Όλο και πιο «αλμυρά» τα δημοτικά τέλη στους Δήμους του Βόρειου Τομέα

Σημαντικά στοιχεία για την πολιτική που ακολουθούν στα δημοτικά τέλη οι Δήμοι του Βόρειου Τομέα της Αθήνας δίνει μελέτη του Κωνσταντίνου Βαρλαμίτη (οικονομολόγος, τ. πρόεδρος Ταμείου Παρακαταθηκών & Δανείων), για λογαριασμό του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ), με βάση τα στοιχεία που έχουν αναρτήσει οι δήμοι στη «Διαύγεια» για το 2025.

Από την ανάλυση προκύπτουν επί μέρους συμπεράσματα που αξίζει να αναφερθούν:

1. Την τελευταία πενταετία η μέση ετήσια επιβάρυνση από τα δημοτικά τέλη των νοικοκυριών των Δήμων του Βόρειου Τομέα αυξήθηκε κατά περίπου 30%.
2. Το ύψος των δημοτικών τελών των κατοικιών, στους Δήμους του Βόρειου Τομέα αντιστοιχούν σε μέσο επίπεδο περίπου σε μισό ΕΝΦΙΑ. Εννοείται ότι είναι χαμηλότερη η σχέση αυτή στις περιοχές με τις υψηλές αντικειμενικές αξίες ακινήτων. Επίσης, είναι βέβαιο ότι σε περιοχές της χώρας με χαμηλές αντικειμενικές αξίες και πιθανώς χαμηλά εισοδήματα, η επιβάρυνση των κατοίκων ως ποσοστό του ΕΝΦΙΑ είναι αρκετά υψηλότερη.
3. Γενικά υπάρχει μια αντίστροφη σχέση των συντελεστών κατοικίας με το ύψος της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Δηλαδή Δήμοι με χαμηλή επιχειρηματική δραστηριότητα έχουν σχετικά υψηλότερους συντελεστές κατοικίας και το αντίστροφο.
4. Είναι ελάχιστες οι πληροφορίες για την εισπραξιμότητα των ληξιπροθέσμων απαιτήσεων των Δήμων συνολικά, αλλά και αυτών από τα ανταποδοτικά τέλη ειδικότερα.
5. Κανένας Δήμος του δείγματος δεν δημοσιοποιεί με τις αποφάσεις προσδιορισμού των συντελεστών των δημοτικών τελών αναλυτικά απολογιστικά στοιχεία για το κοινωνικό τιμολόγιο.
6. Οι διαδικασίες ένταξης στα κοινωνικά τιμολόγια είναι αρκετά χρονοβόρες και γραφειοκρατικές.

Όπως αναφέρει η έρευνα, «σίγουρα τα κοστολογικά δεδομένα, τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της αύξησης του ενεργειακού κόστους, του τιμάριθμου και των μισθών (από το 2025), έχουν επιβαρυνθεί. Η μεταβολή αυτή, όμως, δεν αντιστοιχεί σε ανάλογη εισοδηματική βελτίωση για τους περισσότερους δημότες. Είναι σημαντικό, λοιπόν, αφενός να αναλαμβάνονται δράσεις περιορισμού του κόστους και όχι μηχανιστική μεταφορά του στους κατοίκους και αφετέρου να καλυφθεί, τουλάχιστον ένα μέρος τους, από τον ΕΝΦΙΑ που καταβάλλουν οι κάτοικοι κάθε δήμου.

Ειδικά σε δήμους με χαμηλό κατά κεφαλή ΑΕΠ, με υψηλούς ρυθμούς μείωσης του πληθυσμού, καθώς και σε αυτούς που είναι σε παραμεθόριες περιοχές, θα πρέπει να καλύπτεται το σύνολο της σχετικής δαπάνης των κατοίκων. Παράλληλα, θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι δράσεις μείωσης του κόστους των ανταποδοτικών υπηρεσιών ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό με τις φιλο-περιβαλλοντικές πολιτικές. Δηλαδή όσο πιο δραστήριος είναι ο δήμος σε δράσεις που έχουν περιβαλλοντικό πρόσημο τόσο περιορίζεται το κόστος τους»

(Διαβάστε όλη τη μελέτη)

