Με ένα από τα κορυφαία έργα της παγκόσμιας κινηματογραφίας, που ενέπνευσε δεκάδες μεταγενέστερους σκηνοθέτες και αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης διαχρονικά, κυρίως λόγω των επαναστατικών αλλαγών που επέφερε στην τέχνη του μοντάζ, το θρυλικό «Θωρηκτό Ποτέμκιν» (Battleship Potemkin) / (Бронено́сец “Потёмкин”) του Σεργκέι Αϊζενστάιν (1898-1948) ξεκινάει τις προβολές της για την περίοδο 2017-2018 η Κινηματογραφική Λέσχη Πεύκης την Τετάρτη 1η Νοεμβρίου 2017 στις 20:00 στο Δημοτικό Θέατρο Πεύκης (Χρ. Σμύρνης & Ρ. Φεραίου).
Η προβολή πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Γκαίτε και σε συνδιοργάνωση με το ΝΠΔΔ του Δήμου Λυκόβρυσης – Πεύκης «Περιβάλλον – Αθλητισμός – Πολιτισμός» (ΠΕΑΠ). Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.
Η ιστορία του πραγματικού Θωρηκτού Ποτέμκιν
Στις 27 Ιουνίου του 1905 οι ναύτες του θωρηκτού, το οποίο έφερε την ονομασία «Πρίγκιπας Ποτέμκιν της Ταυρίδας» και είχε καθελκυστεί επτά χρόνια νωρίτερα και, ως μέρος του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας, θεωρούταν το πλέον σύγχρονο και δυνατό πολεμικό πλοίο της κατηγορίας του, εξεγέρθηκαν εναντίον των αξιωματικών. Αφορμή στάθηκε το αλλοιωμένο κρέας του συσσιτίου που οι ναύτες αρνήθηκαν να φάνε και παραπονέθηκαν στους ανωτέρους τους, με αποτέλεσμα την εν ψυχρώ εκτέλεση του εκπροσώπου τους Γκριγκόρι Βακουλίντσουκ από τον αξιωματικό Ιππόλυτο Γκιλιαρόβσκι. Η εκτέλεση προκάλεσε την οργή των ναυτών και την εξέγερσή τους. Όταν το πλοίο πέρασε στην κατοχή τους, οι ναύτες οργάνωσαν μία επιτροπή, με επικεφαλής τον Αφανάσι Ματουσένκο και αποφάσισαν να πλεύσουν προς την Οδησσό, όπου είχε ξεκινήσει γενική απεργία. Στην Οδησσό πια η κηδεία του Βακουλίντσουκ μετατράπηκε σε πολιτική διαμαρτυρία, την οποία προσπάθησε να καταπνίξει ο στρατός. Το θωρηκτό κυνηγημένο απέπλευσε για λιμάνια της Ρουμανίας και της Κριμαίας όπου όμως δεν επετράπη ο ελλιμενισμός του. Τελικώς χωρίς φαγητό και νερό οι ναύτες του Ποτέμκιν αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Κωνστάντζα, όπου οι Ρουμάνοι δέχτηκαν να τους προσφέρουν άσυλο και προμήθειες, με την προϋπόθεση να το εγκαταλείψουν. Έτσι οι ναύτες παρέδωσαν το Ποτέμκιν, το οποίο πέρασε πάλι στα χέρια του ρωσικού ναυτικού. Η ανταρσία ωστόσο θεωρήθηκε «προάγγελος» της Οκτωβριανής Επανάστασης (1917) και έτσι την είχε θεωρήσει και ο Βλαντιμίρ Λένιν δηλώνοντας ότι «το “Ποτέμκιν” έμεινε ένα ανίκητο έδαφος της επανάστασης και, όποια και αν ήταν η τύχη του, έχουμε μπροστά μας ένα αναμφισβήτητο και σημαντικότατο γεγονός: την απόπειρα σχηματισμού ενός πυρήνα επαναστατικού στρατού».
