Ο Π. Καμάρας σε ημερίδα για τη θέση του αιρετού της Αυτοδιοίκησης

Στην ημερίδα με θέμα «Η Θέση του Αιρετού της Αυτοδιοίκησης – λειτουργικές και κοινωνικές διαστάσεις του Θεσμού» που διοργάνωσε η Πανελλήνια Ένωση Δήμων Αττικής και η Ένωση Δημάρχων Αττικής και πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 27 Απριλίου 2015 μίλησε ο πρόεδρος της Ένωσης Δημάρχων Αττικής, Παύλος Καμάρας.

Ακολουθεί η εισήγηση του κ. Καμάρα:

Αγαπητοί Συνάδελφοι, Αιρετοί της Αυτοδιοίκησης

Η ημερίδα αυτή, την οποία συνδιοργανώνουν η ΕΔΑ και η ΠΕΔΑ, έχει ως αντικείμενο την κατά το δυνατόν, καλύτερη προσέγγιση, του σημαντικού για τη λειτουργία του Θεσμού της Αυτοδιοίκησης θέματος, της καταστατικής θέσης των Αιρετών της.

Όλο δηλαδή, το πλέγμα των κανόνων, των συνθηκών και των προϋποθέσεων εντός των οποίων κινείται και λειτουργεί ο Αιρετός της Τ.Α. σήμερα στην χώρα μας.

Η ημερίδα αποσκοπεί στην καταγραφή των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο αιρετός στην ενάσκηση των καθηκόντων του, αλλά κυρίως στην κατάθεση προτάσεων για την βελτίωση του Θεσμού.

Προτάσεις, που θα κατατεθούν στην συνέχεια δια μέσου των Συλλογικών μας Οργάνων, ΠΕΔΑ και ΚΕΔΕ, στα αρμόδια Υπουργεία για θεσμοθέτηση.

Στόχος βέβαια είναι σαφώς η βελτίωση της αποτελεσματικότητας στην διαχείριση των Τοπικών υποθέσεων, η εδραίωση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, η θεσμική «προστασία» του αιρετού.

Με τον όρο θεσμική προστασία, δεν αναφερόμαστε ασφαλώς σε προνόμια, αλλά στο ελάχιστο πλαίσιο λειτουργίας του αιρετού με αξιοπρέπεια και αποδοτικότητα.

Η θεματολογία της σημερινής μας εκδήλωσης, έρχεται σε συνέχεια της συναφούς θεματικής ημερίδας για την Συνταγματική Αναθεώρηση που διοργανώσαμε πρόσφατα.

Ημερίδα κατά την οποία έγινε ένας εξαιρετικός διάλογος μεταξύ ειδικών επιστημόνων αλλά και αυτοδιοικητικών με κατάθεση πολλών και καλών προτάσεων.

Στην εισαγωγή μου αυτή θα ήθελα να κάνω δύο επισημάνσεις.

Η πρώτη αφορά, στη διαπίστωση ότι, το θέμα της καταστατικής θέσης των αιρετών, ήταν πάντα ένα θέμα «ταμπού», για τα Συλλογικά Όργανα της Αυτοδιοίκησης.

Και έτσι ενώ υπήρξαν διεκδικήσεις στο παρελθόν (άλλες με επιτυχία και άλλες άκαρπες) στην κατοχύρωση της διοικητικής αυτοτέλειας και στην οικονομική ενίσχυση των ΟΤΑ ως και αντιδράσεις, στην υποβάθμιση του Θεσμού, στο θέμα του ίδιου του αιρετού και της καταστατικής θέσης του, υπήρξε μια ατολμία ή και φοβία θα έλεγα να γίνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις.

Είναι σίγουρο ότι ο φόβος του Πολιτικού Κόστους (τι θα πει ο κόσμος…) ήταν πάντα και κατά κύριο λόγο, το αίτιο της αδράνειας αυτής.

Θέση κατά τη γνώμη μου τελείως λανθασμένη.

Αφού αντιθέτως η μη σοβαρή ενασχόληση με τα προβλήματα της λειτουργίας του αιρετού, και στη θεσμική προστασία του δεν συμβάλλει και την λαϊκιστική ή λαϊκή δυσπιστία τροφοδοτεί.

Δεύτερη επισήμανση αφορά στην συγκυρία μέσα στην οποία γίνεται η ημερίδα αυτή.

