Διεθνής Τύπος: Το μνημόνιο τελειώνει, όχι όμως και ο πόνος

Εκτενή αναφορά στο τέλος των μνημονίων για την Ελλάδα κάνει ο διεθνής τύπος που συμφωνεί στο ότι το τέλος του προγράμματος διάσωσης δεν σημαίνει αυτομάτως και καλύτερες ημέρες για τους Έλληνες πολίτες. Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα των New York Times με τίτλο: «Τέλος το μνημόνιο, όχι όμως και ο πόνος».

Οι NYT γράφουν χαρακτηριστικά: «Η Ελλάδα φτάνει σε ένα ορόσημο μετά από μια από τις πιο καταστροφικές χρηματοπιστωτικές κρίσεις που έπληξε την Ευρώπη. Τη Δευτέρα, θα τερματίσει επίσημα το πρόγραμμα διάσωσης της τάξεως των 320 δισ. ευρώ, ή περίπου 360 δισ. δολαρίων, ανοίγοντας ένα δρόμο για μια νέα εποχή οικονομικής ανεξαρτησίας. Η οικονομία επιστρέφει αργά στην ανάπτυξη και οι Ευρωπαίοι ηγέτες κηρύσσουν το τέλος μιας κρίσης χρέους που σχεδόν διέλυσε το ευρώ. Αλλά η τιμή της προφανής ανάκαμψης της Ελλάδας ήταν απότομη. Μια μαζική κάμψη, σε συνδυασμό με σχεδόν μια δεκαετία από έντονες περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων για την αποκατάσταση των οικονομικών του έθνους, άφησε πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού των 10 εκατομμυρίων κοντά στη φτώχεια, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

»Τα εισοδήματα των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά περισσότερο από 30% και πάνω από το ένα πέμπτο των ατόμων δεν είναι σε θέση να πληρώσουν βασικά έξοδα όπως το ενοίκιο, η ηλεκτρική ενέργεια και τα τραπεζικά δάνεια. Το ένα τρίτο των οικογενειών έχει τουλάχιστον ένα άνεργο μέλος. Και μεταξύ αυτών που έχουν δουλειά, η φτώχεια στην εργασία έχει ανέλθει σε ένα από τα υψηλότερα επίπεδα στην Ευρώπη».

«Η Αθήνα θα πρέπει να προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις αλλά και να αναμορφώσει τον τραπεζικό της τομέα για να τονώσει την ανάπτυξη», αναφέρουν οι Financial Times. «Το τέλος του προγράμματος δεν σημαίνει και το τέλος των δεσμεύσεων της Ελλάδας στους διεθνείς πιστωτές», αναφέρει, ενώ παράλληλα μεταφέρει δηλώσεις Έλληνα αξιωματούχου για αλλαγές στο μείγμα πολιτικής με “δημοσιονομικά συνετά” μέτρα τόνωσης της οικονομίας». Στο ρεπορτάζ των FT παρουσιάζονται επίσης γραφήματα που δείχνουν ότι «η ελληνική οικονομία ανακάμπτει, αλλά έχει ακόμα πολύ δρόμο».

Οι Times αναφέρονται επίσης εκτενώς στην «έξοδο» από το μνημόνιο, συγκρίνοντας το με τον Φειδιππίδη που ανήγγειλε τη νίκη στη μάχη του Μαραθώνα στους Αθηναίους και έπεσε νεκρός.

Το άρθρο σημειώνει ότι η χώρα βρίσκεται σε εύθραυστη κατάσταση και ενδέχεται να βιώσει μια νέα κρίση. «Σύμφωνα με τον μύθο, μετά τη μάχη του Μαραθώνα όπου η Αθηναίοι νίκησαν τους Πέρσες, ο Φειδιππίδης διένυσε τρέχοντας την απόσταση από το πεδίο της μάχης μέχρι την πόλη, ανήγγειλε τη νίκη και έπεσε νεκρός. Σήμερα πλέον, καταχρεωμένοι και υπερφορολογημένοι, ωστόσο απέχοντας ελάχιστα βήματα από τον τερματισμό του τρίτου και τελευταίου από τα προγράμματα στήριξης που εκπονήθηκαν για την αντιμετώπιση της χειρότερης μεταπολεμικής κρίσης στην Ευρώπη, οι Έλληνες νιώθουν ότι υφίστανται την ίδια μοίρα.

