Η Τουρκία διχασμένη πριν από το δημοψήφισμα

Σ’ ένα σκίτσο του Penguen, του μεγαλύτερου εβδομαδιαίου σατιρικού περιοδικού της Τουρκίας, δύο άνδρες συζητούν. «Θα ψηφίσεις “ναι” ή “όχι” στο δημοψήφισμα;», ρωτάει ο ένας. «Τι; Υπάρχει και άλλη επιλογή εκτός από το “ναι”;», απαντά έκπληκτος ο άλλος.

Περιδιαβάζοντας τους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, φαίνεται ξεκάθαρα ότι η εκστρατεία για το δημοψήφισμα με θέμα την ενίσχυση των προεδρικών εξουσιών είναι άνιση: καταγής, αυτοκόλλητα υπέρ του «ναι»· στον ουρανό, πανό με το πρόσωπο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν· και στους τοίχους, αφίσες που ανακοίνωναν την τεράστια συγκέντρωση του αρχηγού του κράτους που έγινε το περασμένο Σάββατο.

Λιγότερο ορατή, η εκστρατεία υπέρ του «όχι» είναι πάντως κι αυτή παρούσα. Στρατηγική της, η απλότητα, με ένα κοριτσάκι κι έναν ήλιο σχεδιασμένο με χρωματιστό μολύβι για λογότυπο. Και ένα σύνθημα: «Για το μέλλον μας».

Σύμφωνα με το Penguen, ο τηλεοπτικός χρόνος που είναι αφιερωμένος στο «ναι» είναι δεκαπλάσιος απ’ αυτόν που είναι αφιερωμένος στο «όχι».

Παρά την ανισορροπία αυτή, την οποία καταγγέλλει το στρατόπεδο του «όχι», η εκστρατεία είναι άγρια και οι ειδικοί προβλέπουν ένα αποτέλεσμα με μικρή διαφορά σ’ αυτή την αποφασιστικής σημασίας για το μέλλον της Τουρκίας ψηφοφορία.

Το διακύβευμα ώθησε τα δύο στρατόπεδα να παραμερίσουν την πολιτική ευγένεια, πολλαπλασιάζοντας τις προσωπικές επιθέσεις και τα χτυπήματα κάτω από τη ζώνη. Ο πόλεμος αυτός έχει δώσει στις λέξεις «ναι» και «όχι» («evet» και «hayir» στα τουρκικά) συμβολική σημασία.

Συνήθειες που ανατράπηκαν

Με επικεφαλής τον Ερντογάν, οι Τούρκοι ηγέτες πασχίζουν να στιγματίσουν τους υποστηρικτές του «όχι», τους οποίους κατηγορούν ότι εμποδίζουν την ανάπτυξη της Τουρκίας.

Ο αρχηγός του τουρκικού κράτους υποστηρίζει εξάλλου τακτικά ότι οι οπαδοί του «όχι» παίζουν το παιγνίδι των «τρομοκρατών» και των «πραξικοπηματιών» που φοβούνται μια νίκη του «ναι».

Το δορυφορικό τηλεοπτικό «μπουκέτο» Digiturk απέσυρε χωρίς εξήγηση από το πρόγραμμα την ταινία «Όχι» του Χιλιανού σκηνοθέτη Πάμπλο Λαρέν, που ήταν υποψήφια για Όσκαρ το 2012.

Η ταινία αυτή, τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην οποία έχει ο Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ, αφηγείται την ήττα του δικτάτορα Πινοσέτ στο δημοψήφισμα για την παράταση της θητείας του το 1988, παρά το γεγονός ότι η εκστρατεία που είχε γίνει υπέρ του «όχι» ήταν ελάχιστη.

Η λέξη «όχι» καίει πλέον, σε σημείο που έχουν αλλάξει ορισμένες συνήθειες. Έτσι την περασμένη εβδομάδα, κατά την έξοδο από την προσευχή της Παρασκευής, πολλοί πιστοί δεν εύχονταν πια «hayirli cumalar» («καλή Παρασκευή»), καθώς η έκφραση περιλαμβάνει τη λέξη «hayir».

Οι υπερβολές αυτές είναι ό,τι πρέπει για τον σατιρικό Τύπο. Έτσι το Penguen εξέδωσε πρόσφατα ένα τεύχος με αξιοπρόσεκτο εξώφυλλο, στο οποίο μια νεαρή γυναίκα λέει «όχι» στην πρόταση γάμου του μνηστήρα της, ο οποίος απαντά «Θα σε καταγγείλω».

Τον Φεβρουάριο, η μεγαλύτερη εφημερίδα της χώρας, η Hurriyet, αποφάσισε να μην δημοσιεύσει μια συνέντευξη με τον νομπελίστα της Λογοτεχνίας Ορχάν Παμούκ στην οποία ο συγγραφέας ανήγγειλε ότι σκοπεύει να ψηφίσει «όχι» στο δημοψήφισμα.

Στο στρατόπεδο του «ναι» η εκστρατεία παίρνει συχνά μορφές που εκπλήσσουν. Έτσι ένα ζευγάρι στο Ντιγιάρμπακιρ ονόμασε το νεογέννητό του «Εβέτ», σύμφωνα με το ειδησεογραφικό δίκτυο CNN-Turk.

«Οι συγγενείς μας αντέδρασαν θετικά», αφηγείται ο πατέρας, διευκρινίζοντας -το αυτονόητο- ότι θα ψηφίσει «ναι» στο δημοψήφισμα.

«Δεν θα έδινα τόσες εξουσίες ούτε στον πατέρα μου»

Σε μια προφανώς συμβολική χειρονομία συμφιλίωσης που εξέπληξε τους οπαδούς, όπως και τους αντιπάλους του, ο Ερντογάν μετέβη την περασμένη εβδομάδα σε ένα περίπτερο της εκστρατείας του «όχι» στην Κωνσταντινούπολη.

Για τους παρατηρητές, η πρωτοβουλία αυτή σηματοδοτεί το γεγονός ότι ο Ερντογάν αναγνωρίζει ότι οι καταιγιστικές επιθέσεις εναντίον του «όχι» μπορεί να ανησυχήσουν τους αναποφάσιστους και να βλάψουν το στρατόπεδο του «ναι».

Στο Καντίκιοϊ, προπύργιο των υποστηρικτών του λαϊκού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, στην ασιατική όχθη της Κωνσταντινούπολης, νεαροί εθελοντές του «όχι» διανέμουν προκηρύξεις με το χιουμοριστικό σλόγκαν: «Δεν θα έδινα τόσες εξουσίες ούτε στον πατέρα μου».

«Γράφουμε μηνύματα με μολύβι στους δρόμους. Ταυτόχρονα εξηγούμε στους ανθρώπους γιατί αρνούμαστε να δώσουμε τόσες εξουσίες στον Ερντογάν», λέει η Ντεμέτ Κοτζά.

Ο Ενγκίν Καρά, φοιτητής και επικεφαλής αυτών των «εθελοντών του “όχι”», κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δαιμονοποιεί τους αντιπάλους της στο δημοψήφισμα.

«Το μόνο που λένε είναι ότι “οι τρομοκρατικές οργανώσεις είναι υπέρ του όχι” και, κατά συνέπεια, αυτοί που είναι υπέρ του “όχι” τις υποστηρίζουν. Προσπαθούν να περιθωριοποιήσουν αυτούς που θέλουν να ψηφίσουν “όχι”», εξηγεί.

Πηγή: in.gr, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