Κ. Τίγκας: Μνήμες και Κείμενα Του Αγώνα του 1821

Γιορτάζουμε σήμερα τον αγώνα θυσίας των προγόνων μας για τη λευτεριά, ενός αγώνα που θεμελίωσε τη συνέχεια του Ελληνισμού, υπενθύμισε παγκόσμια την υψηλή ιδιαιτερότητα στο πνεύμα και την ψυχή της φυλής μας και δήλωσε την πρωταγωνιστική παρουσία του Έλληνα στη διεθνή σκηνή, ως μόνιμου θεματοφύλακα αξιών, με το άγγελμα «Ελευθερία ή Θάνατος».

Γράφει ο Κώστας Τίγκας*

Αναμφισβήτητα η Επανάσταση του ‘21 αποτελεί για τον Ελληνισμό τη σημαντικότερη στιγμή της νεώτερης ιστορίας του. Πανηγυρίζουμε σήμερα την επέτειο της εθνικής μας εορτής και τιμούμε τη μνήμη όλων εκείνων που με οποιονδήποτε τρόπο συνέβαλαν στην απελευθέρωση του Γένους. Είναι σήμερα η ημέρα που το Έθνος ολόκληρο αναβαπτίζεται, αναγεννιέται και φρονηματίζεται.

Γιορτάζουμε σήμερα τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την επέτειο της απελευθέρωσης του Έθνους από δεσμά βαριάς και μακρόχρονης δουλείας τεσσάρων αιώνων.

Είναι σήμερα δύο τα «χαίρε» που αποτελούν το νόημα της μεγαλύτερης ημέρας του Έθνους. Το «χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία» και το «Χαίρε, ω χαίρε, Λευτεριά». Και είναι λαμπρός ο θρησκευτικός πανηγυρισμός, γιατί μέχρι τη στιγμή που η ασήμαντη και φτωχή Μαρία ευαγγελίζεται από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, οι άνθρωποι του πνεύματος γνώριζαν από το « Συμπόσιο » του Πλάτωνα ότι « Θεός ανθρώπω ου μείγνυται ». Θεός και άνθρωπος αποτελούν δύο τελείως διαφορετικά και άνισα μεγέθη.

Σήμερα οι γενιές των Ελλήνων, γυρίζοντας την πλάτη τους και κλείνοντας τα αυτιά στους λεγόμενους αναθεωρητές της ιστορίας μας που προσπαθούν με κάθε τρόπο να την παραχαράξουν, σήμερα οι γενιές αυτές, συσπειρωμένες γύρω από τα εθνικά σύμβολα, προσέρχονται κάθε 25^η Μαρτίου με ευλάβεια για να δηλώσουν ευγνωμοσύνη προς τους ελευθερωτές της πατρίδος και ενθυμούμενοι αυτούς τους ενδόξους προγόνους, να αντλούν διδάγματα φιλοπατρίας και ευψυχίας από το παράδειγμα εκείνων.

Στον βωμό των θυσιών του αγώνα αυτού, η εκκλησία μας τεκμηρίωσε τον εθνικό, διαχρονικό της ρόλο και πρόσφερε εθνομάρτυρες τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε’, τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό, τους Μητροπολίτες Πάφου, Κηρυνείας, Κιτίου και πολλούς κληρικούς, στηρίζοντας το επαναστατικό και παιδευτικό της ρόλο για τον σκλαβωμένο Έλληνα.

Τόσο ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ στην Κωνσταντινούπολη, όσο και ο ηρωικός θάνατος του Αθανάσιου Διάκου στην Αλαμάνα, η μάχη στα Δερβενάκια, η πολιορκία του Μεσολογγίου είναι μερικές από τις κυρίαρχες στιγμές ενός αγώνα που αναδεικνύονται μεταξύ των άλλων: Η αυτοθυσία, η ηγετική φυσιογνωμία, η δύναμη της λευτεριάς, ξ αγάπη για την πατρίδα, η ταυτότητα του Έλληνα.