Η ιστορία της ταινίας
Το 1925, η κρατική υπηρεσία κινηματογραφίας της Σοβιετικής Ένωσης Γκασκινό ανέθεσε στον μεγάλο Σοβιετικό θεωρητικό του κινηματογράφου και σκηνοθέτη, Σεργκέι Αϊζενστάιν να γυρίσει μια ταινία με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την επανάσταση του 1905. Εκείνος παρότι το περιστατικό του «Ποτέμκιν» δεν ξεπερνούσε τις δύο σελίδες στο σενάριο που είχε μπροστά του, γύρισε ένα ασπρόμαυρο, βωβό κινηματογραφικό έπος, διάρκειας 65 λεπτών, αποτελούμενο από πέντε επεισόδια: «Άνδρες και Σκουλήκια» (οι ναύτες διαμαρτύρονται για το χαλασμένο φαγητό), «Δράμα στο λιμάνι» (οι ναύτες επαναστατούν), «Ένας νεκρός καλεί για δικαιοσύνη» (ο λαός της Οδησσού κλαίει τον νεκρό αρχηγό), «Τα σκαλιά της Οδησσού» (οι στρατιώτες του Τσάρου αιματοκυλούν την Οδησσό), και «Συνάντηση με τη ναυτική μοίρα» (οι τσαρικές δυνάμεις ενώνονται με τους στασιαστές του «Ποτέμκιν»). Ο Αϊζενστάιν χρησιμοποίησε ερασιτέχνες ηθοποιούς για να αποδώσουν καλύτερα τους χαρακτήρες της ταινίας και, ενώ έμεινε πιστός στα ιστορικά γεγονότα, επινόησε ένα δικό του φινάλε σύμφωνα με το οποίο στην Οδησσό οι ναύτες και οι στρατιώτες συμφιλιώνονται και το θωρηκτό «Ποτέμκιν» διέρχεται νικηφόρα ανάμεσα από τον στόλο με την κόκκινη σημαία της επανάστασης (κόκκινη πραγματικά γιατί ο Αϊζενστάιν φρόντισε να χρωματίσει το καρέ) να ανεμίζει στο κατάρτι.
«Το Θωρηκτό Ποτέμκιν», που συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 σημαντικότερων ταινιών στην ιστορία του κινηματογράφου, είναι ένα «ρεσιτάλ» σκηνοθεσίας και μοντάζ που διδάσκεται σε όλες τις κινηματογραφικές σχολές του κόσμου, καθώς σ΄ αυτήν την ταινία ο Αϊζενστάιν, πέρα απ΄ όλα τα άλλα, εισήγαγε επαναστατικές τεχνικές στην αφήγηση, όπως η ρεαλιστική (για τα δεδομένα της εποχής) περιγραφή των συγκρούσεων και η απεικόνιση των χαρακτήρων με τέτοιο τρόπο ώστε ο θεατής να ταυτίζεται με τους εξεγερμένους. Εισηγήθηκε όμως και τη δημιουργία του περίφημου «μοντάζ-ατραξιόν».
Κορυφαία στιγμή της ταινίας θεωρείται το τέταρτο επεισόδιο με το μακελειό στα σκαλιά της Οδησσού, που έχει καταχωρηθεί ως η καλύτερη σκηνή στην ιστορία του κινηματογράφου. Έχει ως θέμα τη βία που άσκησαν οι άνδρες της Λευκής Φρουράς του Τσάρου εναντίον του λαού. Το διασκορπισμένο και πανικοβλημένο πλήθος που κατεβαίνει τρέχοντας τα σκαλιά κι αμέσως μετά οι Λευκοφρουροί, που σχεδόν μηχανικά με στρατιωτικό βηματισμό, κατεβαίνουν πυροβολώντας, παρουσιάζονται από τον Αϊζενστάιν με εναλλαγές πλάνων, που συγκρούονται και αντιπαρατίθενται με μια ρυθμική θαυμαστής ακρίβειας και αποτελεσματικότητας.
Αυτή η σκηνή είναι το καλύτερο παράδειγμα της θεωρίας του Αϊζενστάιν περί του λεγόμενου ως «ιδεολογικό μοντάζ» (μοντάζ-ατραξιόν), η άμεση δηλ. διαδοχή δύο κινηματογραφικών πλάνων, που πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να προκαλεί σοκ στον θεατή. Πολλοί κατοπινοί σκηνοθέτες έχουν αποτίσει φόρο τιμής στη συγκεκριμένη σκηνή, όπως ο Μπράιαν Ντε Πάλμα («Οι Αδιάφθοροι»), ο Φράνσις Φορντ Κόπολα («Ο Νονός»), ο Τζορτζ Λούκας («Πόλεμος των Άστρων: Η εκδίκηση των Σιθ»), ενώ κάποιοι άλλοι βρήκαν την ευκαιρία να τη διακωμωδήσουν, όπως ο Γούντι Άλεν («Μπανάνες», «Ο Ειρηνοποιός»), ο Τζέρι Τζάκερ («Τρελές Σφαίρες 33 1/3») και ο Τέρι Γκίλιαμ («Μπραζίλ»).
