Ουτοπία ο πυρηνικός αφοπλισμός

Πενήντα  χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την υπογραφή της συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων την 1η Ιουλίου του 1968. Ο στόχος του πλήρους αφοπλισμού θεωρείται μάλλον ανεδαφικός από τους ειδικούς.

Παγκοσμίως άγνωστος παραμένει ο οικισμός Μπίχελ, κοντά στο Κόμπλεντς της Γερμανίας. Μάλλον εκ προθέσεως συμβαίνει αυτό. Γιατί στο Μπίχελ έχουν αποθηκευθεί οι τελευταίες πυρηνικές κεφαλές τύπου B61 που απέμειναν σε γερμανικό έδαφος μετά το τέλος του «Ψυχρού Πολέμου». Υπολογίζεται ότι είναι περίπου είκοσι, ο ακριβής αριθμός είναι απόρρητος. Το βέβαιο είναι ότι κάθε μία από αυτές έχει καταστροφική ισχύ πολύ μεγαλύτερη από τις βόμβες που είχαν ισοπεδώσει τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Οι βόμβες ανήκουν στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, αλλά στην υποθετική περίπτωση πυρηνικού πολέμου τις ρίψεις θα ανελάμβανε η 33η μοίρα της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας, που συνεχίζει μέχρι σήμερα την εκπαίδευση των πιλότων για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η 33η μοίρα είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης στην τουριστική περιφέρεια του Άιφελ, αλλά οι επίσημες ιστοσελίδες στην περιοχή δεν αναφέρουν οτιδήποτε περί πυρηνικών όπλων. Το Μπίχελ δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση. Αμερικανικές πυρηνικές κεφαλές παραμένουν και στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στην Ιταλία και στην Τουρκία, στο πλαίσιο ενός δόγματος πυρηνικής αποτροπής, το οποίο μάλιστα εν έτει 2012 επιβεβαιώθηκε ως «ουσιαστικό στοιχείο της συλλογικής άμυνας» του ΝΑTO.

Ελπίδες και προσδοκίες το μακρινό 1968

Διαφορετική ήταν η στόχευση την 1η Ιουλίου 1968, όταν οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Σοβιετική Ένωση υπέγραφαν τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (non-proliferation treaty, NPT). Οι υπερδυνάμεις της εποχής δεσμεύονταν όχι μόνο να εμποδίσουν την περαιτέρω διάδοσή τους, αλλά και να προχωρήσουν σε πλήρη πυρηνικό αφοπλισμό. Έκτοτε, 190 χώρες, μεταξύ αυτών και η Γερμανία, έχουν προσχωρήσει στη συνθήκη. Ωστόσο, σύμφωνα με το έγκυρο σουηδικό Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη (SIPRI), παραμένουν σήμερα «ετοιμοπόλεμες» περίπου 15.000 πυρηνικές κεφαλές. Οι περισσότερες βρίσκονται στη Ρωσία και στις ΗΠΑ. «Ο αμυντικός σχεδιασμός και στις δύο χώρες προβλέπει ένα ελάχιστο απόθεμα πυρηνικών όπλων, τουλάχιστον στα σημερινά επίπεδα» λέει στην «Deutsche Welle» ο Έμπερχαρντ Σόκεντορφ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ. «Και αυτό είναι απαράδεκτο από ηθικής απόψεως, στην πραγματικότητα οι πυρηνικές δυνάμεις έχουν αποκηρύξει τον στόχο του αφοπλισμού», προσθέτει.

Η συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων «περνά κρίση», εκτιμά από την πλευρά του ο Τομ Ζάουερ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Αμβέρσας. Η τελευταία διεθνής σύνοδος για την αναθεώρησή της, το 2015, δεν απέδωσε καρπούς. Εκτιμάται ότι και η επόμενη σύνοδος, το 2020, δεν θα αποφέρει αποτελέσματα.«Το 1968 τα συμβαλλόμενα μέρη είχαν υποσχεθεί πλήρη αφοπλισμό, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουν υλοποιήσει τις δεσμεύσεις τους» συνοψίζει ο Ζαόυερ. Μάλιστα έχουν εκσυγχρονίσει το πυρηνικό τους οπλοστάσιο, αναπτύσσοντας νέα ηλεκτρονικά συστήματα διεύθυνσης. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου όχι μόνο δεν έχει εκλείψει, αλλά θεωρείται ο υψηλότερος στα τελευταία δέκα χρόνια.

Εννέα πυρηνικές δυνάμεις

Με σύνθημα «20 εβδομάδες για 20 πυρηνικές κεφαλές» ειρηνιστικές οργανώσεις έχουν προγραμματίσει σειρά κινητοποιήσεων στο Μπίχελ της Γερμανίας, με σκοπό να διαδηλώσουν την αντίθεσή τους στη διατήρηση του πυρηνικού οπλοστασίου. Ωστόσο ο Καρλ Χάιντς Καμπ, διευθυντής της Ακαδημίας για την Πολιτική Ασφάλειας στο Βερολίνο, εκτιμά ότι στην πραγματικότητα οι πυρηνικές κεφαλές παραμένουν μόνο «για συμβολικούς λόγους», καθώς οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης θέλουν να δουν μία συμοβλική, έστω, ένδειξη αμερικανικής στήριξης, ενώ το ΝΑΤΟ έχει δεσμευθεί απέναντι στη Μόσχα ότι δεν πρόκειται να αποθηκευθούν πυρηνικά όπλα σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.

Συνολικά εννέα χώρες διαθέτουν σήμερα πυρηνικά όπλα: ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, Βρετανία, Κίνα,Ινδία, Ισραήλ, Πακιστάν και Β. Κορέα. Καμία από αυτές δεν σκοπεύει να προχωρήσει σε πλήρη αφοπλισμό. Επιπλέον, προειδοποιεί ο πολιτικός επιστήμων Τομ Ζάουερ, και άλλες χώρες, όπως το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, ενδιαφέρονται να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα. Μοναδική ελπίδα, από νομικής απόψεως τουλάχιστον, είναι ότι το 2017 τα 122 από τα συνολικά 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ υπέγραψαν μία νέα σύμβαση για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων, η οποία καθίσταται νομικά δεσμευτική μόλις την επικυρώσουν τουλάχιστον 50 χώρες. «Αν μη τι άλλο, αυτό σημαίνει ότι η κατοχή πυρηνικών όπλων θα θεωρείται πλέον παράνομη», τονίζει ο πολιτικός επιστήμων Τομ Ζάουερ.

Πηγή: Νίνα Βέρκχοιζερ/Γιάννης Παπαδημητρίου/naftemporiki.gr