Ολοκλήρωση διημερίδας της Περιφέρειας Αττικής για τη Συνταγματική Αναθεώρηση

Ολοκληρώθηκαν την Πέμπτη 8 Ιουνίου 2017 οι εργασίες της διημερίδας που διοργάνωσε η Περιφέρεια Αττικής με θέμα τη Συνταγματική Αναθεώρηση.

Η πρώτη ενότητα που αναπτύχθηκε ήταν «Δημόσιες πολιτικές των ΟΤΑ και πολεοδομικός σχεδιασμός». Ο πρώτος εισηγητής, καθηγητής ΕΜΠ Δημήτριος Μέλισσας, μίλησε για το θέμα του μητροπολιτικού σχεδιασμού, υπογραμμίζοντας ότι η μεταρρύθμιση στην έκταση που προτείνει η Περιφέρεια, για την επίλυση των μεγάλων και κρίσιμων σύγχρονων ζητημάτων, με τεράστιες επιπτώσεις στη βιώσιμη ανάπτυξη και στον χώρο, από την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος και τη διαχείριση των μεταναστών μέχρι τις πολιτικές για την τουριστική ανάπτυξη μπορεί να είναι επιτυχής, μόνο αν οι διαδικασίες εκπόνησης του χωροταξικού, πολεοδομικού και εν τέλει του μητροπολιτικού συντελούνται, αντίστοιχα, γρήγορα και νόμιμα.

Ο δεύτερος εισηγητής της ενότητας, Κυριάκος Παπανικολάου, δικηγόρος Περιφέρειας Αττικής, ∆Ν, παρουσίασε τις ισχύουσες πολεοδομικές αρμοδιότητες των ΟΤΑ και προχώρησε στον συσχετισμό με καθοδηγητικές δικαστικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έχουν θέσει τα συνταγματικά όρια αυτών των αρμοδιοτήτων. Ανέφερε ότι η επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση αποτελεί ευκαιρία επανεξέτασης της δυνατότητας διεύρυνσης των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ και αναφέρθηκε στο γεγονός ότι, ιδίως στις περιπτώσεις μητροπολιτικών περιφερειών, η ανάγκη διεύρυνσης των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων μπορεί να αποτελέσει την καταλληλότερη εξισορρόπηση εγγύτητας και εποπτείας.

Στη δεύτερη θεματική ενότητα με τίτλο «Οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ και φορολογική αποκέντρωση» πρώτος εισηγητής ήταν ο καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ Σπυρίδων Βλαχόπουλος, ο οποίος μεταξύ άλλων υπογράμμισε ότι η ενδεχόμενη αναγνώριση μιας αυτόνομης κανονιστικής αρμοδιότητας των ΟΤΑ στο πλαίσιο μιας μελλοντικής συνταγματικής αναθεώρησης πρέπει να συνοδεύεται από ορισμένες διαδικαστικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις, οι οποίες θα διασφαλίζουν τις αρχές της ορθολογικής δημοσιονομικής διαχείρισης και τα θεμελιώδη δικαιώματα των βαρυνομένων πολιτών.

Ο δεύτερος εισηγητής, Λάμπρος Πάσχος, δικηγόρος Περιφέρειας Αττικής, ∆ΜΣ Δημοσίου Δικαίου, στην ομιλία του, ανέλυσε το θέμα της αποτελεσματικής λειτουργίας των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και υπογράμμισε ότι η επίτευξη των στόχων τους είναι άμεσα συνυφασμένη με την εξασφάλιση των απαραίτητων οικονομικών πόρων.

Θέμα της επόμενης ενότητας ήταν «Το μεταναστευτικό φαινόμενο και η αντιµετώπισή του από τις τοπικές κοινωνίες και τους ΟΤΑ». Πρώτος ομιλητής ήταν ο Ξενοφών Κοντιάδης, καθηγητής στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου και πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου. Η εισήγησή του επικεντρώθηκε στις πολιτικές των ΟΤΑ για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και του προσφυγικού. Ανέφερε επίσης, συνταγματικές και οργανωτικοδιοικητικές μεταβολές που κρίνονται αναγκαίες ενόψει της εμπειρίας των τελευταίων ετών. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην ανάλυση των ανεπαρκειών στη διαχείριση του μεταναστευτικού και αναφέρθηκε σε προτάσεις για τη συστηματικότερη εμπλοκή των δήμων και των περιφερειών στις νέες μεταναστευτικές δράσεις.

Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο György Illés, επικεφαλής της Ουγγρικής Αντιπροσωπείας στο Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης, που ανέλυσε τον ρόλο των τοπικών και περιφερειακών Αρχών στην υποδοχή και ενσωμάτωση μεταναστών – προσφύγων. Οι τοπικές αρχές, όπως ανέφερε, έρχονται άμεσα αντιμέτωπες με την αύξηση του αριθμού των προσφύγων και μεταναστών που φθάνουν στην Ευρώπη και πρέπει να διαθέτουν τα απαραίτητα εφόδια για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες αυτές. Το Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε, τον Μάρτιο, αναφορά στην οποία υπογραμμίζεται η ανάγκη όλες οι κυβερνήσεις να συντονίσουν τις ενέργειές τους, ώστε να εφαρμόσουν αποτελεσματικές πολιτικές υποδοχής με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τέλος, η θεματική ενότητα που αναπτύχθηκε είχε τίτλο «Διαφάνεια, λογοδοσία και εποπτεία στους ΟΤΑ». Ο πρώτος εισηγητής, αναπλ. καθηγητής Δημοσίου Δικαίου ΕΚΠΑ, Γεώργιος Γεραπετρίτης, δικηγόρος, αναφέρθηκε στο θέμα αναδιάταξης του κράτους στη βάση της αρχής της επικουρικότητας που αποτελεί συνταγματική υποχρέωση και πολιτική αναγκαιότητα βασιζόμενη σε συγκεκριμένους άξονες.

Οι άξονες αυτοί, όπως ανέπτυξε, θα πρέπει να υλοποιηθούν στη βάση συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων δράσεων, ακολουθώντας τις καλές πρακτικές αλλοδαπών εννόμων τάξεων, σε επίπεδο τόσο συνταγματικό όσο και νομοθετικό, ώστε η αυτοδιοίκηση να αναβαθμισθεί και να καταστεί περισσότερο υπεύθυνη ως ισότιμος θεσμικός συνομιλητής της κεντρικής διοίκησης.

Στη συνέχεια, ο δρ. Κώστας Παπαδημητρίου, εμπειρογνώμων Δημόσιας Διοίκησης, ανέλυσε ότι κύρια μέριμνα των ΟΤΑ, είτε δήμων είτε περιφερειών, πρέπει να είναι αφενός η αποτελεσματική λειτουργία τους ως διοικητικών μηχανισμών και αφετέρου η μεγαλύτερη δυνατή προσέλκυση πολιτών στις διάφορες διοικητικές διαδικασίες. Σημείωσε ότι στην επιθυμητή λειτουργία του συστήματος, η αυξημένη και δραστήρια συμμετοχή πολιτών θα ενισχύσει τις διαδικασίες διαφάνειας και λογοδοσίας, προσθέτοντας επιπλέον αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα. Υπογράμμισε τέλος, ότι, για να εναρμονίζεται η πολύπλευρη δράση των ΟΤΑ με την ισχύουσα νομοθεσία, απαιτείται ένα σύστημα κρατικής εποπτείας. Ένα σύστημα όμως που θα εξασφαλίζει την αποτελεσματική και όχι μόνο τη συμβολική παρουσία του κράτους και τη λειτουργία εντός αυτού των ΟΤΑ.

Με το πέρας των εισηγήσεων, ο προεδρεύων των εργασιών της Διημερίδας και πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής, Θεόδωρος Σχινάς, προχώρησε σε μια σύντομη ανακεφαλαίωση, υπογραμμίζοντας ότι το περιεχόμενο των εισηγήσεων που ακούστηκαν αποτελεί πλούσιο και χρήσιμο υλικό που πρέπει να ληφθεί υπόψη από την Επιτροπή Διαλόγου. Πρόσθεσε ότι οι θέσεις που αναπτύχθηκαν και οι προβληματισμοί που τέθηκαν πρέπει να αποτελέσουν την αφορμή για περαιτέρω αναλυτικότερες τοποθετήσεις μέσω εξειδικευμένων ανά θεματική ενότητα ημερίδων και δημόσιας διαδικτυακής διαβούλευσης. Ο κ. Σχινάς, συμπερασματικά, είπε ότι κοινός τόπος όλων των εισηγητών ήταν πως το άρθρο 102 του Συντάγματος δεν επαρκεί να υπηρετήσει σήμερα την ενίσχυση του ρόλου του Α΄ και Β΄ βαθμού Αυτοδιοίκησης. Αυτό αφορά και όλα τα άρθρα που αφορούν τόσο την οικονομική αυτοτέλεια, όσο και αρμοδιότητες που θα πρέπει να έχει η Αυτοδιοίκηση με εκχώρηση αρμοδιοτήτων από το κράτος. Κρίσιμο θέμα, στο σημείο αυτό, είπε ο ίδιος, είναι η έννοια της τοπικής αρμοδιότητας σε σχέση με την Κρατική, καθώς δημιουργείται σειρά προβλημάτων.

Κλείνοντας, ο κ. Σχινάς αναφέρθηκε στην πολύ έγκαιρη πρωτοβουλία της περιφερειάρχη Αττικής, Ρένας Δούρου, να προχωρήσει στη σύσταση της Ομάδας Εργασίας για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, και στο ότι τελικά οι επισημάνσεις της ομάδας αυτής επιβεβαιώθηκαν.