Υπό πολεοδομική ασφυξία η Ρεματιά Πεντέλης-Αμαρουσίου-Χαλανδρίου

Μία πολύ ενδιαφέρουσα ανασκόπηση στην πολεοδομική μεταλλαγή των Δήμων Αμαρουσίου, Βριλησσίων και Χαλανδρίου και στο πώς αυτή επέδρασε πάνω στη φυσιογνωμία της ρεματιάς Πεντέλης-Αμαρουσίου-Χαλανδρίου δημοσίευσε ο κάτοικος του Πολυδρόσου Αμαρουσίου Παναγιώτης Πάντος, ο οποίος έχει κάνει πάμπολλες αναφορές και παρεμβάσεις σχετικά με τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει η διάνοιξη της οδού Φραγκοκλησιάς στα όρια των Δήμων Αμαρουσίου-Χαλανδρίου.

Η δημοσίευση έγινε στον χώρο του κλειστού forum του Συλλόγου Προστασίας της Ρεματιάς Πεντέλης-Χαλανδρίου και σε αυτήν αναφέρονται τα εξής:

Η διαχρονική φυσιογνωμία των Δήμων Αμαρουσίου, Βριλησσίων και Χαλανδρίου και οι επιδράσεις στη ρεματιά Πεντέλης – Αμαρουσίου – Χαλανδρίου

Μπορούμε να διακρίνουμε πέντε σημαντικούς σταθμούς στη διαχρονική εξέλιξη των Δήμων.

Μέχρι τη δεκαετία του 1960 Μαρούσι, Χαλάνδρι και Βριλήσσια διατηρούν τη δομή και τον χαρακτήρα του προαστίου. Διαθέτουν ένα οργανωμένο παραδοσιακό κέντρο, με εξυπηρετήσεις σε λιανικό εμπόριο και αναψυχή (περιορισμένης εμβέλειας, αφού το πραγματικό κέντρο της περιοχής είναι το κέντρο της Αθήνας) και περιοχές αμιγούς κατοικίας, αραιοδομημένες, με χαμηλά μονώροφα και διώροφα κτίρια.

Στη δεκαετία του 1970 ο χαρακτήρας της περιοχής μεταβάλλεται, όχι ιδιαίτερα όσον αφορά τις χρήσεις και τις εγκατεστημένες λειτουργίες, αλλά τον τρόπο και τις διαδικασίες διαμόρφωσης του δομημένου περιβάλλοντος, στο οποίο διατηρείται  ως κυρίαρχη χρήση η κατοικία. Βασικό κέντρο της περιοχής παραμένει το παραδοσιακό κέντρο.

Στη δεκαετία του 1980 ολοκληρώνεται η μεταλλαγή του χαρακτήρα της περιοχής, που συνδυάζεται με τη σταδιακή αλλά βίαιη μετατροπή της δομής και οργάνωσης του Λεκανοπεδίου γενικότερα.

Το κέντρο βάρους του Λεκανοπεδίου, από το κέντρο της Αθήνας μετατοπίζεται βόρεια. Σε αυτό βοηθά και η χρησιμοποίηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της ανάπτυξης των ηλεκτρονικών δικτύων που εξελίσσεται γρήγορα. Όλες οι μεγάλες εταιρείες έχουν ήδη εγκαταστήσει τα γραφεία τους  μακριά από το κέντρο, στις ακτινικές προεκτάσεις του.

Η λεωφόρος Κηφισίας μετατρέπεται σε βασικό άξονα ανάπτυξης δραστηριοτήτων τριτογενούς τομέα. Κατά μήκος της εγκαθίστανται νέες υπερτοπικές δραστηριότητες στον τομέα του αθλητισμού (ΟΑΚΑ), της υγείας και κυρίως της ιδιωτικής διοίκησης και του εμπορίου, δημιουργώντας ένα δυναμικό υπερτοπικό κέντρο, με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάγκες.

Στη δεκαετία του 1990 η περιοχή εμφανίζει τα συμπτώματα της χρόνιας απουσίας γενικής ρύθμισης των χρήσεων γης. Δημιουργούνται συνεχώς νέες καταστάσεις ασυμβίβαστων χρήσεων στον ίδιο χώρο, τόσο στην εντός όσο και στην εκτός σχεδίου γη. Η ασύνδετη αλληλουχία φάσεων ανάπτυξης, δηλαδή η κατασκευή έργων χωρίς μακροπρόθεσμες προβλέψεις, περιορίζει ή εκμηδενίζει τα περιθώρια για τα επόμενα έργα, έτσι ώστε οι διαδοχικές φάσεις να μη συνιστούν αρμονικά και λειτουργικά σύνολα. Αυτό βαραίνει ιδιαίτερα την κυκλοφοριακή υποδομή.

Το πρώτο ΓΠΣ του Αμαρουσίου, το 1991, καθόρισε μια περιοχή εκατέρωθεν της λεωφόρου Κηφισίας ως υπερτοπικό κέντρο, με χρήση «πολεοδομικού κέντρου» με το σχετικό Π.Δ. του 1987.