Μια συγκυρία όπου βαλλόμενη (κατ’ εξακολούθηση) η περιβόητη Διοικητική και Οικονομική Αυτοτέλεια της Αυτοδιοίκησης, μεσούσης και της ανθρωπιστικής κρίσης, που επέφερε η δημοσιονομική κρίση, θα έλεγε κάποιος, ότι οποιαδήποτε συζήτηση για τον Αιρετό θα ήταν ανεπίκαιρη.

Γνώμη που πιστεύω ότι είναι επίσης παντελώς λανθασμένη. Και τούτο διότι πέντε (5) χρόνια μετά τη θεσμοθέτηση του «Καλλικράτη», και το νέο πλαίσιο λειτουργίας των ΟΤΑ, σε συνάρτηση με την οικονομική και κοινωνική κρίση που βιώνουν οι Δημότες η αναγκαιότητα για την στήριξη του Θεσμού από τους αιρετούς του προβάλλει σαν μονόδρομος.

Πολύ δε μάλιστα σε ένα κράτος, που κατέρρευσαν οι κοινωνικές του δομές και έχει βαλτώσει κάθε αναπτυξιακή πρωτοβουλία.

Επομένως ο αιρετός πρέπει να σταθεί όρθιος στα πόδια του, να είναι δυνατός για να βοηθήσει τους Δημότες του.

Η Διοικητική και Οικονομική Αυτοτέλεια, που προβλέπει το Σύνταγμα, για τον θεσμό της Τ.Α. δεν μπορεί να μην αφορά στον Αιρετό της.

Είναι σαν να έχουμε, ένα καράβι, στο οποίο δίδουμε όλη την φροντίδα για να είναι αξιόπλοο, δίνουμε τα καύσιμα για να κινείται, όμως αδιαφορούμε πλήρως για τον καπετάνιο και το πλήρωμά του.

Αλήθεια, που μπορεί να πάει αυτό το πλοίο, εκτός από τα βράχια.

Θεσμικό Πλαίσιο

Το Θεσμικό Πλαίσιο, που αναφέρεται στην καταστατική θέση των αιρετών περιγράφεται:

• Στο Σύνταγμα της χώρας μας
• Στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας
• Στους Νόμους του Κράτους

α. Η αναφορά στο Σύνταγμα όσον αφορά στον θεσμό είναι σαφής.

«Διοικητική και Οικονομική Αυτοτέλεια» και μη δυνατότητα του Κράτους «να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση του». 

β. Η αναφορά στο ΕΧΤΑ (άρθρο 7) επίσης

«Το καταστατικό των τοπικών αιρετών πρέπει να εξασφαλίζει την ελεύθερη άσκηση της εντολής τους».

«Το καταστατικό πρέπει να επιτρέπει επαρκή οικονομική αποζημίωση για τα έξοδα που προκύπτουν από την άσκηση της εντολής καθώς και ενδεχομένως την οικονομική αποζημίωση των διαφυγόντων κερδών η αμοιβή του παρεχόμενου έργου και αντίστοιχη κοινωνική κάλυψη».
Τα καθήκοντα και οι δραστηριότητες που είναι ασυμβίβαστα με το αξίωμα του τοπικού αιρετού δεν μπορούν να καθορίζονται παρά με νόμο ή με βασικές νομικές αρχές. ( ο χάρτης αυτός ενσωματώθηκε στο Ελληνικό δίκαιο της Τ.Α. με τον Κυρωτή Νόμο 1850/1990).
γ. Οι Νόμοι που αφορούν κυρίως στην καταστατική θέση των αιρετών είναι βασικά:

• Ο Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας (2006)
• Ο Ν. 3852/2010 (Καλλικράτης)

