Η έλλειψη πολιτικής αυτοσυνειδησίας και ο βολικός ρόλος του θύματος

«Ζούμε μια εποχή βαθύτατης έλλειψης πολιτικής αυτοσυνειδησίας. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να συστήσουμε μια υπεύθυνη συλλογικότητα κι αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει ένα δυνατό αίσθημα θυσίας του παρόντος για χάρη του μέλλοντος.

»Ανήκω στους αγωνιστικά απαισιόδοξους δηλαδή, όπως θα έλεγε η σύζυγός μου, είμαι κατά βάση αισιόδοξος. Αλλά κυρίως όχι παραιτημένος. Όμως, η συλλογικότητα στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά δύσκολο να συσταθεί, γιατί οι φυγόκεντρες τάσεις τείνουν να υπερτερήσουν. Οπότε η αλληλεγγύη πάει περίπατο» (Πηγή: www.lifo.gr).

Οι παραπάνω φράσεις ανήκουν σε μια ιδιαίτερη πνευματική μορφή της χώρας, στον ακαδημαϊκό, καθηγητή – πολιτικό μηχανικό ΕΜΠ, αρθρογράφο και συγγραφέα Θεοδόση Τάσιο. Τις διαβάζεις, προσπαθείς να τις αποκωδικοποιήσεις, να τις χρησιμοποιήσεις ως κινηματογραφικό πανί που πάνω του θα προβάλλεις τις δικές σου επιλογές για να διαπιστώσεις πόσο αταίριαστες είναι. Και ύστερα αρκεί να γυρίσεις το βλέμμα στο περιβάλλον γύρω σου, για να διαπιστώσεις την έλλειψη οποιασδήποτε κεντρομόλου δύναμης, η οποία θα μπορούσε να μας συνενώσει και να μας προσδώσει ένα κοινό όραμα ως γειτονιά, ως συλλογικό φορέα, ως επαγγελματική ομάδα, ως Δήμο, ως κοινωνία…

Το μέλλον μας «στριμώχνεται» χρονικά στο τέλος του μήνα, στην εκπλήρωση των οικονομικών υποχρεώσεων, στο πώς θα τη βγάλουμε εμείς, άντε και τα παιδιά μας, μέχρι -με κάποιον μαγικό τρόπο- να βγούμε από την κρίση. Για να ξαναρχίσουμε τα ίδια, αυτά που μας βύθισαν οικονομικά, κοινωνικά μα, πρωτίστως, ηθικά.

_______________________

Κάθε γενιά οφείλει να θυσιάζει ένα τμήμα της ευημερίας της για να εξασφαλίζει ανάλογες συνθήκες και στην επόμενη. Διαφορετικά, μοιραία, είτε ευημερούμε για κάποιο διάστημα όλοι μαζί, είτε υποφέρουμε (σχεδόν) όλοι μαζί.

_______________________

Διεκδικούμε τα δικαιώματά μας ως πολίτες, την ίδια στιγμή που λειτουργούμε ως ατομικότητες. Απαιτούμε τον σεβασμό των άλλων, χωρίς ούτε μια στιγμή ν’ αναρωτηθούμε πόσο σεβόμαστε εμείς τον διπλανό μας. Τα βάζουμε με τους πολιτικούς μας, που μας έφεραν στα σημερινά χάλια, ξεχνώντας σκοπίμως ότι είμαστε εμείς που τους παραχωρήσαμε αυτό το δικαίωμα. Και δεν τους κατηγορούμε για το μεγαλύτερο αμάρτημά τους: ότι, δηλαδή, δεν κατάφεραν να αναδειχθούν πάνω από τον μέσο όρο όλων εμάς, να μας εμπνεύσουν το όραμα της αέναης εξέλιξης της κοινωνίας, όπου κάθε γενιά οφείλει να θυσιάζει ένα τμήμα της ευημερίας της για να εξασφαλίζει ανάλογες συνθήκες και στην επόμενη. Έτσι, μοιραία, είτε ευημερούμε για κάποιο διάστημα όλοι μαζί, είτε υποφέρουμε (σχεδόν) όλοι μαζί.

Το πρόβλημα είναι ότι τόσοι οι πολιτικοί μας, όσο κι εμείς, κατεχόμαστε από μια εξαιρετικά «στενή» και «στεγνή» αντίληψη για το τι σημαίνει οργανωμένη κοινωνία, αλληλεγγύη, εθνικότητα. Λειτουργούμε παραδομένοι στην τυραννία του θυμικού, έχοντας «εξορίσει» από την καθημερινότητά μας τον ορθό λόγο και κυρίως την… ορθή δράση. Δεν έχουμε χρόνο να οργανωθούμε σε συλλογικότητες στο σχολείο του παιδιού μας, στη γειτονιά μας, στον επαγγελματικό μας χώρο, στην ευρύτερη κοινωνία, αλλά δαπανούμε ατέλειωτες ώρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να κρίνουμε τους άλλους, να εκτονώσουμε τα όποια συναισθήματά μας και να υποδείξουμε -πάντα θεωρητικά- τι πρέπει να γίνει σε κάθε τομέα της ζωής… των άλλων.

Αλλά πώς να δράσουμε, όταν δεν περνάμε από το προηγούμενο απαραίτητο στάδιο, αυτό της αυτοκριτικής; Πώς να αισθανθούμε την ανάγκη να προσφέρουμε στο κοινωνικό σύνολο, όταν δεν συνειδητοποιούμε ότι μόνο ως μέρος αυτού του συνόλου έχουμε ελπίδα να ευημερήσουμε με την ουσιαστική έννοια του όρου;

«Εσείς, αν γράφατε ένα σύνθημα σε έναν τοίχο, ποιο θα ήταν;» ρώτησε ο δημοσιογράφος τον Θεοδώση Τάσιο στη συνέντευξη, απόσπασμα της οποίας χρησιμοποιήθηκε ως πρόλογος σε αυτό το άρθρο. Κι εκείνος απάντησε: «Σκέψου».

Ε, ας τον ακούσουμε. Ας «γράψουμε» αυτό το «Σκέψου» μέσα μας  -και όχι στον «τοίχο» του facebook- και ας προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε την προτροπή του σε κάθε πράξη μας από εδώ και πέρα.

Εκτός κι αν αποφεύγουμε τη σκέψη γιατί φοβόμαστε τη δράση ή δεν μας συμφέρει, επειδή τότε δεν θα μπορούμε να υιοθετούμε τον πάντα βολικό ρόλο του θύματος…