Σήμερα αυτό το κέντρο καταλαμβάνει σημαντική έκταση και διαθέτει σημαντικό δυναμικό δραστηριοτήτων. Αποτελεί, μάλιστα, το τρίτο μετά την Αθήνα και τον Πειραιά κέντρο με περαιτέρω τάσεις ενίσχυσης.

Στη δεκαετία του 2000 η κατασκευή της Αττικής Οδού μπορεί να ανακούφισε περιστασιακά το κυκλοφοριακό, αλλά επιβάρυνε και συνεχίζει να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το περιβάλλον και έχει  μεγάλες επιπτώσεις στο μικροκλίμα της περιοχής.

Το περιβάλλον στους τρεις Δήμους διαπιστώνεται ότι υποβαθμίζεται καθημερινά. Πολλά οικονομικά συμφέροντα έχουν επενδύσει στην περιοχή, με αποτέλεσμα την πυκνή δόμηση και τον κορεσμό του οδικού χώρου που  δημιουργεί έλλειψη χώρων εσωτερικής κυκλοφορίας οχημάτων, χώρων στάθμευσης και χώρων κίνησης παρεμποδίζοντας τη σωστή λειτουργία της πόλης.

Έχουμε λοιπόν μια έντονη και διαρκή οδική κυκλοφορία, η οποία σε ώρες αιχμής δημιουργεί μεγάλα προβλήματα εκνευρισμού και καθυστερήσεων. Δεν υπάρχει διαχωρισμός και ιεράρχηση των κινήσεων, δεν απομονώνονται υπερτοπικές και άλλες άσχετες προς την περιοχή ροές, δεν εξασφαλίζεται η ασφάλεια σε πεζούς και τροχοφόρα,  δεν λαμβάνεται πρόνοια για τη στάθμευση των αυτοκινήτων.

Αρτηρίες που θα κάλυπταν υπερτοπικές κινήσεις είναι αναγκασμένες να παίζουν ταυτόχρονα πολλούς ρόλους, χωρίς τελικά να ανταποκρίνονται πλήρως σε κανέναν. Με αποτέλεσμα, συμφόρηση- κατασπατάληση χρόνου- ρύπανση- αποσύνθεση πολεοδομικού ιστού- υποβάθμιση ποιότητας ζωής.

Οι τρεις πόλεις τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν με ιδιαίτερα επιβαρυντικό για το περιβάλλον τρόπο, λόγω των τεράστιων κτιρίων με υπερτοπικές οικονομικές λειτουργίες, τα οποία συσσωρεύτηκαν άναρχα κυρίως στην περιοχή της λεωφόρου Κηφισίας και της Αττικής Οδού, η οποία ήδη ασφυκτιά και υποφέρει. Ο σχεδιασμός των σχετιζομένων με τους Ολυμπιακούς Αγώνες έργων συνέστησε περαιτέρω επιβάρυνση του περιβάλλοντος και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής.

Η ταχύτητα των προβλεπομένων αλλαγών στους Δήμους επιβάλλει αφενός την κατάρτιση προγραμμάτων στρατηγικών παρεμβάσεων και δράσεων στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης, αφετέρου όμως αποτελεί και πρόκληση μελέτης των μηχανισμών που θα καθορίσουν την ανάπτυξη των αστικών λειτουργιών και κατ΄επέκταση τις αρνητικές ή θετικές επιπτώσεις στην ποιότητα του περιβάλλοντος. Αρκεί οι μηχανισμοί αυτοί να μην αντιμετωπιστούν σαν ευκαιρία για επενδυτική κερδοσκοπία, αλλά ως μια δυνατότητα περαιτέρω ανάπτυξης της περιοχής.

Κατά συνέπεια, οι πιέσεις της οικιστικής επέκτασης και των ανεξέλεγκτων χρήσεων ή μη συμβατών με την προστασία του περιβάλλοντος έχουν δυσμενή επίδραση και στο περιβάλλον της ρεματιάς, με χαρακτηριστικότερη αρνητική επίδραση την εξαφάνισή της σε μήκος μεγαλύτερο των 300 μέτρων, στη διασταύρωσή της με την Αττική Οδό.  Κάτι που συνέβη εξαιτίας της τελευταίας, αλλά και της προσθήκης τής τύπου «λούνα παρκ» χάραξης του νέου τμήματος της οδού Φραγκοκλησιάς, που προέκυψε σύμφωνα με δήλωση του δημάρχου Χαλανδρίου Σίμου Ρούσσου (Δ.Σ. Χαλανδρίου 22-10-2014) αναγκαστικά λόγω της άρνησης της «Αττικής Οδού» να αξιοποιήσει τον παράδρομο, προκειμένου να διοχετευθεί η κίνηση μεταξύ των δύο Δήμων (Αμαρουσίου – Χαλανδρίου).

Η πρόταση που δημοσιεύεται στο http://ecogreensba.blogspot.gr/2014/12/blog-post_18.html, των Οικολόγων Πρασίνων του Βορειοανατολικού Τομέα Αθήνας,  μήπως είναι η λύση που πρέπει ως Σύλλογος να υιοθετήσουμε και να επιδιώξουμε για τη μεγαλύτερη πληγή της ρεματιάς;