Περιφέρειες και Ευρωπαϊκή Ένωση «σώζουν» την τιμή των θεσμών στην Ελλάδα

Με την παρουσίαση πανελλαδικής έρευνας της Κάπα Reaserch ξεκίνησαν οι εργασίες της 2ης ημέρας του 5ου Συνεδρίου της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος.

«Η Περιφέρεια -ως διοικητική δομή- και η Ευρωπαϊκή Ένωση -ως υπερεθνικό σχήμα– «σώζουν» την τιμή των θεσμών στην Ελλάδα. Το κεντρικό κράτος έχει κυριολεκτικά καταρρεύσει στη συνείδηση των πολιτών», τόνισε ο πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ), περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Κώστας Αγοραστός, σχολιάζοντας την έρευνα για τη στάση των Ελλήνων απέναντι στην Ευρώπη, την εικόνα της Ε.Ε., τον ρόλο της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, με την παρουσίαση της οποίας ξεκίνησαν σήμερα οι εργασίες της δεύτερης ημέρας του 5ου Τακτικού Συνεδρίου της ΕΝΠΕ.

«Το ποσοστό των πολιτών που εμπιστεύονται πολύ ή αρκετά τις Περιφέρειες είναι υπερδιπλάσιο αυτών που εμπιστεύονται το κεντρικό κράτος. Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση καθίσταται σημείο αναφοράς και σταθερότητας», υπογράμμισε ο κ. Κ. Αγοραστός.

Παρουσιάζοντας την έρευνα, που διεξήγαγε η εταιρεία Κάπα Research για λογαριασμό της ΕΝΠΕ, στο πλαίσιο των δράσεων Reflecting on Europe της Επιτροπής Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο γενικός διευθυντής της εταιρείας, Τάσος Γεωργιάδης, ανέφερε τα εξής βασικά της σημεία:

Ι. Η ελληνική κοινωνία απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Από το 2002 -οπότε εισήχθη το ευρώ στην Ελλάδα ως ενιαίο νόμισμα- διερευνώνται, συστηματικά και σε τακτά χρονικά διαστήματα, η εικόνα της Ε.Ε. και των θεσμών της, ο βαθμός εμπιστοσύνης στους θεσμούς, η εικόνα των κρατών μελών και των Ευρωπαίων ηγετών, η κριτική για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ε.Ε. ως προς τα αντιλαμβανόμενα οφέλη ή, αντίθετα, τις ζημίες, οι προσδοκίες για εμβάθυνση ή, αντίθετα, συρρίκνωση της Ένωσης. Με βάση τα παραπάνω συγκριτικά δεδομένα, η συνολική στάση των Ελλήνων απέναντι στην Ε.Ε. εμφανίζει μια αξιοσημείωτη σταθερότητα. Εξαίρεση, η τριετία 2005-2008, που έχει καταγραφεί ως η πλέον φιλοευρωπαϊκή περίοδος της χώρας.

Αναλυτικότερα:

• Ο απολογισμός της συμμετοχής της χώρας στην Ε.Ε. αποτιμάται θετικά: από το 2001 έως σήμερα, το ποσοστό των ερωτώμενων που δηλώνει ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ε.Ε. ήταν επωφελής για τη χώρα είναι σχεδόν αμετάβλητο, γύρω στο 60% (60,4% το 2001, 64,5% το 2010, 62,9% το 2015, 61% το 2017). Εξαίρεση, η τριετία 2005-2008, όπου η αίσθηση της επωφελούς συμμετοχής είναι σχεδόν καθολική (94% και 83,4% για το 2005 και το 2008 αντίστοιχα). Ο θετικός απολογισμός αφορά, κυρίως, στη διεθνή θέση της Ελλάδας, στην κοινωνική πρόοδο, στη δημοκρατία, ενώ στην οικονομική σταθερότητα/ευημερία, στις εξαγωγές και στην αγροτική παραγωγή, ο απολογισμός είναι αρνητικός.
• Κατά την επταετία της ελληνικής κρίσης 2010-2017, το δίπολο ευρώ/δραχμή εμφανίζει -με ελάχιστες αποκλίσεις- την ίδια σταθερότητα: το ποσοστό των πολιτών που τίθεται υπέρ της δραχμής κυμαίνεται από 25% έως 30% και εκείνων που τίθενται υπέρ του ευρώ διαμορφώνεται μεταξύ 55% και 60%. Η διακύμανση -ως προς τις ανώτατες τιμές της «δραχμής»- εξαρτάται από την επικοινωνιακή πολιτική στη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς.
• Ως προς τον βαθμό εμπιστοσύνης στα όργανα και στους θεσμούς της Ένωσης, από το 2015 και έπειτα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ο θεσμός που εμπιστεύονται περισσότερο οι Έλληνες (50%) και ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (περίπου 40%) και ακόμη λιγότερο το Συμβούλιο (οι Σύνοδοι Κορυφής, 30% το 2015, 36% το 2017). Με άλλα λόγια, όσο μειώνεται ο βαθμός της αντιπροσωπευτικότητας ενός ευρωπαϊκού θεσμού τόσο μειώνεται και ο βαθμός εμπιστοσύνης σε αυτόν τον θεσμό. Η Επιτροπή των Περιφερειών, η οποία διερευνήθηκε για πρώτη φόρα για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας, καταγράφει το μεγαλύτερο ποσοστό αδιευκρίνιστης γνώμης (18,5% των ερωτώμενων δεν την γνωρίζει), αλλά το 30% την αποτιμά θετικά.
• Οι Έλληνες εκφράζουν σε διπλάσιο ποσοστό την εμπιστοσύνη τους στον θεσμό των Περιφερειών σε σύγκριση με το κεντρικό κράτος.
• Από την ελληνική σκοπιά και, πιο συγκεκριμένα, υπό το πρίσμα της ελληνικής κρίσης, η σχέση της Ελλάδας με την Ε.Ε. φαντάζει πολυκύμαντη: το 2008, το 82,9% των πολιτών είχε θετική εικόνα για την Ε.Ε.. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 64%, το 2010 και, στην παρούσα έρευνα, σταθεροποιείται στο 55%.
• Η πλειονότητα των Ελλήνων επιθυμεί την εκχώρηση περισσότερων εξουσιών στην Ε.Ε. για τη διαχείριση όλων σχεδόν των τομέων διακυβέρνησης όπως η Άμυνα (82%), η Κοινή Εξωτερική Πολιτική (78,5%), η αγορά εργασίας (78%), το ασφαλιστικό/συνταξιοδοτικό (69%), η φορολογία (66%), ο πολιτισμός (63,5%), η οικονομική πολιτική (62%), η ενιαία διακυβέρνηση (51,5%).

ΙΙ. Το ΝΑΙ και το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος 2015 απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Κατά την επταετία 2010-2017 διαμορφώθηκε ένα κλίμα διχασμού της κοινωνίας ως προς την ευρωπαϊκή ταυτότητα της χώρας, το οποίο κορυφώθηκε με το δημοψήφισμα του Ιουλίου 2015. Η ανάλυση, συνεπώς, μιας έρευνας που έχει ως αντικείμενο την εικόνα της Ε.Ε. στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε να προσπεράσει το ΝΑΙ και το ΟΧΙ εκείνου του δημοψηφίσματος. Ποια είναι τα κύρια ευρήματα;

• Οι υποστηρικτές του ΝΑΙ είναι πιο απόλυτοι στις απαντήσεις τους αναφορικά με τα ευρωπαϊκά ζητήματα (ποσοστά της τάξεως του 90% ή του 80%. Για παράδειγμα: το 91,5% του ΝΑΙ έχει θετική εικόνα για την Ε.Ε., ενώ αρνητική εικόνα έχει το 68,5% του ΟΧΙ , το 95,5% του ΝΑΙ εκτιμά ότι η χώρα ωφελήθηκε από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε., ενώ το 46% του ΟΧΙ δηλώνει ότι ζημιώθηκε, το 93% του ΝΑΙ θα ψήφιζε υπέρ του ευρώ σε ένα υποθετικό δημοψήφισμα, ενώ το 55,5% του ΟΧΙ θα ψήφιζε κατά του ευρώ). Για τους υποστηρικτές του ΝΑΙ, το «Μένουμε Ευρώπη» συνιστά περισσότερο «άμυνα». παρά ιδεολογική τοποθέτηση. Είναι ένα στοιχείο ταυτότητας -και γι’ αυτό αδιαπραγμάτευτο, εξ ου και τα απόλυτα ποσοστά- που λειτουργεί ως σημείο διαχωρισμού ανάμεσα στο Εμείς («οι της Ευρώπης») και Αυτοί (οι «Άλλοι» – απαξιωτικά).
• Οι υποστηρικτές του ΟΧΙ δεν είναι το ίδιο συμπαγής ομάδα. Δεν είναι το αντιμνημονιακό μπλόκ του 2015, ενώ, η σημερινή, ποσοτική δύναμη του ΟΧΙ μένει να διερευνηθεί. Βασικός παράγοντας καθορισμού των στάσεων και των συμπεριφορών του σημερινού ΟΧΙ είναι το «χρήμα»:

1. Οι ΟΧΙ δεν απορρίπτουν την Ένωση ή την κοινή ευρωπαϊκή μοίρα, συνολικά, αλλά την οικονομική διάσταση της Ε.Ε. και, μάλιστα, στη μονοσήμαντη έκφρασή της, δηλαδή απορρίπτουν το «οικονομίστικο» μοντέλο που επικράτησε από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και έπειτα. Το πλέον χαρακτηριστικό εύρημα ως προς τούτο είναι ότι το 60% των υποστηρικτών του ΟΧΙ δηλώνει ότι δεν επιθυμεί να καταργηθεί η Ένωση, αλλά επιθυμεί να καταργηθεί η ΟΝΕ (61,5%). Επίσης, το 42,5% των υποστηρικτών του ΟΧΙ υπερθεματίζει για το σενάριο της εμβάθυνσης της Ένωσης «Κάνουμε μαζί πολύ περισσότερα». Τα άλλα, προτεινόμενα -από την ευρωπαϊκή επιτροπή- σενάρια αναφορικά με την μοίρα της Ε.Ε. έως το 2025 -όπως το σενάριο των πολλών ταχυτήτων, εκείνο της επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ή το σενάριο της αδράνειας- συγκεντρώνουν απολύτως μειοψηφικά ποσοστά μεταξύ των υποστηρικτών του ΟΧΙ.
2. Υπάρχει ένας διάχυτος ευρωσκεπτικισμός που οφείλεται στην επιδείνωση της οικονομίας και των ανισοτήτων μετά την υιοθέτηση του ευρώ (64,5%), στην απόσταση που χωρίζει τις πολιτικές και τις οικονομικές ελίτ της Ε.Ε. από τους πολίτες (59%) και, τελικά, στην αποτυχία της Ε.Ε. να γίνει μια ουσιαστική δύναμη με παγκόσμιο ρόλο (40%). Για τους υποστηρικτές του ΟΧΙ, το ευρώ είναι το σύμβολο όλων των αρνητικών διακρίσεων: διακρίσεων μεταξύ ελίτ και πολιτών, μεταξύ Βορρά και Νότου, μεταξύ πλουσίων και φτωχών, μεταξύ χωρών (πιο αντιδημοφιλείς η Γερμανία και οι «δορυφόροι της») και Ευρωπαίων ηγετών (πιο δημοφιλείς Μακρόν και Γιουνκέρ, στον αντίποδα Σόιμπλε και Ντάισελμλουμ). Το ευρώ συμβολίζει τον εκφυλισμό μιας κοινότητας (ΟΝΕ), στην οποία μετείχαν όλοι χωρίς διακρίσεις και όπου ακόμη και οι αδύναμες χώρες είχαν ίσες ευκαιρίες με τις ισχυρές. Κυρίως, όμως, το ευρώ συμβολίζει τον «αποκλεισμό» από μια ομάδα στην οποία κάποτε μετείχαμε ισότιμα,

Οι εργασίες του 5ου Τακτικού Συνεδρίου της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας συνεχίζονται με εισηγήσεις περιφερειαρχών και μελών του Δ.Σ. της ΕΝΠΕ, ενώ θα ακολουθήσουν ομιλίες συνέδρων.

Οι εργασίες του συνεδρίου πρόκειται να ολοκληρωθούν με την έγκριση του απολογισμού και την έκδοση ψηφίσματος.

Υπενθυμίζεται ότι η συνεδρίαση μεταδίδεται ζωντανά από την ιστοσελίδα της ΕΝΠΕ enpe.gr μέσω live streaming.

Οπτικό υλικό από τις ομιλίες και το συνέδριο, δελτία τύπου και τα πλήρη κείμενα των ομιλιών αναρτώνται στο site της ΕΝΠΕ enpe.gr.