Διαπιστώσεις

• Δυστυχώς, ενώ οι Νόμοι στους οποίους φθάσαμε με μεγάλους αγώνες της Αυτοδιοίκησης κόντρα σε ένα συγκεντρωτικό και πολλές φορές ανταγωνιστικό Κεντρικό Κράτος, θα έπρεπε να τείνουν να ικανοποιήσουν τις βασικές επιταγές των δύο πρώτων θεσμών, (παρατηρείται μια σαφής και κατ’ εξακολούθηση υποβάθμιση των ελαχίστων μάλιστα προνοιών, για τον ίδιο τον αιρετό.
• Πληθώρα Νομοθετικών διατάξεων, τροποποιήσεων και παραπομπών, υπουργικών αποφάσεων του αρμόδιου αλλά και εμπλεκομένων Υπουργείων, Εγκυκλίων κλπ. έχει δημιουργήσει, ένα πλαίσιο λειτουργίας για τους αιρετούς χαοτικό και αναποτελεσματικό.
• Δεν είναι λίγες οι φορές, που η κακή ερμηνεία του πολυδαίδαλου αυτού γραφειοκρατικού συστήματος έχει οδηγήσει σε περιπέτειες, αιρετούς και εργαζομένους.
• Με τον Καλλικράτη και την συνένωση των Δήμων (και τα όποια θετικά ή αρνητικά του σημεία), χάθηκε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα της Αυτοδιοίκησης , που είναι η εγγύτητα Θεσμού και των λειτουργών της με τις Τοπικές Κοινωνίες. Οι «μνημονιακές ρυθμίσεις» επέτειναν το πρόβλημα, αφού απομάκρυναν από τον Θεσμό αξιόλογους πολίτες που είχαν την διάθεση να προσφέρουν στα κοινά.
• Μια γενικότερη απαξίωση της πολιτικής σκηνής του Κεντρικού Κράτους, έχει συμπαρασύρει και τους αιρετούς της Αυτοδιοίκησης (πολλές φορές και από δικά τους λάθη) ώστε σήμερα να αντιμετωπίζουν την καχυποψία και τη δυσπιστία των πολιτών καθιστώντας το έργο τους δύσκολο.

Προτάσεις

Το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ) έχει κάνει μια εξαιρετική εργασία, ως προς την Καταστατική θέση των Αιρετών της Τ.Α.

Είναι χαρά μας που έχουμε σήμερα κοντά μας, ως εισηγητή τον βασικό υπεύθυνο της μελέτης αυτής ο οποίος θα μας παρουσιάσει στη συνέχεια τις προτάσεις που κατέληξε η μελέτη αυτή.

Την πλειονότητα των οποίων προσυπογράφω, και δεν θα ήθελα να επαναλάβω.

Όμως θα ήθελα επικουρικά να σταθώ σε κάποια σημεία που κατά τη γνώμη μου χρήζουν προσοχής.

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΑΙΡΕΤΟΥ της ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΠΟ τον ΜΗ ΑΙΡΕΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟ

Είναι φανερό ότι ο Αιρετός της Αυτοδιοίκησης είναι ο εκφραστής – εντολοδόχος της Λαϊκής Κυριαρχίας.

Οι ρυθμίσεις που αφορούν στον τρόπο λειτουργίας του και εν γένει, στον τρόπο αντιμετώπισής του από το Κράτος δεν μπορεί να ταυτίζονται με αυτές του διορισμένου δημοσίου υπαλλήλου.

Η νομιμοποιητική βάση του αιρετού της Αυτοδιοίκησης είναι ίδια με αυτή των αιρετών του Κοινοβουλίου, η ψήφος δηλαδή του λαού. Το γεγονός αυτό του δίδει το δικαίωμα να έχει τις ίδιες πρόνοιες με τους Κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους μας.

Ακόμα και η αναφορά στις αποδοχές του, ως ποσοστό επί των αποδοχών του διορισμένου Γενικού Γραμματέα Υπουργείου, αντί του ορθού του Ανώτατου Πολιτειακού Άρχοντα δίδει το μέτρο της στρέβλωσης αυτής.

ΠΡΟΤΑΣΗ: Να επανεξετασθούν σύμφωνα με το παραπάνω πνεύμα, όλο το φάσμα των «διευκολύνσεων» που αφορούν στον αιρετό (π.χ. μετακινήσεις κλπ.) και μάλιστα ιδιαίτερα εκείνων που δεν έχουν οικονομικό κόστος.

Το θέμα της ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ των ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΣΥΜΠΟΛΙΤΩΝ ΜΑΣ ΣΤΗΝ Τ.Α. ΩΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ

Η βελτίωση του αυτοδιοικητικού περιβάλλοντος που πλήττεται από την λασπολογία ή την σκανδαλολογία, (που τροφοδοτούνται από Μ.Μ.Ε. ) αλλά και μεμονωμένες κατακριτέες συμπεριφορές λίγων αιρετών είναι επίσης ένα θέμα που θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα.

ΠΡΟΤΑΣΗ: Η θέσπιση του μέτρου της έκπτωσης του αιρετού για το υπόλοιπο της θητείας του εφ’ όσον καταδικασθεί τελεσίδικα για συκοφαντική δυσφήμιση.