Τα δημοτικά τέλη κατοικιών

Ο Δήμος Φιλοθέης – Ψυχικού, στον Βόρειο Τομέα, με 1,78 ευρώ/τ.μ. έχει τα υψηλότερα τέλη κατοικιών από όλους τους Δήμους. Ο μέσος όρος (μ.ο.) των συντελεστών των Δήμων του Βόρειου Τομέα είναι 1,49 ευρώ/τ.μ. Σημειώνεται ότι στις περιπτώσεις όπου οι επιμέρους Δημοτικές Ενότητες (Δ.Ε.) του ίδιου Δήμου έχουν διαφορετικούς συντελεστές τελών ή όπου οι συντελεστές προσδιορίζονται ανάλογα με την επιφάνεια της κατοικίας, τότε ο συντελεστής του Δήμου υπολογίζεται μεσοσταθμικά.

Παρατηρήσεις: α) ο συντελεστής του Δήμου Κηφισιάς εμφανίζεται υψηλότερος του πραγματικού γιατί το σύνολο των δημοτικών τελών υπολογίζονται με τον υψηλότερο συντελεστή που ισχύει για κάθε Δ.Ε. και όχι με αυτόν που αντιστοιχεί στα επιμέρους χαρακτηριστικά ζώνης και επιφάνειας κάθε κατοικίας και β) ο συντελεστής του Δήμου Πεντέλης εμφανίζεται από τον Δήμο χαμηλότερος του πραγματικού 1,66, αντί του ορθού συντελεστή 1,73, που προκύπτει μεσοσταθμικά.

Ειδικότερα:

• Δήμος Φιλοθέης Ψυχικού – Οι Δ.Ε. Φιλοθέης και Παλαιού Ψυχικού έχουν συντελεστή 1,94 ευρώ/τ.μ., ενώ η Δημοτική Ενότητα Νέου Ψυχικού έχει 1,42 ευρώ/τ.μ.
• Δήμος Κηφισιάς – Η Δ.Ε. Εκάλης έχει συντελεστή 1,91 ευρώ/τ.μ. Οι Δ.Ε. Κηφισιάς και Νέας Ερυθραίας έχουν συντελεστές από 1,26 ευρώ/τ.μ. έως 1,60 ευρώ/τ.μ., που προσδιορίζονται ανάλογα με τις ζώνες κάθε Δ.Ε. και την επιφάνεια της κατοικίας.
• Δήμος Πεντέλης – Η Δ.Ε. Μελισσίων έχει σταθμισμένο μέσο συντελεστή 1,68, η Δ.Ε. Νέας Πεντέλης 1,78 και η Δ.Ε. Πεντέλης 1,87. Ειδικότερα, ο Δήμος έχει καθορίσει συντελεστές μεταξύ 1,20 και 2,10 ευρώ/τ.μ. ανάλογα με την επιφάνεια της κάθε κατοικίας και για τις τρεις Δ.Ε.
• Δήμος Χολαργού-Παπάγου – Η Δ.Ε. Παπάγου έχει συντελεστή 1,65 ευρώ/τ.μ., ενώ αυτή του Χολαργού 1,40 ευρώ/τ.μ.
• Δήμος Πεύκης-Λυκόβρυσης – Συντελεστής 1,43 ευρώ/τ.μ. και για τις δύο Δ.Ε.

Ειδικότερα για τους κατοίκους των Δήμων του Βόρειου Τομέα, στο παράδειγμα κατοικίας επιφάνειας 140 τ.μ. (ανεξάρτητα από το είδος της -διαμέρισμα, μεζονέτα, ή μονοκατοικία) τα δημοτικά τέλη που θα καταβληθούν μπορεί να διαφέρουν μέχρι και 102,2 ευρώ, ανάλογα με τη περιοχή της κατοικίας. Έτσι, στις Δ.Ε. Ψυχικού και Φιλοθέης τα ετήσια δημοτικά τέλη θα είναι 272 ευρώ, στον Δήμο Πεντέλης και στη Δ.Ε. Παπάγου θα είναι 231, στη Μεταμόρφωση 169 ευρώ κ.λπ.