Το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» έκανε πρεμιέρα στη Μόσχα στις 21 Δεκεμβρίου 1925, χωρίς να σημειώσει τότε ιδιαίτερη επιτυχία…
Η μουσική της ταινίας
Τα γυρίσματα του «Θωρηκτού Ποτέμκιν» τελείωσαν στις 30 Νοεμβρίου 1925 και η ταινία έπρεπε να ολοκληρωθεί μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου, όταν θα γιορταζόταν η επέτειος. Η Γκασκινό κάλεσε την Ορχήστρα του Θεάτρου Μπαλσόι να συνοδεύσει την ταινία, η οποία όμως το θεώρησε δύσκολο εγχείρημα, λέγοντας χαρακτηριστικά «πώς να περιγράψουμε τα σκουλήκια στο κρέας με μουσική;». Παρόλα αυτά, κι ενώ ο Αϊζενστάιν δούλευε μέχρι την τελευταία στιγμή στην ταινία, κόβοντας και ράβοντας σκηνές, η ορχήστρα ετοίμασε αποσπάσματα από κάποια κλασικά έργα του Μπετόβεν και του Τσαϊκόφσκι, όπως συνηθιζόταν τότε.
Για τις προβολές όμως στο Βερολίνο την άνοιξη του 1926 εξασφαλίστηκε η συνεργασία του Έντμουντ Μάιζελ (1894 – 1930) ως συνθέτη και μαέστρου. Η μουσική γράφτηκε υπό φοβερή χρονική πίεση, σε μόλις 12 ημέρες και η πρεμιέρα της στο Βερολίνο έγινε στις 29 Απριλίου 1926.
Στη συνέχεια η ταινία προωθήθηκε στην Ευρώπη και αργότερα στην Αμερική, όμως συχνά γίνονταν διάφορες μετατροπές. Η πρώτη προήλθε από το κομμουνιστικό κόμμα, όταν ο Στάλιν απέκτησε μεγάλη δύναμη και συγχρόνως απομάκρυνε τον Τρότσκι από τη θέση του στο κόμμα. Έτσι έπρεπε να αλλάξει το μότο του Τρότσκι, το οποίο ο Αϊζενστάιν είχε επιλέξει για την αρχή της ταινίας, και υπήρχε στις κόπιες μέχρι το 1930. Αυτό αντικαταστάθηκε στη συνέχεια από ένα μότο του Λένιν. Το μότο του Τρότσκι επιβίωσε μόνο σε μία εκδοχή της Κινηματογραφικής Εταιρείας του Λονδίνου το 1929, μεταφρασμένο στα αγγλικά. Το 1949 στη Ρωσία άλλαξαν και το μότο του Λένιν και η ταινία παρουσιάστηκε με νέα μουσική του Ρώσου συνθέτη Νικολάι Κριούκοφ, ενώ στην προβολή της ταινίας το 1976 στη Μόσχα, για τα 50 χρόνια της, επανήλθε το μότο του Λένιν με μουσική από πέντε Συμφωνίες από πέντε Συμφωνίες (4,5,8, 10 και 11) του Ντιμίτρι Σοστακόβιτς.
Σκηνοθεσία: Sergej Eisenstein
Σενάριο: Sergei Eisenstein, Nina Agadjhanova
Φωτογραφία: Eduard Tisse
Παίζουν: Aleksandr Antonov, Vladimir Barskiy, Grigoriy Aleksandrov.
Διάρκεια: 70΄ (ψηφιακά αποκατεστημένη 70λεπτη εκδοχή της ταινίας που προβλήθηκε στη γερμανική πρεμιέρα το 1926 στο Βερολίνο).
