Μάνδρα, δύο χρόνια μετά – Μια τραγωδία που δεν μπορεί να ξεχαστεί

Ήταν ξημέρωμα της 15ης Νοεμβρίου 2017. Έντονα καιρικά φαινόμενα πλήττουν την ευρύτερη περιοχή των Μεγάρων και της Νέας Περάμου. Το κακό δεν αργεί να γίνει: Μέσα σε μόλις 90 λεπτά καταρρακτώδους βροχής όλα χάθηκαν για να γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη τραγωδία των τελευταίων ετών μετά από αυτήν στο Μάτι

Δύο χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τις καταστροφικές πλημμύρες που σάρωσαν περιοχές της Δυτικής Αττικής και ιδιαίτερα τη Μάνδρα και τη Νέα Πέραμο, αφήνοντας πίσω τους 25 νεκρούς και ανυπολόγιστες ζημιές σε κτίρια και υποδομές.

Κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί εκείνη την ημέρα ότι μία ισχυρή βροχόπτωση στο όρος Πατέρας θα γινόταν ένας τρομακτικός χείμαρρος που εν τέλει θα κατευθυνόταν στη Μάνδρα Αττικής και θα παρέσερνε στο διάβα του περιουσίες και ανθρώπινες ζωές.

Χρειάστηκαν δύο χρόνια για να πει κανείς πώς έγιναν πράγματα στην Μάνδρα. Πριν έναν χρόνο δεν είχε γίνει απολύτως τίποτα.

Φέτος μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι:

α. Δύο σημαντικά έργα σύντομα θα παραδοθούν.

β. Δόθηκε εντολή  να ξεκινήσουν οι μελέτες για τα έργα ορεινής υδρονομίας στο όρος Πατέρα.

γ. Η υπόθεση για τους 21 υπευθύνους πήρε επιτέλους τον δρόμο της δικαιοσύνης, με τη δίκη να ορίζεται στις 24 Ιανουαρίου του 2020.

Ωστόσο, αυτό που έγινε πριν δύο χρόνια δεν θα ξεχαστεί ποτέ από τους κατοίκους της Μάνδρας.

Εικόνες πρωτόγνωρες για τα δεδομένα της χώρας, μας που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα επακολουθούσε.

Εικόνες εφιαλτικές

Αυτοκίνητα μέσα σε πολυκατοικίες, χαλάσματα παντού, γκρεμισμένες πολυκατοικίες, άνθρωποι να παλεύουν με τα ορμητικά νερά και μετά… τα πάντα θαμμένα κάτω από τη λάσπη.

Πώς όμως φτάσαμε στην εφιαλτική μέρα της 15ης Νοεμβρίου;

Μία πόλη χτισμένη πάνω σε μπαζωμένα ρέματα

Τα  δύο μεγάλα ρέματα-απειλές στην περιοχή γνωστά, τα έργα διευθέτησής τους όμως ανύπαρκτα.

Το μεγάλο ρέμα «Σούρες» και το μικρότερο της «Αγίας Αικατερίνης» αποτελούσαν ανέκαθεν τον μεγάλο κίνδυνο της περιοχής.

Το 2016 ξεκίνησε η μελέτη για τη διευθέτηση των δύο χειμάρρων, η οποία έμελλε να μείνει στα χαρτιά, καθώς η φύση έδειξε τη δύναμή της.

Η πόλη πνίγηκε από την απόλυτα φυσική υπερχείλιση των ρεμάτων της.

Κυρίως το ρέμα «Σκούρες» είχε δεχτεί τεράστια στένωση στην κοίτη της, το μισό ήταν  υπόγειο και περνά μέσα σε πολύ μικρούς αγωγούς και δεκάδες κτίσματα είχαν χτιστεί πάνω του.

Η περιοχή δεν έχει καμία υδατοπερατότητα, ό,τι πέφτει αθροίζεται.