Πάντα σύμφωνα με την έρευνα, παρατηρείται αύξηση των συντελεστών σε σχέση με το 2024, σε 7 από τους 11 Δήμους του Βόρειου Τομέα (μέση αύξηση σε αυτούς 16,8%) ως αποτέλεσμα του αυξημένου λειτουργικού κόστους των ανταποδοτικών υπηρεσιών (ενεργειακό κόστος, αύξηση μισθοδοσίας, τέλη ταφής απορριμμάτων κ.λπ.). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι για το 2025 κανένας Δήμος δεν έχει προχωρήσει σε μείωση του συντελεστή δημοτικών τελών κατοικίας σε σχέση με αυτούς του 2024.

Σε σχέση με το 2021 (πενταετία) παρατηρείται μια μέση αύξηση 10,6% για τους Δήμους του Βόρειου Τομέα. Μόνο δύο δήμοι έχουν μειώσει τους συντελεστές δημοτικών τελών: ο Δήμος Παπάγου – Χολαργού από 1,59 σε 1,49 (μείωση κατά 6,3%) και ο Δήμος Νέας Ιωνίας από 1,33 σε 1,26 (μείωση κατά 5,4%). Από τους υπόλοιπους Δήμους τρεις (Μεταμόρφωση, Κηφισιά και Μαρούσι) έχουν τους ίδιους συντελεστές με αυτούς του 2021.

Η κατά κεφαλή δαπάνη δημοτικών τελών

Η κατά κεφαλήν δαπάνη δημοτικών τελών ανά δήμο επηρεάζεται σημαντικά από τα διαφορετικά μεγέθη κατοικιών, συνεπεία των διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών διαρθρώσεων του πληθυσμού κάθε δήμου που οδηγεί σε διαφορετικές συνθήκες διαβίωσης, όπως για παράδειγμα κατοικία με μεγαλύτερη επιφάνεια.

Ο σταθμισμένος μέσος όρος των τελών στον Βόρειο Τομέα υπολογίζεται σε 97 ευρώ ανά κάτοικο. Στο τμήμα με τη σχετικά χαμηλή δαπάνη ανά κάτοικο (κάτω των 93 ευρώ) βρίσκονται έξι Δήμοι (Χαλάνδρι, Αγία Παρασκευή, Μαρούσι, Ηράκλειο, Νέα Ιωνία και Μεταμόρφωση), δύο Δήμοι (Φιλοθέης – Ψυχικού και Κηφισιάς) βρίσκονται στο τμήμα με τη σχετικά υψηλή κατά κεφαλή δαπάνη (άνω των 136 ευρώ) και οι υπόλοιποι στο μέσο σχετικά επίπεδο ύψους κατά κεφαλή δαπάνης.

Διαφοροποιήσεις παρατηρούνται και εντός του ίδιου Δήμου, όπου Δ.Ε. έχουν διαφορετικούς συντελεστές που προσδιορίζουν την κατά κεφαλή δαπάνη, δηλαδή διαφορετική επιφάνεια κατοικίας και διαφορετικοί συντελεστές τελών κατοικίας. Ειδικότερα ανά Δ.Ε. των Δήμων του Βόρειου Τομέα η κατά κεφαλή δαπάνη δημοτικών τελών έχει ως εξής:

• Δήμος Φιλοθέης Ψυχικού – Η κατά κεφαλή δαπάνη στη Δ.Ε. Ψυχικού είναι 231 ευρώ, στη Δ.Ε. Φιλοθέης 217 και στη Δ.Ε. Νέου Ψυχικού 102.
• Δήμος Κηφισιάς– Η κατά κεφαλή δαπάνη στη Δ.Ε. Εκάλης είναι 303 ευρώ, στη Δ.Ε. Κηφισιάς 147 και στη Δ.Ε. Νέας Ερυθραίας 128.
• Δήμος Πεντέλης – Η κατά κεφαλή δαπάνη στη Δ.Ε. Πεντέλης είναι 153 ευρώ, στη Δ.Ε. Νέας Πεντέλης είναι 138 και στη Δ.Ε. Μελισσίων 115.
• Δήμος Χολαργού-Παπάγου – Η κατά κεφαλή δαπάνη στη Δ.Ε. Παπάγου είναι 126, ενώ αυτή στη Δ.Ε. Χολαργού 84.

Η δαπάνη των νοικοκυριών

Ιδιαίτερη σημασία έχει η μεταβολή της πραγματικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών από το 2021 γιατί εκτός από τη μεταβολή των συντελεστών έχει ολοκληρωθεί και η διαδικασία νομιμοποίησης αυθαιρεσιών δόμησης και επομένως έχει αυξηθεί η επιφάνεια των ηλεκτροδοτούμενων χώρων.