Σχετικά άρθρα
Εθελοντές για την προστασία των αδέσποτων ζητά ο Δήμος Λυκόβρυσης – Πεύκης
Με στόχο την καλύτερη και πιο αποτελεσματική διαχείριση των αδέσποτων ζώων ο Δήμος Λυκόβρυσης – Πεύκης και ο εντεταλμένος σύμβουλος…
Τρία πασχαλινά bazaar αγάπης για τα… βόρεια αδεσποτάκια
Τρία πασχαλινά bazaar αγάπης για τα αδέσποτα τριών Δήμων των βορείων προαστίων διοργανώνονται το Σάββατο 20 και την Κυριακή 21…
69χρονη στη Νέα Ιωνία πέταξε στα σκουπίδια τέσσερα κουταβάκια – Της επιβλήθηκε πρόστιμο 120.000 ευρώ
Πρόστιμο 120.000 ευρώ θα κληθεί να πληρώσει μία 69χρονη η οποία πέταξε στα σκουπίδα τέσσερα κουταβάκια στη Νέα Ιωνία. Στο…
16η δράση υιοθεσίας αδέσποτων στο Μαρούσι
Τα Pet City μαζί με την οργάνωση Dogs’ Voice, διοργάνωσαν την 16η ημέρα υιοθεσίας στο Μαρούσι, συνεχίζοντας την επιτυχημένη πορεία…
Πλατφόρμα υιοθέτησης αδέσποτων ζώων στον Δήμο Κηφισιάς
Ο Δήμος Κηφισιάς ξεκίνησε προσπάθεια ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας για την υιοθεσία αδέσποτων ζώων, δημιουργώντας μια ψηφιακή πλατφόρμα που δίνει…
Ο Δ. Καιρίδης στο βιβλιοπωλείο Ευριπίδης στην Κηφισιά για την παρουσίαση του βιβλίου «Ανατολική Μεσόγειος-Ολική Επαναφορά»
O υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρης Καιρίδης θα βρεθεί σήμερα (22/4) στις 7 το απόγευμα στο βιβλιοπωλείο Ευριπίδης στην Κηφισιά,…
Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου στο δημαρχείο Κηφισιάς για να τιμήσει τον μεγάλο Έλληνα Σίμο Παληό
Στο δημαρχείο Κηφισιάς βρέθηκε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρης Καιρίδης, την περασμένη Κυριακή, προκειμένου να τιμήσει έναν μεγάλο Έλληνα,…
Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου: Νέα μεγάλη μείωση των παράνομων αφίξεων
Η μείωση των παράνομων αφίξεων από την Τουρκία συνεχίζεται. Όπως ενημερώνει το γραφείο του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρη Καιρίδη,…
Θετική ψήφος στο ν/σ για τον γάμο ομοφύλων από τους 7 γαλάζιους βουλευτές του Βόρειου Τομέα Αθηνών
Μία ενδιαφέρουσα αναφορά στη «γεωγραφία της ψήφου» στο νομοσχέδιο για τον γάμο των ομοφύλων κάνει ο Σταύρος Αντωνίου στη στήλη…
Ο Θοδωρής Ρουσόπουλος 35ος πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης
Από σήμερα ο Θ. Ρουσόπουλος, βουλευτής Β1 Βόρειου Τομέα Αθηνών, είναι ο 35ος πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της…
Νέο ΟΧΙ, παραμονή της 28ης Οκτωβρίου, από τα Μελίσσια στο κλείσιμο του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας – Βίντεο
Για δεύτερη φορά συγκεντρώθηκαν εκπρόσωποι της δημοτικής αρχής, επικεφαλής δημοτικών παρατάξεων, επαγγελματικοί και κοινωνικοί φορείς και πολίτες έξω από το…
Κοινωνικό ανάχωμα στο κλείσιμο του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας στα Μελίσσια – Βίντεο
Την καταγορηματική αντίθεσή τους στο επικείμενο κλείσιμο του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας στα Μελίσσια εξέφρασαν η δημοτική αρχή του Δήμου…
Δεν κατεβαίνει για δήμαρχος Λυκόβρυσης – Πεύκης στις εκλογές του 2023 ο Τάσος Μαυρίδης – Αποχαιρετισμός με συγκίνηση, αλλά και «καρφιά»
