«Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» στον Πολυχώρο «Δαγκλή 16»

Η ταινία «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» θα προβληθεί αυτή την Κυριακή 27 Μαρτίου 2016, στις 19:30, στον Πολυχώρο «Δαγκλή 16» στην Πεύκη, ως «Ταινία των εφτάμισυ», με δωρεάν, όπως πάντα, είσοδο.

Πρόκειται για τη δημιουργία του σπουδαίου γερμανού σκηνοθέτη (και όχι μόνο…) Rainer Werner Fassbinder (Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ) με πρωτότυπο τίτλο «Die bitteren Tränen der Petra von Kant», σε σενάριο του ίδιου, και παραγωγής 1972.

Η ιστορία εκτυλίσσεται στο φανταχτερά στολισμένο διαμέρισμα της σχεδιάστριας μόδας Πέτρα φον Καντ στη Βρέμη. Αλαζονική, καυστική, εγωκεντρική, κακομεταχειρίζεται διαρκώς την βοηθό της Μαρλένε. Έχει μάθει να εξουσιάζει τους ανθρώπους και να τους εκμεταλλεύεται. Η ζωή της αλλάζει όταν γνωρίζει την Κάριν, ένα μοντέλο, την οποία ερωτεύεται. Μα και στον έρωτα η συμπεριφορά της είναι ιδιοκτησιακή: επιθυμεί, αποκτά, απολαμβάνει χωρίς να την ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι επιθυμίες των άλλων. Ωστόσο, η Κάριν δεν δείχνει ανάλογη ανταπόκριση και η ζωή της Πέτρα αλλάζει, καθώς αντιλαμβάνεται πως είναι να σε πληρώνουν με το ίδιο νόμισμα…

Το φιλμ είναι μπαρόκ, εικαστικά υπερεπεξεργασμένο και υποβλητικό, βασισμένο σε θεατρικό έργο του Φασμπίντερ. Επιλέγοντας για ηρωίδες του δυο ομοφυλόφιλες, ο σκηνοθέτης και συγγραφέας μάς μιλά για την αποτυχία και την οδύνη του έρωτα, για την αδυναμία του να υπάρξει και να ανθίσει. Πραγματεύεται τα θέματα της ανυπαρξίας και της αποτυχίας του έρωτα, της ερωτικής σχέσης εξάρτησης, επιβολής και υποτέλειας, προβλήματα που συναντάμε στη ζωή τόσο των ομοφυλόφιλων όσο και των ετεροφυλόφιλων. Ο προβληματισμός του είναι ασχέτως φύλου και σεξουαλικής ιδιαιτερότητας και προτίμησης. Το δράμα της παρατημένης, ώριμης γυναίκας που ξεγελιέται από τη σαγηνευτική ομορφιά και τον ενστικτώδη και λάγνο ερωτισμό της νέας, περικλείει πολύ απογοήτευση και πόνο. Η ερωτική σχέση τους περιγράφεται από την αρχή ως προβληματική, βασισμένη στην οικονομική εξάρτηση, στην άσκηση εξουσίας και στη σύγκρουση, στον ανταγωνισμό και στην υποδούλωση του ασθενέστερου. Η ομοφυλοφιλία της Πέτρα δεν είναι τάξεως ορμονικής-βιολογικής-ψυχολογικής. Είναι τάξεως κοινωνικής: είναι 35 ετών, διαζευγμένη και μητέρα μιας κόρης γύρω στα δεκαοχτώ, χώρισε τον άντρα της για λόγους «αισθητικούς», στην πραγματικότητα γιατί… ήταν άνδρας.

Το φιλμ σχολιάζει έμμεσα τους κανόνες εξουσίας και συμφέροντος που διέπουν την κοινωνία και κάθε κοινωνική, ανθρώπινη, ερωτική ή μη, συναλλαγή. Λίγο πριν το τέλος του έργου, η Πέτρα μέσα στο ντελίριό της ομολογεί πως «Δεν την αγάπησα ποτέ μου. Ήθελα μόνο να την κατέχω», μεταφέροντας όλο το νόημα του έργου σε άλλο επίπεδο. Ο έρωτας δεν είναι πια η εγγενής φυσική ανάγκη της συνουσίας με μια άλλη ύπαρξη, αλλά η επίκτητη κοινωνική υπαγόρευση για κατοχή και ιδιοποίηση ενός σώματος. Η απόγνωση της Πέτρα δεν οφείλεται στην απώλεια του ερωτικού όντος, αλλά στην απώλεια του εξουσιαζόμενου αντικειμένου. Η βιολογική ηδονή της ερωτικής επαφής έχει παραμεριστεί ολοσχερώς μπροστά στην πολιτισμική ηδονή της κυριαρχίας.

Η ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο Φασμπίντερ είναι γοητευτική, ηδυπαθής, αισθησιακή, εστετίστικη και παρακμιακή. Η εικόνα έχει μεγάλη ζωγραφική δύναμη, όλο βαθιά, σκοτωμένα χρώματα σε αποχρώσεις του πορφυρού και του μοβ. Ο χώρος και η διάρθρωσή του φανερώνουν τη και τη στερεότητα του ομώνυμου θεατρικού έργου.

Πρωταγωνιστούν οι Margit Carstensen (Μάργκιτ Κάρστενσεν, ως Πέτρα), Irm Hermann (Ιρμ Χέρμαν, ως Μαρλένε), Hanna Schygulla (Χάνα Σιγκούλα, ως Κάριν), Gisela Fackeldey (Γκιζέλα Φακελντέι, ως Βάλερι), Eva Mattes (Εύα Μάτες, ως Γκαμπριέλ), Katrin Schaake (Κατρίν Σάακε, ως Σιντόνι).