Το έθιμο της «Καμήλας» αναβιώνει στους δρόμους των Κάτω Μελισσίων

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, η Θρακιώτικη Παράδοση του Καλλιτεχνικού Εργαστηρίου Μελισσίων θα αναβιώσει στους δρόμους των Κάτω Μελισσίων ένα θρακιώτικό έθιμο του Δωδεκαημέρου, την «Καμήλα».

Το χορευτικό δρώμενο της «Καμήλας» θα αναβιώσει την Τρίτη 27 Δεκεμβρίου 2016 από τις 18:30 έως τις 21:00. Όπως σημειώνει το Καλλιτεχνικό Εργαστήρι στην πρόσκληση που απευθύνει προς τους πολίτες: «Αναζητείστε μας, να σας κεράσουμε, να κεράσετε με τη σειρά σας την “Καμήλα” και να χορέψετε μαζί μας, υπό τους ήχους της γκάιντας, του ζουρνά και του νταουλιού».

Δωδεκαήμερο ή Δωδεκάμερο ονομάζεται η περίοδος των δώδεκα ημερών και νυχτών, από την παραμονή των Χριστουγέννων έως το πρωί του Αγιασμού, στις 6 του Ιανουαρίου. Από την άλλη, Αποκριά, χαρακτηρίζεται η περίοδος των τριών εβδομάδων πριν από την Καθαρά Δευτέρα. Και στις δύο αυτές περιόδους σε όλη την Ελλάδα επικρατεί το έθιμο της μεταμφίεσης με ρίζες στην αρχαία ελληνική λατρεία.

Ένα από τα χαρακτηριστικότερα θρακικά δρώμενα στον κύκλο τόσο του Δωδεκαημέρου όσο και της Αποκριάς που τελείται και σήμερα με διάφορες παραλλαγές σε πολλές θρακικές κοινότητες, είναι το χορευτικό δρώμενο της «Καμήλας» ή «Γκαμήλας» ή «Τζαμάλας». Η «Καμήλα» είναι ένα αγερμικό χορευτικό δρώμενο που αποβλέπει, ανάλογα με την περίοδο της τέλεσής της, στην ευημερία, την ευετηρία, στο ξύπνημα της φύσης και στη διάδοση του χαρμόσυνου γεγονότος της γέννησης του Χριστού.

Στην περιοχή του βορείου Έβρου το χορευτικό αυτό δρώμενο τελείται την περίοδο του Δωδεκαημέρου, κυρίως από τις κοινότητες στις οποίες διαβιούν Γκαγκαβούζηδες πρόσφυγες.

Λίγα λόγια για το χορευτικό δρώμενο

Πριν την τελετή: Η προετοιμασία

Όσον αφορά στην τέλεσή του, στην Οινόη της Ορεστιάδας οι προετοιμασίες ξεκινούν αρκετές μέρες πριν την περιφορά της καμήλας προκειμένου να βρεθούν τα κατάλληλα υλικά για την κατασκευή της. Αυτά είναι ξύλα, βέργες μουριάς και πολύχρωμες υφαντές κουβέρτες, ενώ το κεφάλι κατασκευάζεται από ένα ξύλινο ομοίωμα κεφαλιού καμήλας. Αφού βρεθούν τα κατάλληλα υλικά, αρχίζει η κατασκευή της καμήλας. Με τα ξύλα δημιουργείται ένα ξύλινο ομοίωμα καμήλας και με τις βέργες μουριάς η καμπούρα της. Στο πίσω μέρος της καμήλας δένεται μια λωρίδα προβιάς για ουρά, ενώ στο μπροστινό στερεώνεται ο λαιμός που είναι ένα κομμάτι ξύλο τυλιγμένο με δέρμα πάνω στο οποίο στερεώνεται το κεφάλι. Στη συνέχεια, η καμήλα ενδύεται την πολύχρωμη υφαντή κουβέρτα και στο λαιμό της τοποθετούνται μικρά κουδούνια.

Κατά την τελετή: Ο αγερμός

Στις 26 Δεκεμβρίου το πρωί και μετά την απόλυση της Εκκλησίας, τα μέλη των συλλόγων του οικισμού, αλλά και όσοι κάτοικοι το επιθυμούν, συγκεντρώνονται στην αυλή της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου και, αφού πάρουν την ευχή του παπά της ενορίας, ξεκινάνε τον αγερμό στα σπίτια του οικισμού. Την καμήλα οδηγεί πάντα ο «ντεβετζής» (καμηλιέρης), ο οποίος, όπως και όλοι σχεδόν οι συμμετέχοντες, είναι ντυμένος με την παραδοσιακή ενδυμασία της Οινόης. Από το 2014, ο αγερμός δεν περιορίζεται στα σπίτια του οικισμού της Οινόης, αλλά έχει επεκταθεί και στο κέντρο της πόλης της Ορεστιάδας. Ο αγερμός συνοδεύεται από γκάιντα, λύρα και νταούλι, όργανα τα οποία δίνουν και τον ρυθμό για τον χορό και το τραγούδι της καμήλας που τραγουδιέται καθ΄ όλη τη διάρκεια του αγερμού και είναι το ακόλουθο:

«Ντεβέ ντα γκέλτι καπουνά (η καμήλα ήρθε στην πόρτα σου), καλκ τσορμπατζή, καλκ τσορμπατζή (σήκω αφεντικό, σήκω αφεντικό ), η τσικ τσορμπατζή , τσικ τσορμπατζή (βγες αφεντικό, βγες αφεντικό), μισίρ ντα γερ μποϊντά ντα γερ (τρώει καλαμπόκι και σιτάρι–κριθάρι), αρπά γεντί μι κιτς ατάρ (άμα φάει σίκαλη κλωτσάει)».

Ο «ντεβετζής» με την καμήλα και με όλο τον θίασο, επισκέπτεται όλα τα σπίτια του οικισμού και δίνει ευχές για «καλό μπερεκέτ(ι)» (μπερεκέτ(ι) = αφθονία). Οι νοικοκυρές του σπιτιού, με τη σειρά τους, προσφέρουν κρασί στην καμήλα και στο θίασο, καρφιτσώνουν ως δώρο ένα κομμάτι ύφασμα στην πλάτη της καμήλας και δίνουν ωμά λουκάνικα ή παστό κρέας στο θίασο. Ενίοτε, χορεύουν και ένα χορό, είτε στην αυλή του σπιτιού, είτε έξω στον δρόμο και αναχωρούν για το επόμενο σπίτι.

Μετά την τελετή: Η μάζωξη στην πλατεία

Μετά την ολοκλήρωση του αγερμού, τα μέλη του θιάσου συγκεντρώνονται στην πλατεία του οικισμού, όπου παρευρίσκονται και όλοι οι κάτοικοι της Οινόης, καθώς και επισκέπτες από άλλες κοινότητες, θρακικές ή μη. Εκεί εναποθέτουν την καμήλα στο κέντρο της πλατείας και αρχίζουν να χορεύουν γύρω της, αρχικά τα μέλη του θιάσου και αργότερα μπαίνουν στο χορό όλοι όσοι βρίσκονται στο χώρο, επικυρώνοντας με αυτό τον τρόπο την τελετουργία που προηγήθηκε. Παράλληλα, ψήνουν το ωμό κρέας που τους προσφέρθηκε κατά τη διάρκεια του αγερμού και το προσφέρουν στους παρευρισκομένους.