Παύλος Καμάρας: Καταστροφική η εφαρμογή της απλής αναλογικής στην Τοπική Αυτοδιοίκηση

Καθιέρωση της απλής αναλογικής στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Mια «πράξη για γνήσια έκφραση της λαϊκής ετυμηγορίας» ή «υστερόβουλη μικροκομματική τακτική που θα φέρει το χάος στην Τ.Α.»;

Είναι προφανές πλέον ότι η, επί περισσότερο από δύο χρόνια κυοφορούμενη «Μεταρρύθμιση της Τ.Α.», από την Κυβέρνηση, επικεντρώνεται ή, ορθότερα, περιορίζεται, στην αλλαγή του εκλογικού συστήματος, με την καθιέρωση της απλής αναλογικής στον τρόπο εκλογής των αιρετών οργάνων της.

Γράφει ο Παύλος Καμάρας*

Ήταν μια εξέλιξη λίγο ως πολύ αναμενόμενη αφού, κατ’ επανάληψη, ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών είχε προαναγγείλει ότι ευρύτερες θεσμικές, ριζικές αλλαγές, δεν μπορούσαν, στην παρούσα συγκυρία, να γίνουν. Επιχείρημα (κατά πολλούς πρόσχημα) είναι ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί και οι προβλεπόμενες στο Σύνταγμα διατάξεις δεν επιτρέπουν σημαντική ανακατανομή αρμοδιοτήτων, συνοδευόμενη από πόρους και φορολογική μεταρρύθμιση, που θα οδηγούσε σε οικονομική αυτοτέλεια τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).

Έτσι, μείναμε με την απλή αναλογική, στον πυρήνα μιας ακόμα μεταρρύθμισης της Τ.Α. που, με το φιλόδοξο όνομα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι, έρχεται να προστεθεί, στον ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ και στον ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ, που έχουν προηγηθεί.

Με τον αριθμό Ι, μάλιστα, ως υποδήλωση πρόθεσης να επακολουθήσει δεύτερη, βαθύτερη μεταρρύθμιση (βέβαια κατά πολλούς ως άλλοθι και ομολογία της ρηχότητας των θεσμικών αλλαγών που, σε καμια περίπτωση, μπορούν να χαρακτηρισθούν ως τομή στο θεσμικό τοπίο της Τ.Α.). Πλην, βέβαια, της καθιέρωσης της απλής αναλογικής.

Επιχειρώντας μια καλόπιστη και, κατά το δυνατόν, αντικειμενική εκτίμηση για την  καθιέρωση της απλής αναλογικής και των ενδεχόμενων επιπτώσεων που αυτή θα επιφέρει, αναρωτιέμαι.

Η ηγεσία του ΥΠΕΣ, που φέρνει το σύστημα αυτό, παρά τη συντριπτική αντίθεση της Αυτοδιοίκησης, έχει κάνει λάθος διάγνωση ως προς την (κατά προτεραιότητα τουλάχιστον), αναγκαιότητα θεσμοθέτησης του εκλογικού αυτού συστήματος;

Πιστεύει ειλικρινώς ότι τα αίτια της όποιας παθογένειας παρουσιάζεται στο έργο των ΟΤΑ αφορά στο κακό ή καλό σύστημα εκλογής των αιρετών της οργάνων;

Πιστεύει ότι η εμβάθυνση της Δημοκρατίας (όπως αρέσκονται να λένε) στον, ομολογουμένως, δημοκρατικότερο θεσμό της χώρας, είναι η προτεραιότητα αυτήν την περίοδο και με αυτήν τη θεσμική του λειτουργία;

Εάν ερωτηθεί o τελευταίος δημοτικός σύμβουλος που έχει ασκήσει μια (έστω) ημέρα διοίκησης στον Δήμο του θα σου αναφέρει μια σειρά παραγόντωνμ, όπως για παράδειγμα ελλιπή στελέχωση, μη κατηρτισμένο προσωπικό, γραφειοκρατία, αλληλοκάλυψη αρμοδιοτήτων, ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας και απουσία ευελιξίας, οικονομική αστάθεια και περικοπή πόρων, έλλειψη εργαλείων ωρίμανσης έργων και απορρόφησης κονδυλίων, απουσία ελκυστικής καταστατικής θέσης των αιρετών, αλληλοεπικάλυψη ελέγχων, με φαινόμενα ελέγχου σκοπιμότητας, χαώδης πολυνομία και απουσία κωδικοποίησης της νομοθεσίας, απουσία εκσυγχρονισμού των ΟΤΑ και των υπηρεσιών και πολλά άλλα.

Αλλά ακόμα και από την Κοινωνία των Πολιτών, ουδέποτε ακούστηκαν ενστάσεις ή αμφισβήτηση ότι ο, με 50+1% εκλεγόμενος Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης στη Β’ Κυριακή των εκλογών, δεν έχει την ισχυρή δημοκρατική νομιμοποίηση να εκπληρώσει την εντολή που του δίνεται με τη δημοτική ή περιφερειακή παράταξη και την αναγκαία πλειοψηφία. Ίσως να τα λένε κάποιοι «ενδιαφερόμενοι» ισχνών ή οργανωμένων μειοψηφιών.

Επειδή, λοιπόν, αποκλείεται η λάθος διάγνωση, ας αποδεχτούμε, καλόπιστα πάντα, ότι μια Κυβέρνηση της Αριστεράς ιδεολογικά είναι υπέρ της απλής αναλογικής, ως σύστημα γενικότερα εκλογής οργάνων. Και σε αυτήν την περίπτωση, όμως, αναλογιζόμενος τις επιπτώσεις, που μια ιδεοληπτική εμμονική εφαρμογή στην Τ.Α. θα έχει στην πράξη, χωρίς μάλιστα σοβαρές δικλείδες ασφαλείας ως προς την κυβερνησιμότητα, αναρωτιέμαι:

• Είναι δυνατόν να μην έχουν ενημερωθεί τι συμβαίνει όταν ο Δήμαρχος, λόγω ανεξαρτητοποιήσεων δημοτικών συμβούλων του, χάσει την πλειοψηφία στο Δ.Σ. και αδυνατεί να περάσει κατά κανόνα από τον Προϋπολογισμό του έτους μέχρι άλλες σημαντικές αποφάσεις, περιερχόμενος σε πλήρες αδιέξοδο;
• Σε τι εκβιασμούς πολλές φορές υπόκειται ο Δήμαρχος όταν, ασυνείδητοι δημοτικοί σύμβουλοι τον εκβιάζουν στην κυριολεξία, απαιτώντας ρόλους και αξιώματα, με όπλο την αποχή τους;
• Είναι δυνατόν να μην γνωρίζουν ότι οι δημοτικές και περιφερειακές Αρχές, έχοντας σταθερό εκλογικό κύκλο και μη έχοντας την «πολυτέλεια» ή τη διέξοδο των νέων εκλογικών διαδικασιών, που έχει η Κεντρική Διοίκηση, με την απώλεια της δεδηλωμένης είναι καταδικασμένες σε ακινησία και ουσιαστική ομηρεία;
• Είναι δυνατόν να συγκρίνουν την επιβολή της απλής αναλογικής στα συνδικάτα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, από το ενδεχόμενο της μη επίτευξης συνεννόησης και συνεργασίας των παρατάξεων, με τα αποτελέσματα μιας πλήρους απραξίας επί 4 και 5 χρόνια στο έργο των Δήμων και των Περιφερειών, στις τοπικές κοινωνίες και στην ανάπτυξη της χώρας;
• Είναι δυνατόν να μην καταλαβαίνουν ότι η επιβαλλόμενη συναίνεση (με αυτόν τον τρόπο) όχι μόνο δεν συμβάλλει στην ενίσχυση της υπευθυνότητας, αλλά αντιθέτως ευνοεί την αποφυγή της ανάληψης της ευθύνης του υπόλογου, αφού θα υπάρχει πάντα η δικαιολογία ότι «εγώ ήθελα αλλά δεν με άφησαν»;
• Είναι δυνατόν να μην γίνεται αντιληπτό ότι όχι μόνο δεν θα ευνοείται πλέον η διαφάνεια, αλλά θα προωθείται η «συναλλαγή» και η «συμφωνία κάτω από το τραπέζι», με αντικείμενο μάλιστα επίσημα τις θέσεις αξιωμάτων και, στη χειρότερη περίπτωση, άλλες αθέμιτες απαιτήσεις.
• Είναι δυνατόν να μην προτάσσουν τη βελτίωση της καταστατικής θέσης των αιρετών πριν οιαδήποτε άλλη αλλαγή, ώστε οι όποιες συναινέσεις να έλθουν αυτονόητα, από ένα ποιοτικό πολιτικό προσωπικό που θα έχει τη διάθεση για προσφορά και στόχο την αλληλεγγύη.
• Να μην προτάσσουν τη βελτίωση όλων των παθογενειών που προαναφέρθηκαν, ώστε ο Δήμος και η Περιφέρεια να είναι αποτελεσματικές και χρήσιμες και, σε κάθε περίπτωση, έστω και με εμπλοκές στη λήψη αποφάσεων, να μπορούν να λειτουργούν;
• Είναι δυνατόν να αναφέρονται σε ευρωπαϊκά εκλογικά συστήματα άλλων χωρών, όταν είναι αστείο ακόμα και να κάνεις συγκρίσεις σε οιοδήποτε επίπεδο με τη χώρα μας, σε οικονομικό, διοικητικό και λειτουργικό επίπεδο.
• Είναι δυνατόν να χρησιμοποιούν ως επιχείρημα για την απλή αναλογική ότι, ούτως ή άλλως, η «πλειοψηφία των αποφάσεων είναι κατά μέγα ποσοστό ομόφωνες», όταν είναι γνωστό σε όλους ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων αποφάσεων περνά μόνο με τις ψήφους της Συμπολίτευσης, ενώ η «συναίνεση» περιορίζεται σε ήσσονος σημασίας θέματα. Θέματα που δεν έπρεπε, καν, να είναι αρμοδιότητας των Δ.Σ., παρά ενός μονοπρόσωπου υπεύθυνου Οργάνου;
• Είναι δυνατόν να πιστεύει κάποιος σοβαρά ότι τα «στάδια διαβούλευσης» ή η «εποικοδομητική λευκή ψήφος» είναι οι ασφαλιστικές δικλείδες στην επαπειλούμμενη ακυβερνησία;

Και τελικώς δεν καταλαβαίνουν ότι τα θύματα αυτής της «Μεταρρύθμισης» θα είναι όχι οι αιρετοί της, αλλά οι πολίτες, που δεν έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν να τα «βρούνε» οι αιρετοί ώστε να τους λύσουν τα καθημερινά τους προβλήματα, αλλά και τη βελτίωση της πόλης τους και των συνθηκών διαβίωσής τους. Ιδιαίτερα αυτή την περίοδο της κρίσης και των μνημονίων, όπου έχουν περισσότερο από πότε ανάγκη από μια αποτελεσματική Αυτοδιοίκηση, δίπλα τους, στην κοινωνία

Δεν ξέρω εάν τα κίνητρα της επιβαλλόμενης καθιέρωσης της απλής αναλογικής είναι προϊόν ιδεοληψίας ή άλλων σκοπιμοτήτων, όπως, αυτονόητα ίσως, μπορεί να εικάσει κάποιος. Ένα είναι βέβαιο. Ότι η καθιέρωσή της θα είναι καταστροφική για την Αυτοδιοίκηση. Και ως εκ τούτου δεν πρέπει να εφαρμοσθεί.

* Πρόεδρος Ένωσης Δημάρχων Αττικής, ανεξάρτητος περιφερειακός σύμβουλος, πρώην δήμαρχος Πεύκης.