»Τη Δευτέρα το πρόγραμμα λήγει, σηματοδοτώντας ένα νέο κεφάλαιο για τη χώρα, όπως είπε. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δήλωσε ότι από τα μεσάνυχτα της Κυριακής «ο ελληνικός λαός θα μπορεί να χαμογελάει και πάλι. Η κρίση και ένα από τα πιο επώδυνα προγράμματα λιτότητα της σύγχρονης ιστορίας θα έχει τελειώσει». Οι μεταρρυθμίσεις έχουν αποδώσει, στα χαρτιά τουλάχιστον, αποτρέποντας της άτακτη έξοδο της χώρας από το ευρώ. Το 2017 η οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό 1,4% και κατά το πρώτο τρίμηνο του 2018 με 2%, μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ευρώπης.

«Η ανεργία, που είχε φτάσει στο 30% το 2013, μειώθηκε κατά δέκα μονάδες. Σε όλη τη χώρα ξεπηδούν καινοτόμες επιχειρήσεις και ο τουρισμός ανθεί. Μετά από χρόνια εκτάκτων συνόδων κορυφής, ο κ. Τσίπρας κατόρθωσε φέτος να πραγματοποιήσει δύο επιτυχημένες εξόδους στις αγορές. Όμως, όσο υποσχόμενες και αν είναι αυτές οι ενδείξεις, παραπέμπουν σε μια ανάκαμψη εν τη γενέσει της, προειδοποιούν οι οικονομολόγοι. Οι οικονομικοί δείκτες μπορούν εύκολα να μεταβληθούν από το ένα τρίμηνο στο άλλο, ενώ οι πληγές της Ελλάδας δεν έχουν κλείσει ακόμη και η χώρα βρίσκεται σε εύθραυστη κατάσταση και ενδέχεται να βιώσει μια νέα κρίση».

«Η Ελλάδα εξέρχεται από το πρόγραμμα στήριξης, γεγονός συμβολικό για τη υπέρβαση της κρίσης χρέους που πυροδοτήθηκε πριν οκτώ χρόνια και άλλαξε ριζικά την οικονομία και τις ζωές των ανθρώπων» μεταδίδει το πρακτορείο Bloomberg.

«Όταν, τον Μάιο του 2010, εκπονήθηκε το πρώτο από τα τρία προγράμματα, οι πολιτικοί των χωρών της ευρωζώνης υποστήριξαν πως η κρίση ήταν το αποτέλεσμα χρόνιας δημοσιονομικής και οικονομικής απειθαρχίας. Τα δάνεια χορηγήθηκαν συνοδευόμενα από αυστηρούς όρους, για να δικαιολογηθεί η παραβίαση της ρήτρας περί μη διάσωσης χώρας στην ευρωζώνη. Ποιες ήταν οι επιδόσεις της Ελλάδας;

