Δ. Κρεκούκια: «Άλκηστις», μια παράσταση που κρατά καθηλωμένους τους θεατές

Μία εξαιρετική κριτική στη θεατρική παράσταση «Άλκηστις» του θεάτρου «Διθύραμβος» στο Μαρούσι κάνει η τέως πρόεδρος του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Κέντρου Αμαρουσίου «Η Κασταλία» Δήμητρα Κρεκούκια.

Για συναρπαστική απόδοση του ρόλου από τη σκηνοθέτη και ηθοποιό Έφη Νιχωρίτη που κράτησε καθηλωμένους τους θεατές κάνει λόγο η κ. Κρεκούκια, στο ακόλουθο κείμενό της.

To βράδυ του Σαββάτου 19 Δεκεμβρίου απολαύσαμε, στο γνωστό πια, όχι μόνο στο Μαρούσι, θέατρο «Διθύραμβος», τον μονόλογο της «Άλκηστης» της Στέργιας Κάββαλου σε σκηνοθεσία και ερμηνεία της Έφης Νιχωρίτη.

Η Στέργια Κάββαλου, παρά τη νεαρή της ηλικία, ως λογοτέχνης (πεζογράφος, συγγραφέας παιδικών βιβλίων και ποιήτρια) έχει ήδη διακριθεί. Στο έργο της όμως αυτό πραγματικά μας εντυπωσίασε. Όχι μόνο για την πρωτοτυπία, την ειλικρίνεια και την αμεσότητα της έκφρασης και της γραφής της, αλλά και για την ωριμότητα της σκέψης και το πολυδιάστατο της αντίληψής της για τα πράγματα και τους ανθρώπους.

Είναι πολύ εύστοχη πρώτα – πρώτα   η  επιλογή του τίτλου:

 «Άλκηστις (ο μονόλογος της εξώπορτας)»

Γιατί  παραπέμπει στην «Άλκηστη» του Ευριπίδη με την οποία, παρά τις εύλογες διαφορές, το έργο της Κάββαλου έχει  αρκετές  ομοιότητες  (οι ηρωίδες π.χ. είναι θύματα και οι δυο κατά βάθος, υπάρχει έντονο και στα δυο έργα το κωμικοειρωνικό  και το τραγικό ταυτόχρονα στοιχείο, είναι φανερή και στα δυο η αμφιθυμία των ηρώων, το « αίσιον τέλος» και των δυο είναι πολύ αμφίβολο). Και γιατί υποδηλώνει, απ΄ την αρχή, πως η θελκτική και μοντέρνα σαρανταπεντάχρονη  ηρωίδα, παρά το «προσωπείο» της δυναμικής, ανεξάρτητης και πετυχημένης γυναίκας που φορά, είναι  κλεισμένη, πεταμένη έξω από το «σπίτι» της, έξω από όσα χρειάζεται δηλαδή πραγματικά για τη βιολογική και ψυχολογική της επιβίωση. (Το «σπίτι»  αντιπροσωπεύει εδώ, κατά τη γνώμη μας, τις πραγματικές  –  όχι τις πλαστές, τις καταναλωτικές – ανάγκες του ανθρώπου). Και, όταν το καταλαβαίνει αυτό, μονολογεί. Σε κρίση άγχους (ή πανικού;). Νευρωτικά, ασυνάρτητα, καθαρά συνειρμικά, ξεγυμνώνοντας έτσι -ερήμην της και σε θραύσματα- την αλήθεια της ζωής της.

Η Άλκηστις της Στέργιας Κάββαλου είναι, κατά τη γνώμη μας, η γυναίκα – θύμα της «εποχής» και των «αξιών» της. Και ενός φεμινισμού, που έχασε (όχι τυχαία) από καιρό τον δρόμο του (όπως όλοι άλλωστε οι –ισμοί). Είναι η σύγχρονη γυναίκα, σε μια κοινωνία   σύγχυσης, «βιτρίνας», κατανάλωσης και  ανταγωνισμού («ή δεν θα τον ξέρεις τον διπλανό ή  θα σε μισεί» παρατηρεί, χαρακτηριστικά, η ηρωίδα), με τις θαμμένες – πλην υπαρκτές-  ευαισθησίες, τους πολλούς, ασύμβατους ρόλους, το πολύ άγχος και τις πολλές ενοχές, που, έχοντας την «επιτυχία» ως κύριο στόχο και ως κύριο φόβο «μην καταντήσει σαν τη μάνα της», δεν έχει χρόνο (ούτε και ξέρει) να επικοινωνήσει με τον εαυτό της. (Πόσο μάλλον να επικοινωνήσει με έναν άλλον άνθρωπο!) Αποτέλεσμα: Μια ζωή ξένη, «πλαστική», χωρίς οικογένεια (κι ας έχει δυο παιδιά) και χωρίς αγάπη. Και ένας πόνος που επιμένει και δεν μπορούν να τον σταματήσουν τα «χάπια της χαράς». «Καμένη γη». Μια ζωή που «φλερτάρει» στην ουσία με τον θάνατο.