Στον αγώνα του Έλληνα για τη λευτεριά, ο φιλελληνισμός έχει τη δική του θέση και εκφράζει την άδολη αγάπη και τον σεβασμό του ξένου για την Ελλάδα και τον Έλληνα. Δυστυχώς δεν έχουν συνήθως τα ίδια συναισθήματα και οι κυβερνήσεις των χωρών τους, αφού αυτές πάντοτε αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν τη χώρα μας με το σύμπλεγμα της πολιτιστικής και πολιτισμικής κατωτερότητας.

Η αγάπη για την πατρίδα ανέδειξε και το 1821 μεγάλους ευεργέτες του απελευθερωτικού αγώνα. Ο Έλληνας της διασποράς αγαπά την πατρίδα του και την στηρίζει με όλες του τις δυνάμεις όταν χρειάζεται και όταν πιστεύει στην ανιδιοτέλεια των ηγετών που την αντιπροσωπεύουν, θέση που είναι ανάγκη να αναδειχθεί και στις μέρες μας.

Ο ελληνικός πολιτισμός κατά τη μακραίωνα επικράτησή του εμφανίζει τους Έλληνες να έχουν ιδιαίτερη κλίση και διάθεση προς την ιστορία, την αφήγηση δηλαδή γεγονότων με κείμενα γραπτά. Κανένα έθνος δεν έχει τόσο πλούσια ιστορία, αλλά και ιστορική λογοτεχνία, όσο οι Έλληνες. Έλληνας είναι ο θεωρηθείς και ονομασθείς «πατέρας της ιστορίας», ο Ηρόδοτος ο Αλικαρνασεύς και Έλληνας είναι ο επί είκοσι έξι αιώνες κατέχων αδιαμφισβήτητα τα σκήπτρα και τα πρωτεία στην παγκόσμια ιστορική λογοτεχνία, ο Αθηναίος Θουκυδίδης.

Με την κατάλυση του Βυζαντινού Κράτους στις 29 Μαΐου 1453 και με το σκοτάδι που προέκυψε στον πνευματικό ορίζοντα των Ελλήνων, παύει ακόμη και να ακούγεται η ιστορία στην υπόδουλη Ελλάδα. H μαύρη νύχτα της σκλαβιάς κάλυψε τον εθνικό ορίζοντα και το όνομα της Ελλάδας έσβησε από το χάρτη της γης. Η ελπίδα όμως και η πίστη για την απελευθέρωση δεν έσβησαν ποτέ από τις καρδιές των Ελλήνων. Έγιναν τραγούδι και ύμνος, που τον έψελναν σιγανά τα χείλη του ραγιά στην Παναγιά.

«Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μη πολύ δακρύζεις,

πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι»

Έγιναν δύναμη που ανδρείωνε τον σκλάβο Έλληνα και τον έκανε κατά καιρούς να ξεσηκώνεται και να κτυπά το δυνάστη.

Πολύ σημαντικό ρόλο στον αγώνα του 1821 έπαιξε και η Γαλλική Επανάσταση. Οι ιδέες της περί δημοκρατίας, ισότητας και δικαιοσύνης, που ήταν και ελληνικές ιδέες από την αρχαιότητα, ενθουσίασαν τους Έλληνες. Αυτό δείχνει και η ενέργειά τους να τις συμπεριλάβουν στο πρώτο Ελληνικό Σύνταγμα, που ψήφισε η Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου την 1^η Ιανουαρίου 1822.

Αμέσως όταν η επαναστατημένη Ελλάδα άρχισε να συγκροτείται σε οργανωμένη πολιτεία, εκδηλώθηκε ζωηρός και αυθόρμητος ο ζήλος των αγωνιστών προς την ιστοριογραφία. Οι ήρωες του αγώνα έχοντας πλήρη συνείδηση ότι χάρις στις ακατάβλητες προσπάθειές τους είχε συντελεσθεί μέγα και σπουδαίο εθνικό γεγονός, επιχείρησαν να αποθανατίσουν διά του λόγου και προς χάρη των επιγενομένων, όσα μεγάλα οι ίδιοι έπραξαν.