ΟΜΑΛΗ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΒΙΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΕΛΕΣΑΝΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ

Είναι προφανές ότι η θητεία του αιρετού Δημάρχου, είναι μια «παρένθεση» της επαγγελματικής τους πορείας, αφού σε καμία περίπτωση το λειτούργημα του Δημάρχου, θεωρείται επάγγελμα.

Ιδίως για τους ελεύθερους επαγγελματίες, η ομαλή επανένταξη στην αγορά και η άμβλυνση των επιπτώσεων από την μακρόχρονη πολλές φορές απουσία τους, είναι εκ των ουκ άνευ για την προσέλκυση ποιοτικού πολιτικού προσωπικού.

Επίσης η αξιοποίηση της εμπειρίας, των γνώσεων, και του κύρους που πολλοί διατελεσάντες Δήμαρχοι διαθέτουν, μπορεί να συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα του Θεσμού.

Πρόταση:

Λίστα Επικρατείας σε κάθε ψηφοδέλτιο σε ποσοστό 10% επί του συνόλου του Δ.Σ.
Καθιέρωση ΕΝΩΣΕΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ σε κάθε ΠΕΔ με μέλη τους τους διατελούντες και τους διατελέσαντες Δημάρχους σαν συμβουλευτικό Όργανο, αλλά και Όργανο Εσωτερικού Ελέγχου της Αυτοδιοίκησης.
Απόδοση του εφάπαξ βοηθήματος εντός τριών (3) μηνών από τη λήξη της θητείας του Δημάρχου.
Σύντμηση προθεσμιών παραγραφής ποινικών, πειθαρχικών και αστικών ευθυνών και έγκαιρη ολοκλήρωση των καταστατικών ελέγχων.

ΘΕΣΠΙΣΗ ΕΝΙΑΙΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΑΣ ΑΡΧΗΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΣ.

Ένας Κώδικας, που θα περιλαμβάνει όλο το φάσμα των αρμοδιοτήτων, υποχρεώσεων και δικαιωμάτων των ΟΤΑ και τον αιρετών τους, καταργουμένων όλων των άλλων νόμων, όπως και μια Ενιαία Αρχή ελέγχου, με ενιαία και σαφή κριτήρια ελέγχου, μπορεί να συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα του έργου των αιρετών και των υπαλλήλων.

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ επί τοπικών υποθέσεων

Η Αποκέντρωση του Κράτους, που προβλέπεται στο Σύνταγμα μπορεί να επιτευχθεί και με μια γενναία παραχώρηση νομοθετικής πρωτοβουλίας, κυρίως σε θέματα τοπικού ενδιαφέροντος από την Κεντρική Εξουσία στα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια. Το Κράτος θα πρέπει να κρατήσει τον επιτελικό του ρόλο εφαρμόζοντας τις αρχές της εγγύτητας και της επικουρικότητας.

ΠΡΟΤΑΣΗ: Ευρεία αναφορά στον Κώδικα για παραπομπή στα Δημοτικά Συμβούλια για μια σειρά αποφάσεων που αφορούν σε τοπικές υποθέσεις αλλά και τη λειτουργία του Δήμου και των αιρετών του. 

ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
Με τον πολλαπλασιασμό των αρμοδιοτήτων καλούνται οι αιρετοί και οι υπάλληλοί της Τ.Α. να αντιμετωπίσουν ποικίλα προβλήματα, που μια ελλιπής ή λανθασμένη αντιμετώπισή τους πλήττουν το Δημόσιο συμφέρον, αλλά πολλές φορές ταλαιπωρούν και τους ίδιους.

Επομένως είναι επιτακτική ανάγκη να στηθούν θεσμοί, από Υπουργεία και Συλλογικά Όργανα, για διαρκή εκπαίδευση και επιμόρφωση των αιρετών.

ΠΡΟΤΑΣΗ: Ίδρυση από την ΚΕΔΕ, μια μόνιμης δομής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης αιρετών, με υποχρεωτική συμμετοχή των αιρετών, ως και αξιοποίηση των γνώσεων και των εμπειριών των διατελεσάντων Δημάρχων.

Τέλος,

Οι ΟΤΑ είναι θεμελιώδης θεσμός του Δημοκρατικού μας πολιτεύματος.

Η στήριξη των αιρετών τους, είναι υποχρέωση της Πολιτείας και απαίτηση της κοινωνίας. Διαχρονικά αλλά και ιδιαίτερα την περίοδο αυτή.

Πρέπει να δουλέψουμε όλοι, προς αυτή την κατεύθυνση.