Την απόφασή του να μην συμμετάσχει στις αυτοδιοικητικές εκλογές του Οκτωβρίου του 2023 ανακοίνωσε ο δήμαρχος Λυκόβρυσης – Πεύκης Τάσος…
Η προσαγωγή, η σύλληψη, τα πολιτικά μηνύματα και η επόμενη μέρα – Συνέντευξη Τύπου Σωτήρη Λαπιέρη
Την περασμένη Πέμπτη 28 Ιουλίου 2022 ο επικεφαλής της Πρωτοβουλίας Πολιτών Χαλάνδρι Ενάντια, δημοτικός σύμβουλος Σωτήρης Λαπιέρης δέχθηκε απρόκλητη, όπως…
Ένα νοσοκομείο… ταξιδεύει την ελληνική ιατρική κουλτούρα στον κόσμο
Την ώρα που πληθαίνουν οι δυσάρεστες ειδήσεις γύρω μας, με τα νέα από το ουκρανικό μέτωπο να δημιουργούν ισχυρούς κλυδωνισμούς…
Στο ΤΕΣΟΠΠ του Δήμου Διονύσου ο πρόεδρος του ΣΠΑΠ Βλάσσης Σιώμος
Στη Συνεδρίαση του Τοπικού Επιχειρησιακού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΤΕΣΟΠΠ) του Δήμου Διονύσου, την Πέμπτη 25 Απριλίου 2024, εν όψει…
Στο ΠΕΣΟΠΠ Βόρειου Τομέα Αθηνών ο πρόεδρος του ΣΠΑΠ
Στη Συνεδρίαση του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΠΕΣΟΠΠ) της Περιφερειακής Ενότητας Βόρειου Τομέα Αθηνών, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη…
Πεντελικό: Σε πλήρη λειτουργική ετοιμότητα τα πυροφυλάκια Ν. Πεντέλης και Αγ. Πέτρου Διονύσου
Εργασίες επισκευής και συντήρησης στα πυροφυλάκια «Παναγιώτης Φούρλας» Νέας Πεντέλης και Αγίου Πέτρου Διονύσου πραγματοποίησε ο Σύνδεσμος Δήμων για την…
Στο Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Ωρωπού παραβρέθηκε ο πρόεδρος του ΣΠΑΠ
Στη Συνεδρίαση του Τοπικού Επιχειρησιακού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΤΕΣΟΠΠ) του Δήμου Ωρωπού, που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 22 Απριλίου 2024,…
Στη συνεδρίαση του ΠΕΣΟΠΠ της Π.Ε. Ανατολικής Αττικής ο Βλάσσης Σιώμος
Στη συνεδρίαση του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΠΕΣΟΠΠ) της Περιφερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής, την Παρασκευή 19 Απριλίου 2024,…
Προβλήματα και στην ακοή προκαλεί η νόσος COVID-19
Προβλήματα και στην ακοή προκαλεί η νόσος του COVID-19, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες που παρουσιάστηκαν στο 16th European Federation Audiology…
Διατροφή στις πανελλαδικές – Οδηγός για τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα
Η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη συγκέντρωση, απόδοση και ενέργεια, πόσο μάλλον την περίοδο των πανελλαδικών εξετάσεων. Μπορεί να…
Ένα νοσοκομείο… ταξιδεύει την ελληνική ιατρική κουλτούρα στον κόσμο
Την ώρα που πληθαίνουν οι δυσάρεστες ειδήσεις γύρω μας, με τα νέα από το ουκρανικό μέτωπο να δημιουργούν ισχυρούς κλυδωνισμούς…
Δημήτρης Κούβελας: Αντιμετώπιση ήπιων ανεπιθύμητων ενεργειών του εμβολίου κατά της COVID-19
Πολλοί άνθρωποι είναι ενθουσιασμένοι που δημιουργήθηκαν εμβόλια ως το πρώτο βήμα για τη διαχείριση της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Δυστυχώς, υπήρξε και…
Μ. Αρτόπουλος: Μεγάλη μείωση περιστατικών μέσης ωτίτιδας στον γενικό πληθυσμό από τα προληπτικά μέτρα κατά της πανδημίας!
Μεγάλη μείωση των περιστατικών μέσης ωτίτιδας στον γενικό πληθυσμό (παιδιά και ενήλικες) έφεραν τα προληπτικά μέτρα για την αντιμετώπιση του…
Εγγραφείτε στο Newsletter
* Θα λαμβάνετε τα σημαντικότερα νέα της τελευταίας εβδομάδας.