Ανακύκλωση στα… μέτρα και τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας

Είναι γεγονός ότι η όποια πρόοδος στη χώρα μας στον τομέα της Ανακύκλωσης έχει συντελεστεί χάρη στις προσπάθειες των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ), μεγαλύτερο εκ των οποίων είναι η ΕΕΑΑ (Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης), που αφορά στα απόβλητα συσκευασίας.

Αντίθετα, ελάχιστα βήματα έχουν γίνει για την ανακύκλωση/αξιοποίηση του μεγαλύτερου και βλαπτικότερου για το περιβάλλον τμήματος των οικιακών αποβλήτων, που είναι τα οργανικά (υπολείμματα τροφών και λοιπά ζυμώσιμα). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, παρά τις επιτυχίες των ΣΕΔ, οι συνολικοί δείκτες επίδοσης της χώρας μας στην Ανακύκλωση να είναι χαμηλοί.

Αλλά ακόμα και στην Εναλλακτική Διαχείριση που αφορά στα Συστήματα τύπου ΕΕΑΑ, υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των αποτελεσμάτων. Αυτό που χρειάζεται είναι να αναληφθούν συγκεκριμένες ενέργειες, κυρίως από την πλευρά των αρμόδιων Αρχών, σε στενή συνεργασία με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές (υπόχρεες εταιρείες, ΟΤΑ, Συστήματα κτλ) και να εφαρμοστεί η εμπειρία και οι βέλτιστες πρακτικές, που σε άλλες χώρες έχουν φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Ανάγκη βελτιώσεων σε νομοθετικό επίπεδο

Όπως αναφέρουν στελέχη της ΕΕΑΑ, το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων είναι ένα εκτεταμένο κείμενο το οποίο ωστόσο δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένα οικονομικά στοιχεία και μεγέθη, ενώ σε πολλά σημεία του προκύπτουν ασάφειες για το πώς μπορεί να υλοποιηθεί στην πράξη. Ταυτόχρονα, οι στόχοι που θέτει για το 2020 είναι μάλλον υπεραισιόδοξοι, αν κανείς λάβει υπόψη του τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, αλλά και την αντίστοιχη στοχοθεσία της Ε.Ε.

Σχετικά με την Ανακύκλωση, τα τεχνικά ζητήματα του «Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων» αφορούν στις ποσότητες Αποβλήτων Συσκευασίας και στην περιεκτικότητα των Στερεών Αποβλήτων σε ανακυκλώσιμα, στους στόχους που έχουν τεθεί για τα Απόβλητα Συσκευασίας κ.λπ.

Είναι προφανές ότι για την υλοποίησή του απαιτείται, σε κάθε περίπτωση, ένα ευρύτερο πλαίσιο συζήτησης και αποφάσεων, όπου τα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) θα καταθέσουν την εμπειρία και την τεχνογνωσία τους προς την κατεύθυνση ενός νομοθετικού πλαισίου που θα αποδώσει τα μέγιστα, με στόχο την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος με οικονομικούς και ποσοτικούς όρους.

Ένας ή πολλοί κάδοι ανακύκλωσης; Οι συνθήκες κάθε περιοχής το πιο σημαντικό κριτήριο

Τα τελευταία χρόνια γίνονται ολοένα και περισσότερες συζητήσεις γύρω από το θέμα της χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων συσκευασιών σε πολλαπλά ρεύματα (τετράδες κάδων) έναντι της συλλογής των υλικών σε ένα ενιαίο ρεύμα (Μπλε Κάδος).

Όπως είναι λογικό, όμως, η επιλογή του σχεδιασμού για την εφαρμογή της Ανακύκλωσης Συσκευασιών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν σε κάθε ΟΤΑ, μιας και ο Δήμος είναι αυτός που εκτελεί τις εργασίες της συλλογής. Άλλες παράμετροι που επηρεάζουν τον σχεδιασμό σε τοπικό επίπεδο είναι η σύνθεση των Οικιακών Αποβλήτων, οι εποχικές διακυμάνσεις της και οι ανάγκες για περαιτέρω διαδικασία διαχωρισμού και επεξεργασίας (δηλαδή το πού θα καταλήγουν τα συλλεγόμενα ρεύματα και τι ανάγκη διαλογής θα παρουσιάζουν).

Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει -πριν την επιλογή του αριθμού των συλλεγόμενων ρευμάτων- να ληφθεί σοβαρά υπόψη η αντικειμενική δυσκολία (συχνά αδυναμία) των Δήμων να συλλέξουν/μεταφέρουν αποτελεσματικά τα τέσσερα (4) χωριστά ρεύματα συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών, εξαιτίας της στενότητας τόσο σε δημόσιο χώρο για την τοποθέτηση κάδων, όσο και σε οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους (καύσιμα, πληρώματα κ.λπ.).

Στο ίδιο πάντα πλαίσιο, ένα άλλο φαινόμενο που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη είναι εκείνο της αφαίρεσης των υλικών των κάδων από γυρολόγους, κάτι που σαφώς θα διευκολυνόταν και θα εντεινόταν εφόσον υπήρχαν τέσσερα χωριστά ρεύματα κάδων, αντί του ενιαίου μπλε.

Ωστόσο η ΕΕΑΑ ήδη υλοποιεί προγράμματα με χωριστά ρεύματα συλλογής σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως νησιώτικους ΟΤΑ, εκεί δηλαδή που οι αντικειμενικές συνθήκες το επιβάλλουν. Επίσης, σε συνεργασία με ΟΤΑ, υλοποιούνται πιλοτικά έργα ανακύκλωσης σε πολλαπλά ρεύματα (π.χ. Σπάρτη) προκειμένου να καταγραφούν αποτελέσματα και ποσοτικά δεδομένα ανάκτησης υλικών και κόστους, έτσι ώστε αφού μελετηθούν τα μετρήσιμα στοιχεία από τις αρμόδιες αρχές και τους ΟΤΑ, να εξαχθούν πολύτιμα συμπεράσματα και να μπορεί να εκτιμηθεί υπεύθυνα τελικά ο βαθμός στον οποίο ένας τέτοιος σχεδιασμός πολλαπλών ρευμάτων θα μπορούσε να ήταν πρακτικός και αποτελεσματικός.

Ο μπλε κάδος καταγράφει επιτυχίες και φέρνει αποτελέσματα

Την ίδια στιγμή ο μπλε κάδος της ΕΕΑΑ, εδώ και  χρόνια, φέρνει αποτελέσματα και καταγράφει επιτυχίες. Οι στόχοι της ΕΕΑΑ, όπως υπολογίζονται με βάση τις επιχειρήσεις που έχουν συμβληθεί μαζί της και εισφέρουν τους πόρους τους, με βάση την κοινοτική και εθνική νομοθεσία, υπερκαλύπτονται ,ενώ, παράλληλα καλύπτονται και οι εθνικοί στόχοι σε επίπεδο χώρας, τόσο στο σύνολο των ανακυκλώσιμων συσκευασιών όσο και στα επιμέρους υλικά (χαρτόνι, μέταλλα, πλαστικά). Όσον αφορά στο γυαλί, όπου ο επιμέρους στόχος δεν έχει ακόμα επιτευχθεί, αναλαμβάνονται εντατικές προσπάθειες και πρωτοβουλίες με τη συνεργασία των ΟΤΑ, παρά το έλλειμμα κανονιστικών ρυθμίσεων εκ μέρους των αρμόδιων Αρχών, που θα καθιστούσαν ευκολότερη την επίτευξη των εθνικών στόχων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕΑΑ το 2015 καταγράφηκε αύξηση 10% της ανακύκλωσης υλικών σε σχέση με το 2014, με συνολικά 488 χιλιάδες τόνους υλικών συσκευασίας και χαρτιού εντύπων να έχουν οδηγηθεί προς ανακύκλωση.

Τα έργα ανακύκλωσης της ΕΕΑΑ εξυπηρετούν σήμερα σχεδόν το 96% του πληθυσμού της χώρας, μέσα από τη συνεργασία με 315 Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), στους οποίους έχουν διατεθεί από την ΕΕΑΑ ειδικά οχήματα συλλογής και μπλε κάδοι.

Παράλληλα, στο πλαίσιο των έργων μπλε κάδου, λειτουργούν 32 Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, που καλύπτουν τόσο την ηπειρωτική Ελλάδα όσο και τις νησιωτικές περιοχές.