Την ίδια στιγμή το περιβάλλον ήταν γυμνό, δεν υπάρχει τίποτα να το συγκρατήσει.

Το δεύτερο ρέμα, αυτό της «Αγίας Αικατερίνης», ήταν και  το πιο θανατηφόρο.

Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της πόλης. Η φυσική συνέχεια του ποταμού είναι η κεντρική οδός Κοροπούλη, η οποία όμως είχε διακοπεί υπόγεια λόγω αστοχίας της ΕΥΔΑΠ. Με αποτέλεσμα ο χείμαρρος όταν υπερχειλίζει να «αναζητά» τη φυσική του κοίτη, πνίγοντας τα πάντα στο πέρασμά του.

«Οι ευθύνες για την τραγωδία έρχονται από πολύ παλιά σημειώνοντας ότι η παλαιά εθνική οδός Ελευσίνας – Θηβών έχει κατασκευαστεί πάνω σε μπαζωμένο ρέμα, ενώ ο αγωγός ομβρίων της οδού Κοροπούλη (κεντρικός δρόμος της Μάνδρας) φτιάχτηκε για να δέχεται 10 κυβικά μέτρα νερό/δευτερόλεπτο, ενώ με την πρόσφατη νεροποντή δέχτηκε 200 κυβικά/δευτερόλεπτο», είχε αναφέρει τότε η γενική επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης, Μαρία Παπασπύρου, με αφορμή το πόρισμα του κλιμακίου.

Το χρονικό της τραγωδίας

Ήταν ξημέρωμα της 15ης Νοεμβρίου 2017. Έντονα καιρικά φαινόμενα πλήττουν την ευρύτερη περιοχή των Μεγάρων και της Νέας Περάμου. Το κακό δεν αργεί να γίνει: Μέσα σε μόλις 90 λεπτά καταρρακτώδους βροχής, δύο μεγάλα ρέματα κοντά στη Μάνδρα, «Σούρες» και «Αγία Αικατερίνη», υπερχειλίζουν, με αποτέλεσμα τεράστιοι όγκοι νερού, φερτών υλικών και λάσπης να «πνίξουν» το μεγαλύτερο μέρος της πόλης.

Στις 06:39 το πρωί, η Πυροσβεστική Υπηρεσία δέχεται την πρώτη τηλεφωνική κλήση για βοήθεια. Περίπου μισή ώρα αργότερα, η Αστυνομία εκδίδει ανακοίνωση, στην οποία αναφέρει ότι εξαιτίας της ισχυρής νεροποντής έχει διακοπεί η κυκλοφορία των οχημάτων στην Παλαιά Εθνική Οδό Αθηνών – Κορίνθου στο 39ο χιλιόμετρο, στην περιοχή της Νέας Περάμου και ότι υπάρχουν προβλήματα και στη Νέα Εθνική Οδό, στο ρεύμα προς Κόρινθο.

Λεωφορείο του ΚΤΕΛ Αχαΐας που εκτελούσε τη γραμμή Αθήνα – Πάτρα εγκλωβίζεται στην Εθνική Οδό, στον ανισόπεδο κόμβο του Θριασίου. Χρειάστηκε η επέμβαση της Πυροσβεστικής, με τους 12 επιβάτες του να βγαίνουν σώοι.

Με το πρώτο φως της ημέρας, αναδεικνύεται το πραγματικό μέγεθος της καταστροφής: Σπίτια και καταστήματα πλημμυρισμένα, αυτοκίνητα «κουβάρι» και σμπαραλιασμένα πάνω σε τοίχους και μια τεράστια έκταση, το μεγαλύτερο μέρος του πολεοδομικού συγκροτήματος της Μάνδρας, να έχει «θαφτεί» κάτω από τα νερά και τη λάσπη.

Παράλληλα, αρχίζουν να αναφέρονται και οι πρώτοι νεκροί, ενώ υπάρχουν αναφορές και για αγνοούμενους. Θα περάσουν αρκετές ημέρες, μέχρις ότου τα κλιμάκια της ΕΜΑΚ εντοπίσουν νεκρούς και τους τελευταίους από αυτούς.

