Δημοσιονομική αποκέντρωση των δήμων ζητεί η ΚΕΔΕ

«Τα οικονομικά των Ελληνικών Δήμων στο Ευρωπαϊκό Περιβάλλον» είναι το θέμα ημερίδας που διοργανώνεται σήμερα Τρίτη 23 Ιουνίου 2015 στην Αθήνα από την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Δήμων και Περιφερειών (CEMR), στη διάρκεια της οποίας παρουσιάστηκε από τον γενικό γραμματέα του CEMR, Frederic Vallier, μελέτη για την οικονομική κατάσταση των δήμων στην Ελλάδα.

Στόχος αυτής της ημερίδας όπως τόνισε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γιώργος Πατούλης κατά την έναρξη των εργασιών, είναι «η χάραξη και υλοποίηση μιας νέας στρατηγικής για τα οικονομικά των δήμων. Μιας νέας στρατηγικής που θα διασφαλίσει στους ελληνικούς δήμους μακροπρόθεσμα, την οικονομική ανεξαρτησία και αυτοτέλειά τους έναντι της κεντρικής εξουσίας, την αποτελεσματική τους λειτουργία, προς όφελος των πολιτών, την ενίσχυση της διαφάνειας και τον δημοκρατικό έλεγχο των αποφάσεων που λαμβάνονται, τη θεσμοθετημένη συμμετοχή των δήμων στα ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης και την ικανότητά τους να αποτελούν ουσιαστικούς μοχλούς τοπικής ανάπτυξης».

Ο κ. Πατούλης σημείωσε ότι «η ανάγκη για τη χάραξη και υλοποίηση μιας νέας στρατηγικής δεν προέκυψε ξαφνικά, αλλά είναι μια απολύτως αναγκαία διαδικασία που επιβάλλεται από τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στο εγχώριο πολιτικό και οικονομικό σκηνικό».

«Η πρωτοφανής σε ένταση και χρονική διάρκεια κρίση που δοκιμάζει τις αντοχές του πολιτικού μας συστήματος αλλά και της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, δεν έχει αφήσει όπως είναι φυσικό ανεπηρέαστο τον θεσμό που υπηρετούμε», σημείωσε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ και συμπλήρωσε ότι «Τα χρόνια που προηγήθηκαν είδαμε να επιδεινώνεται η οικονομική θέση των ελληνικών Δήμων. Η κρατική χρηματοδότηση μειώθηκε κατακόρυφα, σε ποσοστό που ξεπερνά το 60%. Το ίδιο συνέβη με τη φοροδοτική ικανότητα των νοικοκυριών και επιχειρήσεων στα χρόνια της κρίσης, γεγονός που υποχρέωσε τη συντριπτική πλειοψηφία των δήμων να μειώσουν κατακόρυφα τα ανταποδοτικά τέλη,  που αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων μας.

»Το ίδιο διάστημα, δεκάδες νέες αρμοδιότητες μεταφέρθηκαν από άλλους θεσμούς κρατικής εξουσίας προς τους δήμους, χωρίς να συνοδεύονται από αντίστοιχους πόρους και προσωπικό.

»Επιπλέον, αναγκαστήκαμε στο πλαίσιο του κοινωνικού μας ρόλου να υποκαταστήσουμε το κράτος και να στηρίξουμε στην καθημερινότητά τους εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας που ανήκουν στις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, παρέχοντάς τους με δικά μας μέσα και πόρους από ένα ζεστό πιάτο φαγητό, μέχρι και το φάρμακο που χρειάζονταν αλλά δεν είχαν τη δυνατότητα να προμηθευτούν. Και όλα αυτά τα πετύχαμε χωρίς να δημιουργήσουμε νέα χρέη και ελλείμματα».

Ο κ. Πατούλης τόνισε επίσης ότι «σε αυτές τις συνθήκες η Αυτοδιοίκηση Α΄ Βαθμού και θέλει και μπορεί να αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας της πατρίδας μας, αρκεί οι μεταρρυθμίσεις αυτές να είναι στοχευμένες κι όχι αποσπασματικές, κοινωνικά δίκαιες και να υπηρετούν ένα ολοκληρωμένο εθνικό αναπτυξιακό σχέδιο» υπογραμμίζοντας ότι «στον νέο  εθνικό αναπτυξιακό σχεδιασμό ο ρόλος των δήμων θα είναι καθοριστικός και ότι δεν μπορεί να υπάρξει εθνική ανάπτυξη, χωρίς τοπική ανάπτυξη».

