Δήμος Βριλησσίων: Αυξάνονται αντί να μειώνονται τα εμπόδια στην ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων

Η διαχείριση απορριμμάτων αποτελεί μία από τις μεγάλες «πληγές» της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και οικονομίας. Η πρόσφατη διαμάχη και ανταλλαγή «θερμών» ανακοινώσεων μεταξύ των υποψηφίων περιφερειαρχών Αττικής για το θέμα αποτυπώνει μία από τις πλευρές του προβλήματος.

Τι γίνεται, όμως, σε επίπεδο Δήμων; Ποιες δράσεις αναλαμβάνουν για την ορθολογικότερη διαχείριση των απορριμμάτων τους, πόσο το θεσμικό πλαίσιο τους βοηθά ή τους εμποδίζει στο έργο τους και ποιο είναι το μήνυμα που θέλουν να στείλουν στους δημότες τους ώστε να περάσουμε πραγματικά σε μια άλλη εποχή σε ό,τι αφορά τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα απορρίμματά μας;

Το ΕΝΥΠΟΓΡΑΦΑ έθεσε τα συγκεκριμένα ερωτήματα στους 12 Δήμους του Βορείου Τομέα Αττικής που καλύπτει ειδησεογραφικά, ανοίγοντας τον Φάκελο «Διαχείριση Απορριμμάτων… Εν Δήμω», και παρουσιάζει τις απαντήσεις που μας έδωσαν.

Αλέξης Μαυραγάνης, αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Δήμου Βριλησσίων

Ποιες συγκεκριμένες δράσεις έχει αναλάβει ο Δήμος Βριλησσίων για την ορθολογικότερη διαχείριση των απορριμμάτων του;

Ο Δήμος Βριλησσίων, τα τελευταία τρία χρόνια, εφαρμόζει πιστά το Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων που έχει εκπονήσει, προσφέροντας ωφελήματα κοινωνικής και βιώσιμης ανάπτυξης στον τόπο, αλλά και ιδιαίτερα σημαντική μείωση του κόστους συλλογής της απόρριψης απορριμμάτων.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ενημέρωση του ΕΔΣΝΑ για το α΄ τετράμηνο του 2018, σε σύνολο 4.495 τόνων ΑΣΑ που παράχθηκαν στον Δήμο Βριλησσίων, 1.211 τόνοι συλλέχθηκαν χωριστά στην πηγή (27%), ενώ 3.284 οδηγήθηκαν κατά το ήμισυ στο Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) του ΕΔΣΝΑ για επεξεργασία και κατά το ήμισυ απευθείας για ταφή. Η ποσότητα αποκομιδής σύμμεικτων παρουσιάζεται μειωμένη περίπου κατά 11% σε σχέση με τους πλέον των 3.687 τόνους του αντίστοιχου διαστήματος του 2017 και έναντι 4.571 το 2016, δηλαδή μείωση συμμείκτων κατά 28% για την ίδια περίοδο σε διάστημα μόλις δύο ετών, κάτι που σημαίνει σταδιακή ελαχιστοποίηση της ταφής.

Πρόκειται για μια εξέλιξη διαρκούς εργασίας που οφείλεται στη σημαντική αύξηση της ανακύκλωσης στην πηγή σε πολλαπλά διακριτά ρεύματα συλλογής και διαχείρισης που εφαρμόζεται στον Δήμο Βριλησσίων, καθώς και στο πρότυπο πρόγραμμα κομποστοποίησης που υλοποιείται σε συνεργασία με τον ΕΔΣΝΑ «ΦΥΣΙΚΟ ΛΙΠΑΣΜΑ – fisikolipasma.gr». Ένα πρότυπο πρόγραμμα διαχείρισης των οργανικών αποβλήτων το οποίο περιλαμβάνει τη χωριστή συλλογή των δημοτικών κλαδεμάτων και των οργανικών της λαϊκής αγοράς και των συναφών επαγγελματικών δραστηριοτήτων από τη δημοτική υπηρεσία Καθαριότητας & Ανακύκλωσης, ενώ έχει στο επίκεντρό του τη συμμετοχή του Δημότη, με την ανάπτυξη χωριστού (παράλληλου) ρεύματος καφέ κάδου απόρριψης των οργανικών υπολειμμάτων έξω από κάθε σπίτι και μετατροπής του συλλεγόμενου προδιαλεγμένου υλικού σε υψηλής ποιότητας κόμποστ στο Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) του ΕΔΣΝΑ. Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να εκφράσουμε ιδιαίτερες ευχαριστίες για την άριστη συνεργασία στον περιφερειακό σύμβουλο και μέλος της Ε.Ε. του ΕΔΣΝΑ Αριστείδη Βρούστη.