Σκεφτόμενοι, όπως έλεγε ο Ηρόδοτος, «όπως μη τα υπό των Ελλήνων γενόμενα μεγάλα και θαυμαστά ακλεά τω χρόνω γένηται», με σκοπό δηλαδή τα μεγάλα και θαυμαστά έργα των Ελλήνων να μην ξεχαστούν. Από όλες τις τάξεις των Αγωνιστών εμφανίζονται αρκετοί ιστοριογράφοι. Από τους κληρικούς, οι οποίοι όχι μόνο στρατεύοντας, αλλά και συγγράφοντας επεχείρησαν να λαμπρύνουν την Εκκλησία και την Πατρίδα, από τους οπλαρχηγούς και τους καπεταναίους, από τους προεστούς και τέλος από τους γραμματικούς και λόγιους.

Η πατρίδα μας και ο ελληνικός λαός περνάει το πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της νεώτερης ιστορίας του. Ένας βρώμικος πόλεμος στην περιοχή μας, ένας πόλεμος επιβουλής και κυριαρχίας συμφερόντων, σε συνδυασμό με τη σταθερή επεκτατική τακτική της Τουρκίας στο Αιγαίο, συνθέτουν ένα δυσοίωνο και άγνωστο αύριο.

Όλοι αυτοί καιροφυλακτούν απομυζώντας το ελληνικό αίμα οικονομίας, ιστορίας και ταυτότητας για επιβίωσή τους και σε ένα ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πλαίσιο που δονείται και κλυδωνίζεται σε επίπεδα εξουσίας και κοινωνίας από το πλέον βάρβαρο κύμα τρομοκρατίας, τα αισθήματα των ισχυρών της γης έναντι της χώρας ήλιου της ανθρωπότητας, σε κουλτούρα, ιστορία, φιλοσοφία ζωής, γεωγραφική και στρατηγική θέση, εκφράζονται με τη λέξη φθόνος, ζήλεια και ευκαιρία ελέγχου μας.

Εμείς οι Έλληνες, ο ομφαλός της γης, το στρατηγικό, πολιτιστικό και ιστορικό κέντρο της Ευρώπης, το παγκόσμιο ιστορικό σταυροδρόμι των λαών, η Ελλάδα φαντάζει αιφνιδιασμένη, ανίκανη να δει και να αντιδράσει παλεύοντας με το μόνιμο πρόβλημά της, την εσωστρέφεια, τη διχόνοια και τις μόνιμες μικροκομματικές αντιπαλότητες.

Σε αυτό το γενικό εθνικό και διεθνές πλαίσιο η χώρα μας, ξεπουλημένη από μια διχασμένη στο προσφυγικό θέμα Ευρώπη, καλείται μόνη της να επιλύσει το μεγάλο προσφυγικό πρόβλημα. Έτσι ένα ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πρόβλημα κατάντησε να γίνει ελληνικό, με στρατιές προσφύγων στο έδαφός μας, συνεχώς αυξανόμενους, χωρίς σχέδιο διακίνησής τους προς την Ευρώπη, χωρίς ευρωπαϊκό όραμα και στρατηγική επίλυσής του, κατάσταση που απειλεί την εθνική και χριστιανική μας ταυτότητα.

Η διοίκηση του κράτους δείχνει μια αναποτελεσματική πυροσβεστική και ευκαιριακή διαχείριση και λειτουργία για το θέμα που φαίνεται να την προλαβαίνουν τα γεγονότα. Παρουσιάζει ένα γενικότερο αποσυντονισμό στη λειτουργία του κράτους και περιορισμένη ικανότητά στη διαχείριση μιας αναμενόμενης κρίσης. Επιβαρύνει ποικιλοτρόπως τον λαό μας σε μια περίοδο όπου οι δανειστές μας προσπαθούν να ελέγξουν και την αναπνοή μας.

Σε αυτή τη δεινή κατάσταση των λαών και των ανθρώπων που οι πόλεμοι στην περιοχή δημιούργησαν, ο απλός Έλληνας αποδεικνύει για ακόμα μια φορά την πολιτιστική και ιστορική του ανωτερότητα, βάζοντας μπροστά την αγάπη του για τον άνθρωπο και τη σταθερή του θέση να τον στηρίζει μόνος μεταξύ ευρωπαϊκών λαών, λαών χωρίς ιστορία και ίχνος διαδρομής που να εμπνέει σεβασμό.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ η πατρίδα μας, το σημαντικότερο οικόπεδο του πλανήτη, με ιστορία και πολιτισμό αιώνων, γενέτειρα των αρχών όλων των επιστημών, παρά την οικονομική κατάντια που λανθασμένοι χειρισμοί και επιλογές την οδήγησαν, είναι ανάγκη να διαδραματίσει και πάλι τον παγκόσμιο ρόλο της προσφοράς στη δοκιμαζόμενη ανθρωπότητα. Το οφείλει στην ιστορία και την διαδρομή του ξεχωριστού Ελληνικού Έθνους.

