Αιμ. Λυμπεράκη – Besson: Η αρχή της αξιολόγησης στον Δημόσιο και Ιδιωτικό τομέα

Σε κάθε επίπεδο ανάπτυξης της κοινωνίας και της οικονομίας απαιτείται και ένα αντίστοιχο επίπεδο ανάπτυξης της Δημόσιας Διοίκησης. Αυτή η αναλογική αρχή, δυστυχώς, δεν επιβεβαιώνεται στην Ελλάδα με πολύ αρνητικά αποτελέσματα.

Η αξιολόγηση ως αρχή και προϋπόθεση της αποτελεσματικότητας, Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, είναι μια διαδικασία που κατά κανόνα εφαρμόζεται σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, είτε είναι οικονομικές, είτε κοινωνικές.

Γράφει η Αιμιλία Λυμπεράκη – Besson*

Εργαζόμενοι, επιχειρήσεις, υπηρεσίες, διοίκηση, απόδοση, όλα αξιολογούνται, είτε τυπικά και εμφανώς, είτε άτυπα. Όλοι περνάνε καθημερινά από τεστ αξιολόγησης, ανεξαρτήτως αν την αντιλαμβάνονται ή όχι και αν την αξιοποιούν για να διορθώσουν τις αδυναμίες τους και να βελτιωθούν.

Η περίπτωση της Δημόσιας Διοίκησης της χώρας μας, δυστυχώς, δεν εμπίπτει στην ορθή εφαρμογή της παραπάνω αρχής! Αντίθετα, η αξιοκρατική αξιολόγησή της αποτελεί ζητούμενο εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, η κοινωνία αξιολογεί και βαθμολογεί καθημερινά τη Δ.Δ. και δυστυχώς, τη βαθμολογεί διαρκώς και με χειρότερο βαθμό.

Μια παθογένεια κομματισμού, συντεχνιασμού και αναξιοκρατίας, που συντηρούν κατά κύριο λόγο οι πολιτικές ηγεσίες, συνδυαζόμενη με δεσμούς αλληλεξάρτησης, αναπαράγεται συνεχώς, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται και το ανθρώπινο δυναμικό και το σύνολο της Διοίκησης να λειτουργήσουν αποδοτικά. Άνθρωποι με προσόντα αδρανοποιούνται και υποβαθμίζονται από το σύστημα, το οποίο δεν ανέχεται παραβίαση της «αρχής της αδράνειας»!

Δυστυχώς όμως, χωρίς «αποπολιτικοποίηση», δηλαδή αποκομματικοποίηση του κράτους, είναι αδύνατο να απαλλαγεί η Δ.Δ. από τις παραπάνω παθογένειες.

Αξιολόγηση σε ποια βάση;

Η νέα κυβέρνηση που προήλθε από τις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου 2015 έχει, εκ των πραγμάτων, την υποχρέωση να προχωρήσει άμεσα σε βαθιές τομές και αξιοκρατική, αποκομματικοποιημένη αξιολόγηση για να αποκαταστήσει την αξιοκρατία στη Δ.Δ. Επειδή δε, είναι η πρώτη αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού μετά από δεκαετίες κυβερνήσεων που υποδαύλιζαν την αναξιοκρατία, οφείλει να σπάσει τα φράγματα προηγούμενων νόμων που στην ουσία απαγόρευαν την ανάληψη θέσεων ευθύνης από μη αρεστά πρόσωπα.

«Μπορούμε να περιμένουμε μια παλιά διοίκηση, με ανορθόδοξη στελέχωση και διορισμούς, παλιές νοοτροπίες και ξεπερασμένες αντιλήψεις, ν’ αποτελέσει όχημα προώθησης ευέλικτων αναπτυξιακών πολιτικών και καινοτόμου αναπτυξιακής λειτουργίας; Φυσικά όχι!»(1).

Στην ουσία χρειαζόμαστε μια «νέα αρχή» αξιολόγησης από «μηδενική βάση»!

«Η ΄μηδενική βάση΄ θα θέσει εκτός αξιολόγησης όλα τα εξ απονομής ΄προσόντα΄ που αναφέρονται στην κατάληψη θέσεων ευθύνης στη Δημόσια Διοίκηση, μέσω κομματικών διορισμών και θα αναδείξει νέα στελέχη, με βάση τα ουσιαστικά τους προσόντα»(2).

Αξιολόγηση, Δημόσια Διοίκηση και Ιδιωτικός Τομέας

Ο Ιδιωτικός Τομέας συνήθως αφήνεται εκτός συζήτησης αξιολόγησης, γιατί είναι γνωστό ότι εκεί λειτουργούν οι ανελαστικοί κανόνες της αγοράς, οι οποίοι δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για λάθη. Κάθε λάθος θα εμφανιστεί αμέσως στον ανταγωνισμό, στην παραγωγή, στην κατανάλωση και τελικά στην επιχείρηση, υπονομεύοντας τη βιωσιμότητά της. Η αγορά δεν λαθεύει στην αξιολόγηση!