Επίσης, προχωρήσαμε στην τοποθέτηση κατάλληλων κάδων επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης στην πηγή παλαιών ενδυμάτων και υποδημάτων (καθώς και εν γένει υφασμάτινων προϊόντων και υπολειμμάτων) σε κεντρικά σημεία της πόλης. Σκοπός του νεοεισαχθέντος ρεύματος διαχωρισμού υφασμάτινων αποβλήτων (ρούχα, παπούτσια κ.λπ.) είναι η παράδοση όσων από αυτά μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για κοινωνικούς σκοπούς και ιδιαίτερα για τους δικαιούχους ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, εγγεγραμμένους του Οργανισμού Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης (ΟΚΠΑ), καθώς και η εκτροπή τους, από τη δαπανηρή και καταστροφική για το  περιβάλλον ταφή, προς την Ανακύκλωση. Με τη στήριξη του προγράμματος επαναχρησιμοποίησης – ανακύκλωσης προς απόρριψη ενδυμάτων, υποδημάτων και εν γένει υφασμάτινων απορριμμάτων, συμβάλλουμε στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και στον κατάλληλο διαχωρισμό τους για νέα αξιοποίηση, ενώ ταυτόχρονα συνδράμουμε τους πλέον ευάλωτους συνανθρώπους μας.

Επιπλέον, διευρύνοντας τα ρεύματα ανακύκλωσης, εντάσσουμε άμεσα και νέα ρεύματα κάδων σε σχολεία και δημοτικά κτήρια, στα οποία οι πολίτες εναποθέτουν τα χρησιμοποιημένα οικιακά μαγειρικά λάδια, γνωστά ως τηγανέλαια.

Τέλος, το φθινόπωρο του 2018, εγκρίθηκε το αίτημα χρηματοδότησης του Δήμου Βριλησσίων προς το Πράσινο Ταμείο για την εγκατάσταση των  πρώτων συστημάτων υπογειοποιημένων κάδων χωριστής διαλογής στην πηγή, προϋπολογισμού 300,000 ευρώ. Πρόκειται για συστήματα υπογειοποιημένων κάδων χωριστής διαλογής υλικών στην πηγή με στόχο την αύξηση των αντοχών υποδοχής και διαχείρισης απορριμμάτων στα εμπορικά σημεία της πόλης και παράλληλα την αποφασιστική συμβολή στην εξυπηρέτηση των σκοπών και στόχων του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων του Δήμου Βριλησσίων.

Σε ποια σημεία της πολιτικής του Δήμου στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων το θεσμικό πλαίσιο λειτουργεί ανασταλτικά και τι κατά τη γνώμη σας πρέπει άμεσα να αλλάξει;