Τραγικός απολογισμός: 24 νεκροί.

Η πρώτη νεκρή

Στις 10:17 όλα έδειχναν ότι μιλάμε για μια πρωτοφανή καταστροφή, ωστόσο ακόμη δεν είχαμε εικόνα των θυμάτων.

Εκείνη τη στιγμή γίνεται γνωστό ότι στη Μάνδρα εντοπίστηκε και ανασύρθηκε νεκρή μια 82χρονη, η οποία ήταν κατάκοιτη και δεν μπορούσε να μετακινηθεί.

Η φονική λίστα άρχισε με την 82χρονη γυναίκα και έκλεισε 13(!) ημέρες μετά, με τον θάνατο ενός ηλικιωμένου που υπέστη καρδιακό επεισόδιο την ημέρα των καταστροφών και νοσηλευόταν στο νοσοκομείο. Ο συνολικός αριθμός των νεκρών, 24.

Τραγικές ιστορίες

Ο Γιώργος Μακαρούνας μιλούσε με τη μητέρα του στο κινητό τηλέφωνο όταν είδε ένα ποτάμι λάσπης να τον πλησιάζει. «Φοβόμαστε, πνιγόμαστε» ήταν τα τελευταία του λόγια. Βρέθηκε νεκρός μέσα στο φορτηγό αυτοκίνητο που οδηγούσε.

Ηταν το τελευταίο του δρομολόγιο… Ήταν πατέρας ενός παιδιού μόλις 3,5 ετών.

Ο Μπάμπης Δημητρόπουλος είχε πάει για κυνήγι με τον αδελφό του Δημήτρη. Ήξεραν το βουνό, ήξεραν τα μονοπάτια. Τους παρέσυρε ο χείμαρρος, όμως, χωρίς να μπορέσουν να αντιδράσουν.

Ο 30χρονος Σωτήρης Πίνης, πατέρας ενός τρίχρονου παιδιού. Η σορός του άτυχου οδηγού εντοπίστηκε σφηνωμένη ανάμεσα σε ένα φορτηγό και ένα κοντέινερ κοντά στο αμαξοστάσιο Μάνδρας, ενώ το φορτηγό του είχε σχεδόν κομματιαστεί.

To πλιάτσικο μετά την τραγωδία

Την ώρα που οι κάτοικοι της Μάνδρας μετρούσαν τις πληγές τους και θρηνούσαν για τους συνανθρώπους τους που χάθηκαν τόσο άδικα από τις φονικές πλημμύρες, υπήρχαν και ορισμένοι που δεν δίστασαν να εκμεταλλευτούν τον ανθρώπινο πόνο…

Παρότι η αστυνομία είχε ενισχύσει τις περιπολίες στην περιοχή, το πλιάτσικο δεν άργησε να ξεκινήσει με την αστυνομία να προχωρά τότε σε 13 συλλήψεις.

Δεύτερη πλημμύρα μέσα σε 7 μήνες

Ο εφιάλτης δεν άργησε να επιστρέψει. Η δεύτερη πλημμύρα ήρθε μέσα σε επτά μήνες  και συγκεκριμένα τον Ιούνιο. Τότε τα δύο ρέματα που κατέβαιναν από τα γύρω βουνά πέρασαν κυριολεκτικά μέσα από την πόλη παρασύροντας τα πάντα στο διάβα τους.

Το πόρισμα-φωτιά

Αυτό που προέκυψε συνοπτικά από το πόρισμα είναι ότι μπορεί το καιρικό φαινόμενο να ήταν ακραίο, ωστόσο εντοπίζονται ευθύνες ανθρώπινης αυθαιρεσίας και γραφειοκρατίας.

Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με το τότε δημοσίευμα της efsyn.gr, οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι όντως η βροχόπτωση στον ορεινό όγκο (όρος Πατέρα) ήταν καταιγιστική αλλά, παράλληλα, με την έκθεσή τους αναδεικνύουν τις ευθύνες των δημόσιων υπηρεσιών, τόσο ως προς τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση αντιπλημμυρικών έργων όσο και ως προς… το μπάζωμα ενός εκ των δύο ρεμάτων, με το αυθαίρετο δημοτικό αμαξοστάσιο Μάνδρας!

Ιδιαίτερα σκληρά ήταν τα συμπεράσματα των επιθεωρητών για το Δασαρχείο Αιγάλεω, ως προς την υλοποίηση του έργου της εκτροπής της Αγ. Αικατερίνης.

Παράλληλα, καταλογίστηκαν ευθύνες στις δασικές υπηρεσίες, «εμμονές και αγκυλώσεις επί τυπικών θεμάτων και όχι επί της ουσίας», καθώς και «λανθασμένη αξιολόγηση των προτεραιοτήτων και της σημασίας του επείγοντος της δημοπράτησης του έργου», το οποίο, κατά την άποψη των επιθεωρητών, ήταν άκρως αναγκαίο για την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής και «θα αντιμετώπιζε σοβαρά τις αρνητικές επιπτώσεις στη Μάνδρα ως ενδεχόμενου πλημμυρικού φαινομένου όπως αυτού που συνέβη στις 15 Νοεμβρίου».

Συνοπτικά, οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι:

1. Ο μεγαλύτερος αριθμός απώλειας ανθρώπινων ζωών αφορούσε το ανάντη τμήμα του ποταμού Σούρες.

2. Για παροχές νερού τέτοιου ή παρόμοιου μεγέθους η ΠΕΟΕΘ λειτουργεί ως κοίτη χειμάρρου.

3. Η κλίση του δρόμου είναι μεγάλη και το οδόστρωμα λειτουργεί ως πυθμένας της κοίτης με αποτέλεσμα να αυξάνει την ταχύτητα του νερού και τη συρτική του δύναμη.

4. Η υπάρχουσα εγκεκριμένη μελέτη αφορά το πιο πεδινό τμήμα του χειμάρρου.

Δύο χρόνια μετά

Ερχόμενοι στο 2019, τα έργα έχουν προχωρήσει, το ίδιο και τα νεότερα για την δίκη των υπευθύνων.

Πριν μερικές μέρες, ο Γιώργος Πατούλης, επισκέφτηκε το εργοτάξιο της παλαιάς Εθνικής οδού Αθηνών- Θηβών προκειμένου να ενημερωθεί για την πορεία των έργων. Στις δηλώσεις που έκανε εν συνεχεία ανέφερε ότι τα έργα αναμένεται σύντομα να παραδοθούν, ενώ μάλιστα έδωσε εντολή να ξεκινήσουν οι μελέτες για τα έργα ορεινής υδρονομίας στο όρος Πατέρα που θα ανακόψουν τον όγκο των υδάτων και των ενδεχομένων φερτών υλικών.

Εκτός από την σύντομη ολοκλήρωση των έργων, εξελίξεις είχαμε και σε ότι αφορά τη δίκη των υπευθύνων για την φονική πλημμύρα στη Μάνδρα.

Η δίκη πρόκειται να ξεκινήσει ενώπιον του Β΄ Τριμελούς Πλημμελειοδικείου της Αθήνας στις 24 Ιανουαρίου του 2020 και αφορά αδικήματα σε βαθμό πλημμελήματος. Ανάμεσα στους κατηγορουμένους για την πλημμύρα της Μάνδρας είναι και η πρώην περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου.

Όσο για το τι να περιμένουμε από τον προσεχή χειμώνα; Ας ελπίσουμε ηρεμία και τίποτα που να θυμίζει τον «Γολγοθά» που πέρασαν οι κάτοικοι της περιοχής τους τελευταίους 12 μήνες.

Πηγή: in.gr/ Σοφία Χρήστου