Οικονομικό πλήγμα: Την ώρα που η κατάρρευση της Ελλάδας προκάλεσε κραδασμούς πολύ πέραν των συνόρων της, οι επιπτώσεις στο εσωτερικό της χώρας με πληθυσμό μόλις 11 εκατομμυρίων υπήρξε ιδιαίτερα δραματικό. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 25% και το επίπεδο διαβίωσης κατέρρευσε, αφού χάθηκαν ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας και η ανεργία σκαρφάλωσε κάποια στιγμή στο 28%. Δημόσια οικονομικά: Το ελληνικό σκέλος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης εκδηλώθηκε όταν η κυβέρνηση του τότε νεοεκλεγέντος πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου αποκάλυψε την αλήθεια για τα δημοσιονομικά της χώρας, με το έλλειμμα του 2009 να διογκώνεται πάνω από το 15% του ΑΕΠ, πενταπλάσιο από το όριο της Ε.Ε. Κατά τα τελευταία χρόνια, η συζήτηση στράφηκε περισσότερο στο συνολικό ύψος του χρέους και το ισοζύγιο. Δόθηκε λιγότερη προσοχή στο γεγονός ότι επί δύο χρόνια τα έσοδα υπερβαίνουν τις δαπάνες και η κυβέρνηση επιτυγχάνει πλεόνασμα. Η επιτυχία αυτή οφείλεται στις περικοπές των δαπανών ενώ τα έσοδα διατηρήθηκαν στα ίδια περίπου επίπεδα. Δεδομένου όμως του μεγέθους της ύφεσης, η διατήρηση των εσόδων σε σταθερά επίπεδα σημαίνει τεράστια αφαίμαξη της μεσαίας τάξης, που καλείται να καταβάλει όλο και υψηλότερους φόρους.

Δημόσια διοίκηση: Στο τομέα των δαπανών, τα προβλήματα της Ελλάδας οφείλονταν εν μέρει στην έκρηξη της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα την περίοδο που προηγήθηκε της κατάρρευσης. Η άρνηση να απολυθεί προσωπικό του δημοσίου έγινε πολύ νωρίς αιτία διαξιφισμών μεταξύ της κυβέρνησης και των δανειστών. Το θέμα έχασε την σημασία του όταν το προσωπικό μειώθηκε κατά 150.000 μετά την εφαρμογή του μέτρου της μιας πρόσληψης ανά πέντε αποχωρήσεις. Ωστόσο η πρόοδος υπήρξε αργή στην απονομή δικαιοσύνης, ενώ το βάρος της γραφειοκρατίας δυσκολεύει την προσέλκυση επενδύσεων.

Ανταγωνιστικότητα: Επί οκτώ χρόνια, η μόνιμη επωδός των εταίρων της ευρωζώνης και του ΔΝΤ ήταν πως η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να γίνει ανταγωνιστικότερη. Εφαρμόζοντας τρία προγράμματα, η Ελλάδα πούλησε κρατικά ακίνητα, πραγματοποίησε σαρωτικές αλλαγές στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και άλλαξε επαγγελματικές ρυθμίσεις, από τους δικηγόρους μέχρι τα κομμωτήρια. Μεγάλη υπήρξε και η μείωση του εργατικού κόστους, ιδίως μετά τις αλλαγές στις συλλογικές συμβάσεις και την μείωση του βασικού μισθού. Οι δανειστές υποστηρίζουν ότι η μείωση απλά αντιστάθμισε τις μεγάλες αυξήσεις που είχαν γίνει την περίοδο που προηγήθηκε της κρίσης, αυξήσεις που δεν ήταν εναρμονισμένες με την παραγωγικότητα της οικονομίας. Η μείωση των μισθών, συνδυασμένη με την αύξηση της φορολόγησης και την απώλεια θέσεων εργασίας, υπήρξε κύριος παράγοντας για την πτώση του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων. Ο πρωθυπουργός Α. Τσίπρας θέλει να καταργήσει ορισμένες από τις εργασιακές μεταρρυθμίσεις μετά την λήξη του προγράμματος και να αυξήσει τον κατώτατο μισθό. Η Ελλάδα δεν κατόρθωσε την ανάκαμψη με ατμομηχανή τις εξαγωγές που πέτυχαν άλλες χώρες, όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία. Ωστόσο σχεδόν εξαφάνισε το έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, ενώ οι εξαγωγές αυξήθηκαν ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Χρηματοπιστωτικός τομέας: Όταν εκδηλώθηκε η κρίση, οι τραπεζίτες αρέσκονταν να υποστηρίζουν ότι η διοίκηση των ιδρυμάτων τους ήταν συντηρητική και το πρόβλημα γεννήθηκε από τον δημόσιο τομέα. Όμως η καταστροφή δεν άργησε να έρθει. Οι τράπεζες πρακτικά πτώχευσαν για ένα διάστημα το 2012, η αναδιάρθρωση του χρέους εξαφάνισε την αξία των ομολόγων που είχαν στα χαρτοφυλάκιά τους και τρία χρόνια μετά, έκλεισαν επί εβδομάδες πριν ανοίξουν και πάλι μετά την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων. Ακόμη αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις, βεβαρυμμένες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια που ανέρχονται στο 50% του συνόλου. Τα προβλήματα αυτά οδήγησαν σε απώλειες καταθέσεων και διαύλων διατραπεζικού δανεισμού, ενώ κρατήθηκαν ζωντανές χάρη στην παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ. Η ανάγκη για τον δανεισμό αυτό μειώνεται πλέον σταθερά και, ενώ η χώρα οδεύει προς την έξοδο από το πρόγραμμα, αναπληρώθηκε από διατραπεζικό δανεισμό για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης», τονίζει το Bloomberg.