Τα θεσμικά και τα γραφειοκρατικά εμπόδια είναι πολλά και δυστυχώς, αντί να μειώνονται, συχνά αυξάνονται κιόλας. Από την κεντρική διοίκηση γίνονται βήματα, αλλά συχνά περισσεύουν τα λόγια και υπολείπεται η πράξη. Σημαντική ευθύνη ανήκει φυσικά και στην υπηρεσιακή γραφειοκρατία και τον στρεβλά οργανωμένο χώρο διαχείρισης των απορριμμάτων από την πλευρά της αγοράς. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα είναι το θέμα της χρέωσης των απορριμμάτων, καθώς το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο συντηρεί ένα σύστημα άδικων χρεώσεων σε σχέση με την παραγωγή αποβλήτων, εξισώνοντας όλους ανεξάρτητα από την επιβάρυνση που προκαλούν και δεν επιτρέπει έστω την κινητροδότηση όσων τουλάχιστον προσπαθούν. Η δυνατότητα ευχερούς εφαρμογής συστημάτων «Πληρώνω Όσο Απορρίπτω» (Pay As You Throw) οφείλει η κυβέρνηση να τη νομοθετήσει και στη χώρα μας και όσο δεν το κάνει δεν επιτρέπονται ούτε σχετικές πιλοτικές εφαρμογές και μένουμε κολλημένοι στο παρελθόν.

Ο Δήμος Βριλησσίων συμμετέχει σε ένα ευρωπαϊκό πιλοτικό πρόγραμμα «Πληρώνω Όσο Πετάω», σε συνεργασία με το ΕΜΠ και ευρωπαϊκές πόλεις και εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά δεν διαθέτει συγκεκριμένα και αποδοτικά εργαλεία εφαρμογής του προγράμματος. Με αποτέλεσμα τη σχετική  υποβάθμιση της πιλοτικής εφαρμογής, αλλά και τη δημιουργία γενικότερης κακής εικόνας για τη χώρα μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λόγω της διαπίστωσης των εταίρων του προγράμματος της ανυπαρξίας ελληνικού νομοθετικού πλαισίου στήριξης μιας κατοχυρωμένης ευρωπαϊκής πολιτικής.

Η νομοθετική προώθηση της δυνατότητας διαφορετικών χρεώσεων από τους ΦΟΣΔΑ στους ΟΤΑ που ανακυκλώνουν περισσότερο βελτιώνει τα πράγματα, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση της Αττικής ο ΕΔΣΝΑ έχει ήδη προχωρήσει σε αυτή την κατεύθυνση στο ζήτημα της χωριστής αποκομιδής των κλαδεμάτων, δημιουργώντας μια σημαντική καλή πρακτική και παρέχοντας κίνητρο στους Δήμους – μέλη του, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν γρήγορα θετικά. Το αποτέλεσμα είναι η σημαντική μείωση του όγκου ταφής από το συγκεκριμένο είδος βιοαποβλήτων στον ΧΥΤΑ Φυλής.

Ωστόσο, και από την πλευρά των χρηματοδοτικών εργαλείων και ενισχύσεων προς τους Δήμους για την ανάπτυξη των υποδομών για τη διαχείριση των απορριμμάτων δεν έχουν τελεσφορήσει οι σχετικές διαδικασίες. Είναι χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις δεκάδων ΟΤΑ που αναμένουν τα τελευταία χρόνια εγκρίσεις ενισχύσεων από το ΕΣΠΑ για την κατασκευή και λειτουργία Πράσινων Σημείων, αλλά ακόμα δεν υπάρχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα. Θέμα για το οποίο είτε χρειάζεται νομοθετική παρέμβαση, είτε πολιτική βούληση κατάλληλης  εφαρμογής του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου. Το ζητούμενο είναι να δοθεί ένα αίσιο τέλος και να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες επενδύσεις στον κρίσιμο για τη χώρα τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων με Διαλογή στην Πηγή.

Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση οφείλει να στηρίξει άμεσα νομοθετικά όσους ήδη προσπαθούν με τα απαραίτητα θεσμικά εργαλεία για τη βελτίωση των επιδόσεών τους, αλλά και να δώσει ώθηση και σε άλλους που παραμένουν στάσιμοι να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων τους, κόντρα σε εκείνους που τρέφονται από ένα σύστημα περιβαλλοντικής υποβάθμισης και οικονομικού και κοινωνικού ανορθολογισμού.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να απευθύνετε προς τους δημότες σας σχετικά με την υιοθέτηση μιας πιο οικολογικής συμπεριφοράς αναφορικά με το θέμα των απορριμμάτων;

Η Καθαριότητα είναι ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. Η Διαλογή στην πηγή των απορριμμάτων και των οργανικών υπολειμμάτων του νοικοκυριού μας, για τη μετατροπή τους σε Φυσικό Λίπασμα (fisikolipasma.gr) για τα πάρκα και τους κήπους μας, αντί για την πανάκριβη και ρυπογόνα ταφή τους, είναι ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ.

