Ο Ελ Γκρέκο «επιστρέφει» στην Κρήτη

Με την έκθεση «Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης», η οποία εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 20 Ιουνίου στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης στο Ηράκλειο, αρχίζουν οι εορτασμοί για το 2014-Έτος Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, αφιερωμένο στα 400 χρόνια από τον θάνατο του Κρητικού ζωγράφου.

Το Ηράκλειο, στο οποίο φιλοξενείται η έκθεση αποτελεί τη γενέτειρα του μεγάλου αναγεννησιακού καλλιτέχνη.

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, που διακρίθηκε ως ζωγράφος του βενετσιάνικου Χάνδακα, δηλαδή του σημερινού Ηρακλείου, στην εποχή της ακμής της Κρητικής Σχολής της ζωγραφικής, έφυγε το 1567 για τη Βενετία, όπου συμμετείχε στο εργαστήριο του Τισιανού. Το 1570 μετέβη στη Ρώμη, όπου έμεινε  τουλάχιστον μέχρι το 1573 και το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, όπου και παρέμεινε ως το τέλος της ζωής.

Το Σάββατο 21 Ιουνίου ξεκινά τριήμερο Διεθνές Επιστημονικό Συμπόσιο  «El Greco: The Cretan Years» – «Δ. Θεοτοκόπουλος: τα χρόνια στην Κρήτη», το οποίο θα πραγματοποιηθεί στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου και στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, σε συνδιοργάνωση της Περιφέρειας Κρήτης, του Δήμου Ηρακλείου και της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών. Αντικείμενο του συμποσίου αποτελεί η λιγότερο διερευνημένη περίοδος της πρώτης διαμόρφωσης και της δραστηριότητας του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου στην ενετική Candia, στο πλαίσιο της μεταβυζαντινής ζωγραφικής.

Την έκθεση εγκαινίασε η πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του έτους Greco 2014, Λίνα Μενδώνη, γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, παρουσία του πρεσβευτή της Ισπανίας στην Ελλάδα Αλφόνσο Λουτσίνι Ματέο, ενώ το Μουσείο Μπενάκη θα εκπροσωπηθεί από τον διευθυντή του, καθηγητή Άγγελο Δεληβοριά.

Η έκθεση του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης , είναι αφιερωμένη στην περίοδο που ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος έζησε και μεγαλούργησε στην Ιταλία.

Λίγα λόγια από τους διοργανωτές:

 «Mε επίκεντρο τους δύο πίνακές του, που εκτίθενται μόνιμα στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, την “Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά”, έργο του 1570 περίπου, το οποίο ανήκει στα Ιδρύματα Ανδρέα & Μαρίας Καλοκαιρινού) και τη “Βάπτιση του Χριστού”, έργο του 1569 περίπου, που ανήκει στον Δήμο Ηρακλείου, αναπλάθεται ο ευρύτερος καλλιτεχνικός περίγυρος. Εκτίθενται σχετικά έργα από την Κρητική αγιογραφία του 16ου αιώνα, αλλά και έργα δυτικών καλλιτεχνών με παρόμοια θεματολογία. Παράλληλα, αναπλάθεται και ο ανθρώπινος περίγυρος γύρω από τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, οι επιφανείς υποστηρικτές του, και οι σημαντικοί καλλιτέχνες με τους οποίους συνδέθηκε κατά την παραμονή του στην Ιταλία, σε μια εποχή όπου η αναγνώριση, στήριξη και προστασία από προβεβλημένες προσωπικότητες ήταν απαραίτητη για την επιβίωση και την ανάδειξη των καλλιτεχνών. Τα ιστορικά πρόσωπα που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι ο ισχυρός καρδινάλιος Αλεσάντρο Φαρνέζε, στο παλάτι του οποίου, στη Ρώμη, φιλοξενήθηκε ο El Greco επί δύο χρόνια, ο βιβλιοθηκάριός του Φούλβιο Ορσίνι και ο διάσημος μινιατουρίστας Τζιούλιο Γκλόβιο, που σε επιστολή του προς τον καρδινάλιο Φαρνέζε χαρακτήριζε τον Θεοτοκόπουλο “σπάνια περίπτωση για τη ζωγραφική”».

Στην έκθεση παρουσιάζονται, επίσης, σημαντικά έργα, ζωγραφικά και χαρακτικά, από ξένα και ελληνικά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές: Galleria Uffizi (Φλωρεντία), Pinacoteca Vaticana (Ρώμη), Münchner Stadtmuseum (Μόναχο), Kupferstichkabinett (Βερολίνο), Istituto Nazionale per la Grafica (Ρώμη), Μουσείο Μπενάκη, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη, Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης, Συλλογή Μαριάννας Λάτση. Ανάμεσά τους πρόκειται να εκτεθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα: «Η Προσκύνηση των Ποιμένων» του Greco από το Agnes Etherington Art Center (Kingston, Ontario, Καναδάς), η «Προσωπογραφία του Giulio Clovio» της Sofonisba Anguissola από τη συλλογή Malgeri-Zeri (Ρώμη), καθώς και μια «Προσωπογραφία του Fulvio Orsini», αγνώστου καλλιτέχνη, από τις Συλλογές του Μουσείου Uffizi (Φλωρεντία).

Πλούσιο αρχειακό υλικό, βιβλία και ντοκουμέντα ολοκληρώνουν την έκθεση, την οποία επιμελήθηκε ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Χατζηνικολάου και σχεδίασαν η αρχιτέκτονας, μουσειολόγος Λένα Κατσανίκα- Στεφάνου και η αρχιτέκτονας Αλεξάνδρα Σαγιά, ενώ την προετοιμασία της έκθεσης στο Ιστορικό Μουσείο συντόνισε η διευθύντριά του, Εύα Γραμματικάκη.