«Κι αυτό», είπε, «οφείλει να το αναγνωρίσει πρώτη από όλους η ελληνική Πολιτεία, η ελληνική κυβέρνηση, η οποία οφείλει να σχεδιάσει με βάση αυτόν τον κανόνα».

Αναφερόμενος στις προτάσεις της ΚΕΔΕ για τον νέο εθνικό σχεδιασμό παρουσίασε την πρότασή της για τη δημοσιονομική αποκέντρωση, χαρακτηρίζοντάς την «πρόταση ευθύνης».

«Θεωρούμε», τόνισε ο κ. Πατούλης, «ότι αν υιοθετηθεί, θα έχει πολλαπλά οφέλη για όλους. Και πρώτα από όλα για τους πολίτες και την τοπική κοινωνία. Με τη δημοσιονομική αποκέντρωση κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί. Το κράτος καταρχήν δεν θα είναι αναγκασμένο συνέχεια να διαχειρίζεται τα διαρκή αιτήματα των φορέων της Αυτοδιοίκησης για όλο και μεγαλύτερες επιχορηγήσεις. Θα κοπεί με τον τρόπο αυτό και ο ομφάλιος λώρος μιας ιδιότυπης συναλλαγής μεταξύ κεντρικής εξουσίας και Αυτοδιοίκησης, που  καθιστά τη χρηματοδότηση των δήμων όμηρο των καλών σχέσεων των εκάστοτε δημάρχων με την εκάστοτε κυβέρνηση.

»Η διακοπή της σχέσης εξάρτησης της οικονομικής επιβίωσης των Δήμων, από τις διαθέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης, μόνον όφελος θα έχει για την ποιότητα της δημοκρατίας μας.

»Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για αποκέντρωση εξουσιών από τη μια και από την άλλη, να εξαρτώνται τα έσοδα των δήμων από τις κρατικές επιχορηγήσεις».

Περιγράφοντας το περίγραμμα της πρότασης, ο πρόεδρος της Ένωσης σημείωσε ότι αυτή «συγκροτείται από ένα ομοιογενές σύνολο οικονομικών πολιτικών που σε τοπικό επίπεδο διαμορφώνει μία ολοκληρωμένη αναπτυξιακή πολιτική».

Πυλώνες αυτής της πολιτικής είναι:

• Η μεταφορά του Φόρου Ακίνητης Περιουσία στους δήμους.
• Η στήριξη των τοπικών τουριστικών υποδομών.
• Η εξυγίανση του τοπικού φορολογικού συστήματος.
• Η δημιουργία μηχανισμού ελέγχου και είσπραξης των ιδίων εσόδων των δήμων ώστε να απεμπλακούμε από τον «τοξικό ιστό» της ΔΕΗ.
• Η δημιουργία εναλλακτικών αναπτυξιακών χρηματοδοτικών πόρων όπως για παράδειγμα η θεσμοθετημένη συμμετοχή των δήμων τόσο στο νέο ΕΣΠΑ, όσο και στο πακέτο Γιούνκερ.
• Η δυνατότητα προσφυγής των ελληνικών δήμων στην ευρωπαϊκή χρηματοπιστωτική αγορά.
• Η μόνιμη λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι υπερχρεωμένοι Δήμοι.

Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ αναφέρθηκε σε τρεις περιπτώσεις φορολογικής πολιτικής που μπορούν να μετατραπούν σε εργαλείο τοπικής ανάπτυξης για τους δήμους: τον ΕΝΦΙΑ, τον ΦΠΑ και την αύξηση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία.

«Ο ΕΝΦΙΑ», τόνισε, «είναι ένας οριζόντιος και άδικος φόρος όλοι το αναγνωρίζουμε. Δεν είναι άστοχο που ο ελληνικός λαός τον ονόμασε “χαράτσι”. Είναι εύλογο το ερώτημα “πως είναι δυνατόν το χαράτσι να μετατραπεί σε έναν αναπτυξιακό και δίκαιο φόρο, αφού δεν καταργείται;”. 

»Με έναν και μόνον τρόπο. Επιστρέφοντας στην κοινωνία, αν χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την εκτέλεση έργων στους δήμους.