Εξαρχής, με τη βούληση του δημάρχου Βριλησσίων, Ξένου Μανιατογιάννη, και ως εκλεγμένη δημοτική αρχή του Δήμου, θέσαμε ως κεντρικό στόχο μας για τη βελτίωση της καθημερινότητας του δημότη την περαιτέρω αύξηση του επιπέδου καθαριότητας. Επιδιώξαμε και πετύχαμε την αύξηση του προσωπικού στις υπηρεσίες καθαριότητας, αλλά και την αλλαγή τρόπου εργασίας τόσο στην καθημερινή συντήρηση της καθαριότητας στην πόλη, όσο και στην εξαρχής παρέμβαση στον τομέα της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης. Με τη σημαντική συνδρομή των εργαζόμενων και τη σταδιακά αυξανόμενη συμμετοχή των δημοτών, αλλάξαμε ταχύτητα και επιτύχαμε εντυπωσιακά αποτελέσματα τόσο στην καθαριότητα των γειτονιών της πόλης μας, όσο και στον διαχωρισμό των οικιακών απορριμμάτων και κατάλληλης επεξεργασίας τους. Έτσι, προστατεύουμε το περιβάλλον, προχωρούμε σε νέα παραγωγή προϊόντων και δημιουργούμε θέσεις εργασίας, δηλαδή επιτυγχάνουμε Βιώσιμη Ανάπτυξη του τόπου μας.

Όμως για να αντιμετωπίσουμε σε βάθος το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων ως τοπική κοινωνία οφείλουμε να παραμείνουμε πιστοί στους στόχους και στην αναγκαία αλλαγή της συμπεριφοράς μας στην καθημερινότητα, με πρωταγωνιστές τους ίδιους τους δημότες και τη νέα γενιά, μέσα από την απαιτούμενη δουλειά στα σχολειά μας.

Στο  πλαίσιο της υιοθέτησης μιας πιο οικολογικής συμπεριφοράς αναφορικά με το θέμα των απορριμμάτων το μήνυμα της ευαισθητοποίησης εκ μέρους του Δήμου Βριλησσίων γίνεται πράξη μέσα από πλήθος προγραμμάτων και ενεργειών που πραγματοποιούμε στα σχολεία και γενικότερα στην τοπική κοινωνία όλα αυτά τα χρόνια.

Συγκεκριμένα, ο Δήμος μας καινοτομεί, όντας από τους πρώτους δήμους που ανάπτυξε τη δημοτική πλατφόρμα ανακύκλωσης followgreen.gr/vrilissia. Ένα ολοκληρωμένο και πρωτοποριακό πρόγραμμα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και επιβράβευσης των παιδιών και των σχολείων, των πολιτών και τοπικών επιχειρήσεων, με βασικό άξονα τα θέματα ανακύκλωσης και την ενημέρωση για τα εν γένει περιβαλλοντικά και ενεργειακά ζητήματα. Σήμερα, η μεγάλη συμμετοχή του κόσμου στο εγχείρημα αυτό δίνει νέα πνοή για να αναπτυχθούν νέες πράσινες δράσεις, όπως:

• νέα εκπαιδευτικά άρθρα/κουίζ/βίντεο για την πράσινη ενέργεια και την εξοικονόμηση στην καθημερινότητά μας, στο σπίτι, στη δουλειά και στις μεταφορές,
• νέες δράσεις επιβράβευσης για αγορά ενεργειακών προϊόντων από την τοπική αγορά,
• ενθάρρυνση, μέσω επιβράβευσης, για χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς αντί του Ι.Χ., όπως ΜΕΤΡΟ, λεωφορεία κ.ο.κ.,
• νέο ειδικό διαδραστικό χάρτη για την εύκολη αναζήτηση των τοπικών επιχειρήσεων του Δήμου που είναι ενταγμένες δωρεάν στο πρόγραμμα,
• νέο ειδικό διαδραστικό χάρτη για την ανεύρεση των σημείων ανακύκλωσης του Δήμου.