Στο βασανιστικό ερώτημα αν μπορούμε να βγούμε από τη δύσκολη κατάσταση που περνάμε, που κυρίως απειλεί την εθνική και θρησκευτική μας ταυτότητα, αποκαθιστώντας την πληγωμένη εθνική μας αξιοπρέπεια και παύοντας να αποτελούμε τον στόχο των Ευρωπαίων συμμάχων μας, η απάντηση είναι ναι μόνο αν αφανίσουμε τις πατροπαράδοτες αδυναμίες της φυλής μας και αναδείξουμε τα προτερήματά της και όλα αυτά ξεκινώντας από δω, από τον τόπο μας το Χολαργό και τον Παπάγου.

Δυστυχώς η κατάρα της διχόνοιας, της αλληλοεξόντωσης, η κατάρα της ίντριγκας, της ζήλειας και των συμφερόντων, δεν έλειψε και στον μεγάλο αγώνα του 1821 και στοίχισε σε ζωές και πολλές φορές οδήγησε την προσπάθεια της λευτεριάς κοντά στην αποτυχία.

Για μας τους νεότερους και την ενότητα που πρέπει να έχουμε μεταξύ μας ο Γέρος τονίζει: «Εις τον πρώτο χρόνο της Επαναστάσεως είχαμε μεγάλη ομόνοια και όλοι ετρέχαμε σύμφωνοι. Και εάν αυτή η ομόνοια εβαστούσε ακόμη δύο χρόνους, ηθέλαμε κυριεύσει και την Θεσσαλία και τη Μακεδονία και ίσως φθάναμε έως την Κωνσταντινούπολη. Τόσον ετρομάξαμε τους Τούρκους, όπου άκουγαν Έλληνα και έφευγαν χίλια μίλια μακριά. Εξ αιτίας της διχονοίας μας έπεσε η τουρκιά επάνω μας και εκοντέψαμε να χαθούμε». Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο o Γέρος μας προστάζει: «Εις εσάς μένει να ισάσετε και να στολίσετε τον τόπο, όπου ημείς ελευθερώσαμε».

Όλα αυτά μας αποδεικνύουν ότι η γενιά του «1821» είχε όλες τις πανάρχαιες αρετές μα και τις αδυναμίες της φυλής μας.

Ευλαβείς προσκυνητές λοιπόν σήμερα, κλίνουμε νοερά το γόνυ μπροστά στους τάφους των αθάνατων νεκρών μας, των ελευθερωτών, ηρώων και μαρτύρων των αγώνων του 1821. Τους υποσχόμεθα ότι θα διατηρήσουμε τις δημοκρατικές μας παραδόσεις, όπως το Σύνταγμα μας ορίζει και θα καταπολεμήσουμε τη διχόνοια κάνοντας πράξη την ομόνοια.

Κλείνοντας, θα ήθελα να θυμηθούμε τους στίχους που έγραψε ο Κωστής Παλαμάς σε ένα έργο του με το συμβολικό τίτλο «Προφητικόν» και αναφέρεται τόσο στη φρικτή σκλαβιά των τετρακοσίων χρόνων αλλά και στο πεπρωμένο του Έθνους:

«Και αν πέσαμε σε πέσιμο πρωτάκουστο

και σε γκρεμό κατρακυλίσαμε

που πιο βαθύ καμμιά φυλή δεν είδε ως τα τώρα

είναι γιατί με των καιρών το πλήρωμα

όμοια βαθύ έν ανέβασμα μας μέλλεται

προς ύψη ουρανοφόρα»

* Πρώην καθηγητής Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων και Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, αντιστράτηγος ε.α., υποψήφιος δήμαρχος Παπάγου-Χολαργού.