«Πολυτέλειες η μανούλα, πολυτέλειες, αχ…» λέει η ίδια, μονολογώντας, για τον εαυτό της. Και, για την κόρη της τη θετή αναρωτιέται: «Δεν είμαι πια οικογένεια;» Για να προσθέσει: «Μπορεί να μην ήμουν εκεί όταν περπάτησε, όταν αρρώστησε, στην πρώτη μέρα του σχολείου…»… «Στα μάτια του είδα όλες μου τις συντριβές» λέει εξάλλου, μιλώντας για κάποιον εφήμερο εραστή της. «Η καρδιά μου με πονάει κάθε μέρα, μην κοιτάς που δεν το δείχνω» εξομολογείται σε ένα άλλο σημείο. Και μιλώντας για καταδύσεις, παρατηρεί «Ο βυθός έχει ησυχία, ο βυθός είναι ένας υδάτινος θάνατος. Ίσως γι΄ αυτό να τον αγαπάω τόσο πολύ…».

Καθώς ο μονόλογος φτάνει στο τέλος του και ενώ η πρώτη εικόνα, η «πλαστική», της ηρωίδας αποδομείται σιγά – σιγά, (πετά το επίσημο φόρεμα, λερώνει το λευκό πουκάμισο, αναποδογυρίζει την τσάντα της, βγάζει το σακάκι και  τα σκουλαρίκια) διαφαίνεται η ελπίδα να «αναστηθεί» κι αυτή, σαν την ομώνυμη ηρωίδα του Ευριπίδη. «Είναι και κάτι κούκλες που ζωντανεύουν τις νύχτες από μόνες τους… Καμιά φορά, οι ίδιες κούκλες σπάνε και τη βιτρίνα, πάλι από μόνες τους» σκέπτεται δυνατά, χαμηλώνοντας τη φωνή. Και δείχνει να αναλαμβάνει συνειδητά τις ευθύνες της. «Είμαι στην είσοδο του σπιτιού μου, πεταμένη έξω. Από ποιον; ΑΠΟ ΕΜΕΝΑ ΤΗΝ ΙΔΙΑ». Και να θυμάται τα λόγια της μάνας της (που ήταν γι΄ αυτήν, μέχρι πριν λίγο, «παράδειγμα προς αποφυγήν») «Όλοι έναν άνθρωπο θέλουμε».

Η συγγραφέας όμως, πολύ σοφά,  αφήνει το τέλος ανοιχτό σε ερμηνείες. Γιατί είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς, όσο κι αν θέλει να είναι αισιόδοξος, πως μια γυναίκα σαρανταπεντάχρονη, που όλα μέσα της είναι «κομμάτια και θρύψαλα», που αρνείται να κοπιάσει («δεν θέλω κόπο, θέλω μαγεία») για να οργανώσει τον ψυχισμό της, που περιμένει «ένα ζευγάρι δυνατά χέρια» να τη γλυτώσει «από τα κλάματα» και «από  τα πράγματα», έχει ελπίδες σοβαρές, σε μια κοινωνία σαν τη σημερινή, να βγει απ΄ τα αδιέξοδα και την απόγνωσή της. Πόσες ελπίδες έχει άλλωστε να βγει από τη μοναξιά, αυτός που περιμένει να τον βγάλει από τη μοναξιά κάποιος άλλος!

«Νομίζω ότι ο καθένας μέσα του έχει λίγο από όλα. Και το παιδί, και το πιο κυνικό, και το πιο ρομαντικό και το αδιάφορο και το σκληρό» έχει πει σε  συνέντευξή της η Στέργια Κάββαλου. Όλες αυτές λοιπόν τις πλευρές της προσωπικότητας της  ηρωίδας, τις απέδωσε ανάγλυφα, με την ερμηνεία της, η Έφη Νιχωρίτη.

Η Έφη Νιχωρίτη βέβαια έχει αποδείξει επανειλημμένα τη στόφα της μεγάλης ηθοποιού που διαθέτει και δεν χρειάζεται συστάσεις. Αν μας συγκλόνισε όμως σε παλιότερες ερμηνείες της (όπως στον ρόλο της κυρίας Άλβιν στους «Βρικόλακες» του Ίψεν), στον «μονόλογο της Άλκηστης» έδωσε ρεσιτάλ ερμηνείας. Κατάφερε να αποδώσει απόλυτα τις συνεχείς εναλλαγές  του  ύφους του κειμένου και να ισορροπήσει ανάμεσα στο κωμικό του στοιχείο και στην τραγικότητα.. Κατάφερε να αποδώσει απόλυτα τον διαταραγμένο ψυχικό κόσμο της ηρωίδας και την κρίση πανικού που τη διακατέχει, από την αρχή μέχρι το τέλος αυτού του πυρετικού, νευρωτικού μονολόγου. Και να κρατήσει, μέχρι το τέλος, καθηλωμένους τους θεατές και αδιάπτωτο το ενδιαφέρον τους. Κάτι που ελάχιστοι ηθοποιοί μπορούν να πετύχουν, και μάλιστα σε ένα είδος  ιδιαίτερα δύσκολο, όπως είναι ο θεατρικός μονόλογος, για κάθε ερμηνευτή. Περισσότερο από κάθε άλλη φορά της αξίζουν συγχαρητήρια. Συγχαρητήρια εξάλλου της αξίζουν και για τη σκηνοθεσία του έργου… Όπως αξίζουν συγχαρητήρια και στους υπόλοιπους συντελεστές της επιτυχίας αυτής της παράστασης.

Δήμητρα Κρεκούκια

Φιλόλογος, τέως πρόεδρος του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Κέντρου Αμαρουσίου «Η Κασταλία»