στις Κάννες το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής για το αριστουργηματικό «Άνθρωπο Χωρίς Παρελθόν», μας προσφέρει μια ακόμη προσεγμένη ταινία, γεμάτη ανεπιτήδευτο ουμανισμό, διακριτικό αλλά σαρκαστικό χιούμορ και αισιοδοξία.

Όπως λέει και ο ίδιος: «Ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος μοιάζει να αποφεύγει να καταπιαστεί με το φλέγον ζήτημα της μετανάστευσης, το οποίο είναι απόρροια μιας σταθερά επιδεινούμενης παγκόσμιας οικονομικής, πολιτικής και – πάνω απ΄ όλα – ηθικής κρίσης. Μετανάστες από διάφορα μέρη του κόσμου, οι οποίοι προσπαθούν να βρουν διέξοδο προς τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντιμετωπίζονται παραδοσιακά ως πολίτες “Β΄ κατηγορίας”. Με αυτήν την ταινία προσπαθώ να καταβάλλω κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποδομήσω τον ευρωπαϊκό τρόπο που βλέπουν τους πρόσφυγες: είτε ως θλιβερά θύματα είτε ως αλαζονικούς οικονομικούς μετανάστες που εισβάλλουν στις κοινωνίες μας, απλώς για να κλέψουν τις δουλειές μας, τις συζύγους μας, τα σπίτια μας και τα αυτοκίνητά μας. Στην ευρωπαϊκή ιστορία, η δημιουργία και η επιβολή στερεότυπων προκαταλήψεων δημιουργεί μια απειλητική ηχώ».

Λιτά, χωρίς πολιτικές ορθότητες, κηρύγματα, υπερβολές, επιτηδευμένη φιλανθρωπία και κυρίως χωρίς να αποκρύπτει τα κακώς κείμενα, λέει τα πάντα για το θέμα απλά και συγκλονιστικά. Χωρίς να ψεύδεται και να κοροϊδεύει, καταγράφει τον τρόπο που μπορείς να βοηθήσεις έναν άνθρωπο που βρίσκεται σε ανάγκη. Όχι γιατί περιμένεις ανταλλάγματα ή φοβάσαι την τιμωρία που θα έρθει από τον ουρανό ή τη γη αν δεν κάνεις το πρέπον, αλλά γιατί έτσι γίνεσαι και ο ίδιος λίγο καλύτερος άνθρωπος. Όπως η νοσοκόμα, που βοηθάει τον Χαλέντ να ξεφύγει, ο Ιρακινός που του δανείζει το κινητό για να κάνει το αναγκαίο τηλεφώνημα, ο φορτηγατζής που φέρνει την αδελφή του και ο Βίκστρομ, που τον βοηθάει πάντα και ουσιαστικά. Μπορεί στη χώρα τους να μην υπάρχει χώρος για έναν πρόσφυγα, αλλά υπάρχει άφθονος στους ίδιους που τον προσφέρουν χωρίς δεύτερη σκέψη.

Οι ηθοποιοί είναι όλοι τους εξαιρετικοί, δίνουν ερμηνείες βασισμένες στις εκφράσεις του προσώπου, διασκεδαστικά αμήχανες, με ρεαλισμό και συναίσθημα. Ξεχωρίζει αυτή του Sakari Kuosmanen στον ρόλο του Βίκστρομ, που αποδίδει υπέροχα την αντισυμβατικότητα του χαρακτήρα του. Η αισθητική του φιλμ θυμίζει πολύ δεκαετία του ΄90, είναι απομακρυσμένη από τη σύγχρονη πραγματικότητα και την ψηφιακή εποχή. Επιμένει να βλέπει νοσταλγικά το παρελθόν όπως αποδεικνύουν τα παλιάς τεχνολογίας μεγάλα, μαύρα αμάξια, οι παλαίμαχες Ροκ εν Ρολ μπάντες που είναι και η μόνη μουσική επένδυση της ταινίας.

Φινλανδία, Γερμανία, 2017. Διάρκεια: 98΄. Σκηνοθεσία-Σενάριο: Aki Kaurismaki. Φωτογραφία: Timo Salminen. Πρωταγωνιστούν: Sherwan Haji, Sakari Kuosmanen, Janne Hyytiainen, Ilkka Koivula, Nuppu Koivu, Simon Hussein Al-Bazoon.