«Το πρόγραμμα διάσωσης τελειώνει, όμως οι προοπτικές της Ελλάδας δείχνουν ακόμα ζοφερές» αναφέρει η Wall Street Journal που τονίζει: «Η λήξη τη Δευτέρα του μαραθωνίου των προγραμμάτων στήριξης της Ελλάδας θα σηματοδοτούσε τον τερματισμό της κρίσης της ευρωζώνης, αν δεν υπήρχε η Ιταλία και οι ενοχλητικοί φόβοι ότι οι ατέλειες της νομισματικής ένωσης δεν έχουν διορθωθεί.
Οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα χαιρετήσουν ως νίκη την ολοκλήρωση του τελευταίου ελληνικού προγράμματος, ενός οκτάχρονου δράματος που πυροδότησε πανευρωπαϊκό πανικό. Η ελληνική οικονομία άρχισε και πάλι να αναπτύσσεσαι, αν και η ανάκαμψη έχει πολύ δρόμο ακόμη. Διαψεύδοντας τις προβλέψεις πολλών, η Ελλάδα παρέμεινε στην ευρωζώνη, χάρη στην ισχυρή υποστήριξη της κοινής γνώμης, έστω και εν μέσω μιας από τις βαθύτερες υφέσεις της σύγχρονης ιστορίας» σημειώνει μεταξύ άλλων η WSJ.

Στην επικείμενη έξοδο από τα μνημόνια, το τέλος των προγραμμάτων διάσωσης, αναφέρεται σε εκτενές κείμενό του, το βρετανικό BBC.

Σ’ αυτό, αναφέρει χαρακτηριστικά «Η κυβέρνηση και οι διεθνείς δανειστές, «χρωματίζουν», το τέλος των προγραμμάτων διάσωσης ως κάτι καλό, αφού η Ελλάδα απέφυγε το Grexit, που θα είχε ρίξει την Ευρωζώνη, σε μια εντελώς άγνωστη ζώνη. Όμως για πολλούς Έλληνες – ειδικά για τους νέους, το κακό έχει ήδη γίνει».

Στο αφιέρωμα, φιλοξενούνται δηλώσεις του Έλληνα ανταποκριτή του Der Spiegel, ο οποίος αναφέρει, ότι οι οικονομικές βελτιώσεις από την πικ της κρίσης το 2012, δεν είναι αρκετές.

«Οι Έλληνες αγαπούν την πατρίδα τους και πολλοί θα επέστρεφαν αμέσως μόλις θα έβρισκαν μια αξιοπρεπή δουλειά και προοπτικές στην πατρίδα» σημειώνει.