Επιπλέον, έχουμε θεσμοθετήσει τον Μαθητικό Διαγωνισμό «Ανακυκλώνουμε γιατί μετράει» για τα δημόσια σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Δήμου, με στόχο την ευαισθητοποίηση και επιβράβευση της Σχολικής Κοινότητας σε θέματα ανακύκλωσης.

Μαθητές και εκπαιδευτικοί ανακυκλώνουν σε ειδικούς κάδους που τοποθετήθηκαν στα σχολείο, χαρτί έντυπο (βιβλία, περιοδικά, τετράδια, εφημερίδες), μπαταρίες,  μικρές ηλεκτρικές ή ηλεκτρονικές συσκευές. Όταν γεμίσουν οι κάδοι, τα υλικά ζυγίζονται από τους ανακυκλωτές και το σχολείο λαμβάνει πόντους επιβράβευσης.

Ο Μαθητικός Διαγωνισμός «Ανακυκλώνουμε γιατί μετράει» υλοποιείται από τον Δήμο Βριλησσίων σε συνεργασία με τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) και την Περιφέρεια Αττικής, την ΑΦΗΣ Α.Ε. και την Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε., στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας followgreen. Ευχαριστίες για το πρόγραμμα συλλογής χαρτιού στα σχολεία αξίζουν στην περιφερειακή σύμβουλο και μέλος του ΕΔΣΝΑ, Σοφία Κορωναίου.

Στην κατεύθυνση της ευαισθητοποίησης των μαθητών πραγματοποιούνται βιωματικά εργαστήρια για την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση στα δημοτικά σχολεία μας. Τα εργαστήρια περιλαμβάνουν κατασκευή νέων χρήσιμων αντικειμένων από «άχρηστα» υλικά και αναλυτική ενημέρωση για τη χωριστή συλλογή οργανικών και μετατροπή τους σε κόμποστ και πραγματοποιούνται σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Βιώσιμης Ανάπτυξης Πόλεων (ΣΒΑΠ).

Παράλληλα, προχωρήσαμε και στην παραχώρηση ενός κλαδοθρυμματιστή για την ανάπτυξη του προγράμματος Κομποστοποίησης Οργανικών και Κλαδεμάτων του 1ου Δημοτικού Σχολείου Βριλησσίων, το οποίο υλοποιείται από τους μικρούς μαθητές, σε συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα και την ιδιαίτερα σημαντική συνεισφορά εθελοντών γονέων και δημοτών.

Τέλος, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, ιδρύσαμε Δίκτυο Συνοικιακής Κομποστοποίησης των ίδιων των δημοτών των Βριλησσίων για να παράγεται άριστης ποιότητας κόμποστ (λίπασμα) για τα πάρκα κάθε συνοικίας των Βριλησσίων. Τα οφέλη του νέου προγράμματος Συνοικιακής Κομποστοποίησης, τόσο από την καθεαυτή μείωση παραγωγής απορριμμάτων όσο και από την ανάπτυξη κουλτούρας περιβαλλοντικής προστασίας και κοινωνικής συνευθύνης στην πόλη μας, αναμένονται εξαιρετικά σημαντικά, γι΄ αυτό καλούμε να συμμετέχουμε όλοι ενεργά στην τοπική διαχείριση των απορριμμάτων της γειτονιάς μας. Το Δίκτυο Συνοικιακής Κομποστοποίησης του Δήμου Βριλησσίων αποτελεί ένα δυνατό κίνητρο για τους πολίτες, ώστε να μυηθούν στη σωστή διαχείριση των απορριμμάτων με πολλαπλά οικονομικά οφέλη τόσο για τον Δήμο, όσο και για την προστασία του περιβάλλοντος.