Σε επίπεδο Βόρειου Τομέα υπάρχει αύξηση της πραγματικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών σε μέσο σταθμισμένο επίπεδο κατά σχεδόν 30%.

Η μεταβολή της πραγματικής δαπάνης είναι σχεδόν τριπλάσια της μέσης μεταβολής των συντελεστών (+10,8%) λόγω της παράλληλης αύξησης των δηλωμένων επιφανειών κατοικίας στον ΔΕΔΔΗΕ και της πολλαπλασιαστικής επίπτωσης της μεταξύ τους σχέσης.

Οι επαγγελματικοί χώροι

Το εύρος των μέσων συντελεστών επαγγελματικών χώρων μεταξύ των Δήμων του Βόρειου και του Νότιου Τομέα (για λόγους συγκρισιμότητας) είναι περίπου επταπλάσιο αυτού των κατοικιών (εύρος 4,71 ευρώ/τ.μ. έναντι εύρος 0,71 ευρώ/τ.μ.).

Στη κατηγορία αυτή των τελών οι Δήμοι του Βόρειου Τομέα έχουν υψηλότερους συντελεστές ως αποτέλεσμα της υψηλής οικονομικής δραστηριότητας στη περιοχή. Ο μέσος όρος συντελεστών στον Βόρειο Τομέα είναι 5,73 ευρώ/τ.μ. έναντι 4,43 στον Νότιο Τομέα.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο χώρος των επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος, εστίασης κ.λπ. σε έξι Δήμους (Βριλησσίων, Ηρακλείου, Καλλιθέας, Κηφισιάς, Παπάγου – Χολαργού και Πεντέλης) αποτελεί ιδιαίτερη κατηγορία, ενώ στους υπόλοιπους Δήμους εντάσσονται μαζί με τις άλλες δραστηριότητες, ανάλογα με την επιφάνειά τους.

Οι Δήμοι Αλίμου και Ψυχικού – Φιλοθέης έχουν διαφοροποίηση συντελεστών σε κάποιες ζώνες όπου οι επιχειρήσεις λόγω της θέσης τους έχουν μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Επίσης, οι Δήμοι Ψυχικού – Φιλοθέης, Κηφισιάς και Παπάγου – Χολαργού έχουν διαφοροποιημένους συντελεστές και σε επίπεδο Δ.Ε.

Δεν υπάρχει μια εναρμόνιση πολιτικών των δήμων μεταξύ των συντελεστών κατοικίας και επαγγελματικών χώρων. Ο κάθε δήμος, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές του, υιοθετεί μια διαφορετική πολιτική μεταξύ του σχετικού ύψους των συντελεστών κατοικιών και αυτού των επαγγελματικών χώρων. Έτσι, δύο Δήμοι του Βόρειου Τομέα (Χαλανδρίου και Κηφισιάς) έχουν και τους δύο συντελεστές (κατοικίας και επαγγελματικών χώρων) να κατηγοριοποιούνται στα σχετικά υψηλά τμήματα τιμών και ένας (Ηράκλειο Αττικής) έχει και τους δύο συντελεστές του να βρίσκονται στα τμήματα με το μέσο ύψος τιμών.

Μόνο ένας Δήμος του Βόρειου Τομέα (Αμαρουσίου) εμφανίζει μεγάλη απόκλιση μεταξύ της κατηγοριοποίησης των συντελεστών του, δηλαδή ο ένας στο επίπεδο με τους σχετικά χαμηλούς συντελεστές (ο συντελεστής κατοικίας) και ο άλλος στο τμήμα με τους σχετικά υψηλούς συντελεστές (συντελεστής επαγγελματικών χώρων).

Η αυξομείωση της συμμετοχής των εσόδων από τα τέλη επαγγελματικών χώρων στο σύνολο των τελών σε επίπεδο πενταετίας δείχνει αν αυτά μεταβλήθηκαν με υψηλότερο ή χαμηλότερο ρυθμό σε σχέση με αυτόν των κατοικιών. Από τις συσχετίσεις αυτές μπορεί να βγουν κρίσιμα συμπεράσματα για τη πολιτική που έχει ακολουθήσει κάθε δήμος, τη τελευταία πενταετία.