«Οι χαμηλοί μισθοί και οι υψηλοί φόροι για τους αυταπασχολούμενους κάνουν τις προοπτικές σπάνιες. Ακόμα και στο καλύτερο σενάριο, μιας μόνιμης δουλειάς υπάρχουν δυσκολίες αν θες να φύγεις από το σπίτι των γονιών σου, να κάνεις παιδιά, να έχεις μια αξιοπρεπή και με νόημα ζωή» λέει ο ίδιος.

Στο κείμενο αναφέρεται ακόμα πως την οκταετία 2008 – 2016, το 4% των Ελλήνων, μετανάστευσαν. Έτσι ενώ το 2008 οι κάτοικοι της Ελλάδας ηλικίας 20-39 ετών ήταν το 29% του πληθυσμού, πλέον είναι μόλις το 24%.

Το BBC, προχωρά μάλιστα σε μια αναδρομή τόσο των οικονομικών όσο και των πολιτικών εξελίξεων της οκταετίας των προγραμμάτων διάσωσης, ενώ καταλήγει και πάλι στον ανταποκριτή του Der Spiegel, οποίος τονίζει «Ανησυχώ για το μέλλον των παιδιών μου εδώ. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι θα χρειαστούν χρόνια ή και δεκαετίες ώστε η Ελλάδα να επιστρέψει στα επίπεδα διαβίωσης προ κρίσης. Αυτός είναι και ο λόγος που οι γονείς όπως εγώ, κάνουν το καλύτερο δυνατό, ώστε να παράσχουν στα παιδιά τους τις ικανότητες και τη γνώση που θα τα βοηθήσουν να βρουν μια δουλειά στο εξωτερικό, αν χρειαστεί».

«Τη Δευτέρα και μετά από οκτώ χρόνια, η Ελλάδα θα θεωρηθεί αρκούντως δυνατή για να σταθεί στα πόδια της και το διεθνές πρόγραμμα στήριξης θα λήξει. Οι Έλληνες θα αποχαιρετίσουν την τρόικα, που ουσιαστικά κυβερνούσε τη χώρα από το 2010» γράφει ο βρετανικός Guardian. «Να είστε προσεκτικοί με τις διακηρύξεις περί success story, αλληλεγγύης και ορθολογικής πολιτικής που αποκατέστησαν την οικονομική σταθερότητα και απέτρεψαν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Απέχουν πολύ από την αλήθεια. Τα ελληνικά προγράμματα υπήρξαν μια κολοσσιαία αποτυχία.

»Πρόκειται για μια ιστορία ανικανότητας, δογματισμού, αχρείαστων καθυστερήσεων και προάσπισης των συμφερόντων των τραπεζών σε βάρος των αναγκών του λαού» σημειώνει η βρετανική εφημερίδα και πρόσθετε: Οι συνέπειες θα είναι μακροπρόθεσμες. Πρόσφατα, η ελληνική οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται, όμως έχει να καλύψει τεράστιο έδαφος. Η απώλεια σχεδόν του ενός τρίτου του ΑΕΠ μπορούσε να είχε αποφευχθεί, όμως η Ελλάδα, αλλά και η υπόλοιπη Ευρώπη, αποδέχθηκε την ιδέα πως προτεραιότητα είναι ο ισοσκελισμός των προϋπολογισμών μέσω του αποπληθωρισμού. Η χώρα εισήλθε σε ένα καθοδικό σπιράλ, με απώλειες θέσεων εργασίας και πτώση των φορολογικών εσόδων.

«Το δημόσιο χρέος ανέβαινε, προκαλώντας πιέσεις για ακόμη περισσότερες περικοπές. Έχει συμβεί μια εκτεταμένη και μόνιμη καταστροφή, με κοινωνικό κόστος από μια δεκαετία αποτυχημένης λιτότητας» αναφέρει ο Guardian.

Πηγή: reader.gr