»Τα έργα των δήμων, κυρίως έργα πολεοδομικών υποδομών, επενεργούν θετικά στην αξία των ακινήτων. Μπορεί να υπάρξει δηλαδή από τις παρεμβάσεις του δήμου, ένα σημαντικό όφελος των ιδιοκτητών ακινήτων, που πληρώνουν τον φόρο.

»Ο Φόρος Ακίνητης Περιουσίας ουσιαστικά μετατρέπεται από χαράτσι που πηγαίνει για να πληρωθούν οφειλές στους δανειστές, σε χρηματοδοτικό εργαλείο για να χρηματοδοτηθούν οι Τοπικές Δημόσιες Δαπάνες. Με αυτόν τον απλό τρόπο, που δεν τον ανακαλύψαμε εμείς φυσικά, αλλά εφαρμόζεται σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες, τα έσοδα του φόρου ακίνητης περιουσίας δεν πάνε στη μαύρη τρύπα του χρέους αλλά χρηματοδοτούν την ανάπτυξη και κυρίως μοχλεύουν πόρους από τον ιδιωτικό τομέα. 

»Μεγάλη συζήτηση γίνεται επίσης για την αύξηση στον ΦΠΑ των ξενοδοχείων. Σίγουρα δημιουργεί προβλήματα ανταγωνιστικότητας η επιβολή αυξημένων συντελεστών ΦΠΑ. Όμως εφόσον δεν αποφευχθεί η επιβολή τους, πρέπει να αναζητήσουμε τρόπους να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο τα χρήματα που θα εισπραχθούν.

»Προτείνουμε, κάτι το οποίο είμαι σίγουρος ότι θα αποδεχθούν με χαρά και οι επιχειρηματίες του τουρισμού, ένα μέρος ή και το σύνολο της αύξησης που θα επιβληθεί, να κατευθυνθεί μέσω των ΚΑΠ, στους τουριστικούς δήμους και να χρηματοδοτεί αποκλειστικά τοπικές τουριστικές αναπτυξιακές υποδομές. Ούτως ή άλλως οι ΚΑΠ συμμετέχουν και σήμερα στα φορολογικά έσοδα του ΦΠΑ. Με τον τρόπο όμως που προτείνουμε, η φορολογική πολιτική μπορεί να καταστεί  εργαλείο τοπικής ανάπτυξης.

»Και τα χρήματα που θα κληθούν να πληρώσουν μέσω της φορολογίας οι τουριστικές επιχειρήσεις σε πρώτη φάση, να επιστρέψουν πίσω στις τοπικές κοινωνίες και επιχειρήσεις μέσα από τη βελτίωση των τουριστικών υποδομών και την αύξηση του αριθμού των επισκεπτών».

Για δε τους μικρούς ορεινούς δήμους που δεν έχουν φορολογικές δυνατότητες ο κ. Γ. Πατούλης πρότεινε την ύπαρξη ενός ισχυρού αναδιανεμητικού μηχανισμού που «θα αμβλύνει τις δημοσιονομικές ανισότητες μεταξύ δήμων και θα επιτρέπει στους φτωχούς δήμους να προσφέρουν την ίδια ποιότητα έργων και υπηρεσιών σε σχέση με τους πλούσιους δήμους, ο οποίος μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τους ΚΑΠ, τους πόρους του νέου ΕΣΠΑ, το νέο πακέτο Γιουνκέρ, όπου προτείνουμε την προώθηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο του αιτήματος της ΚΕΔΕ για θεσμοθέτηση ποσοστού τουλάχιστον 10% από το συγκεκριμένο πακέτο, που θα πηγαίνει αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση τοπικών επενδύσεων και δαπανών».

Τέλος, ο κ. Πατούλης ξεκαθάρισε ότι πρόθεση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι «να μειωθούν οι φόροι που επιβάλλονται σήμερα στους πολίτες και τα νοικοκυριά και να ενισχυθεί ο δημοκρατικός έλεγχος και η διαφάνεια για το που κατευθύνονται οι φόροι που πληρώνουμε. Αυτό που θέλουμε οι Δήμοι είναι:

1. λιγότεροι φόροι,
2. μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαχείριση τους,
3. μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των χρημάτων που πληρώνουμε,
4. περισσότερη ανάπτυξη και θέσεις εργασίας στις τοπικές κοινωνίες μας.

Η ΚΕΔΕ έχει ζητήσει δημοσιονομική αποκέντρωση, χωρίς όμως νέες επιβαρύνσεις για τους πολίτες».