Τι γίνεται όμως όταν πρόκειται για τη Δημόσια Διοίκηση (Δ.Δ.) η οποία δεν είναι επιχείρηση για να αξιολογηθεί από την αγορά; Εδώ, την αγορά την αντικαθιστούν οι θεσμοί και κυρίως οι πολιτικές ποιότητας και αξιολόγησης.

Στο σημείο αυτό, επισημαίνουμε ότι η ποιότητα της Δ.Δ. αντανακλάται ευθέως στην κοινωνία και στην οικονομία, παρ΄ ότι ορισμένοι τις θεωρούν, λανθασμένα, αποκομμένες μεταξύ τους νησίδες.

Είναι γνωστό ότι «ο βαθμός ανάπτυξης της οικονομίας και της κοινωνίας είναι ευθέως ανάλογος του βαθμού αναπτυξιακής λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης σε κάθε χώρα. Ομοίως, και παρά τις φαινομενικές διαφορές, η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας είναι ευθέως ανάλογες της  ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας του δημόσιου τομέα και της Δημόσιας Διοίκησης»(3).

“Έτσι, όταν μιλάμε για αξιολόγηση, ποιότητα και αποδοτικότητα του Δημόσιου Τομέα, μιλάμε ταυτόχρονα και για σοβαρή επίδρασή τους στον Ιδιωτικό Τομέα”(4).

Ευελιξία

Για να λυθεί η παραπάνω αντίφαση θα πρέπει, πέρα από τ’ άλλα, να εισαχθεί στη Δ.Δ. και ο κανόνας της ευελιξίας. Οι μεταβολές (ευελιξία) στον Ιδιωτικό Τομέα είναι ταχύτατες και είναι αδιανόητο να παρεμποδίζονται από την αδυναμία του Δημόσιου Τομέα να λειτουργήσει εξ ίσου ευέλικτα, παραγωγικά και ανταγωνιστικά.

Συμπέρασμα

Το μεγάλο ζήτημα που τίθεται πλέον επιτακτικά από πολλές πλευρές, όπως από τους φορείς της επιχειρηματικότητας και τους πολίτες, είναι πότε επιτέλους θα λειτουργήσει ορθολογικά και αποδοτικά η Δημόσια Διοίκηση. Γνωρίζουν καλά τι σημαίνει διαφθορά, αδράνεια, γραφειοκρατία, αναξιοκρατία και κομματισμός στη Δ.Δ. Εν κατακλείδι, στην πραγματικότητα το αίτημα για αξιοκρατία δεν είναι μόνο των Δημοσίων Υπαλλήλων που έχουν υποστεί για χρόνια την υποβάθμιση, την αναξιοκρατία, τον κομματισμό και τον αποκλεισμό, αλλά και των επιχειρήσεων και των πολιτών που υποφέρουν κυριολεκτικά από την κατάσταση που επικρατεί!

Παραπομπές

1.  Αιμιλία Λυμπεράκη: Δημόσια Διοίκηση και Οικονομία (http://www.eea.gr/gr/el/articles/aim-lymperaki-dimosia-dioikisi-kai-oikonomia)
2. Αιμιλία. Λυμπεράκη: Τι Δημόσια Διοίκηση θέλουμε; (http://www.eea.gr/gr/el/articles/aim-lymperaki-ti-dimosia-dioikisi-theloyme)
3. Αιμιλία Λυμπεράκη: Δημόσια Διοίκηση και Οικονομία (http://www.eea.gr/gr/el/articles/aim-lymperaki-dimosia-dioikisi-kai-oikonomia)
4. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 81η  θέση της παγκόσμιας κατάταξης για την ανταγωνιστικότητα, σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (World Economic Forum) για το 2015-2016 –  Η Ελλάδα κατατάσσεται χαμηλότερα από χώρες όπως η Ρουάντα (58η ), η Μποτσουάνα (71η ) αλλά και το Τατζικιστάν (80η). «Το Βήμα 30/9/2015» (http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=741968)

* Η  κα Αιμιλία Λυμπεράκη – Besson  είναι:

Πτυχιούχος Γαλλικής Φιλολογίας
ΠΕ-Διοικητικός Οικονομικός στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
Υπότροφος σε Διεθνή Κύκλο Σπουδών Management και Διαχείρισης Ανθρώπινου  Δυναμικού στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης της Γαλλίας (ΕΝΑ – Paris)
Εμπειρογνώμονας, ενταγμένη στο Μητρώο Εκπαιδευτών του ΕΚΔΔΑ, με θεματικές ενότητες διδασκαλίας «Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού-Μanagement & «Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Εκπαίδευση»
Πρώην μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης (ΕΚΕΠΙΣ)- ΕΟΠΠΕΠ
Πρώην υπεύθυνη Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΓΣΕΒΕΕ