Διατροφή στις πανελλαδικές – Οδηγός για τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα

Η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη συγκέντρωση, απόδοση και ενέργεια, πόσο μάλλον την περίοδο των πανελλαδικών εξετάσεων. Μπορεί να γίνει πολύ σημαντικός σύμμαχός των μαθητών σε όλη την διάρκεια των διαγωνισμάτων, ώστε να αποδώσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι καλές διατροφικές επιλογές συμβάλλουν:

• στα καλύτερα επίπεδα συγκέντρωσης
• στην μέγιστη απόδοση
• σε σταθερά επίπεδα ενέργειας όλη την ημέρα
• στην καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου
• στην καλύτερη διαχείριση νέων πληροφοριών

Τα βασικότερα στοιχεία της διατροφής που πρέπει να προσέξετε την περίοδο των εξετάσεων για τα παιδιά είναι:

1. Η επαρκής ενυδάτωση

Είναι πολύ σημαντική η επαρκής κατανάλωση υγρών καθημερινά. Η κύρια πηγή υγρών πρέπει να είναι το νερό. Καλό είναι να αποφεύγονται τα αναψυκτικά με υψηλά ποσοστά ζάχαρης και να προτιμώνται φυσικά αφεψήματα ή smoothies φρέσκων φρούτων. Καλό είναι επίσης να αποφεύγονται και τα ενεργειακά ποτά που περιέχουν μεγάλες ποσότητες καφεΐνης, συντηρητικών και έχουν πολύ χαμηλή θρεπτική αξία. Οι μαθητές μπορούν να καταναλώνουν καφέ, αλλά με μέτρο, χωρίς να ξεπερνούν τους 1-2 καφέδες καθημερινά.

• Η προτίμηση θρεπτικών σνακ

Τα σνακ ενδιάμεσα από τα γεύματα μπορούν αν δώσουν την απαραίτητη ενέργεια αλλά και πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται κάθε παιδί στο Λύκειο. Μερικοί θρεπτικοί και νόστιμοι συνδυασμοί είναι:

• Ξηροί καρποί με ένα φρούτο ή με ένα κομμάτι τυρί
• Βούτυρο ξηρών καρπών με φρούτο ή σε μία φρυγανιά/κράκερ ολικής άλεσης
• Γιαούρτι με φρούτο, ή με δημητριακά ολικής άλεσης, ή με ξηρούς καρπούς
• Σπιτικά σνακ (μπάρες / κέικ / μπισκότα) με φρούτα και δημητριακά ολικής άλεσης

• Η κατανάλωση ισορροπημένων γευμάτων

Τα κύρια γεύματα καλό είναι να ακολουθούν τον κανόνα του πιάτου, δηλαδή ½ λαχανικά, ¼ πρωτεΐνη (τυρί, αυγό, γιαούρτι, όσπρια, κοτόπουλο, κρέας, ψάρι κ.α.) και το άλλο ¼ υδατάνθρακες (δημητριακά, ψωμί, πατάτα, ρύζι, μακαρόνια κ.α.). Εντάξτε τα λαχανικά σε όλα τα γεύματα των παιδιών, είτε ως σαλάτα (ωμή ή μαγειρεμένη), είτε μέσα στο φαγητό (π.χ. κρέας με πατάτες και ανάμεικτα λαχανικά στο φούρνο). Αποφύγετε το τηγάνισμα και υιοθετήστε πιο υγιεινούς τρόπους μαγειρέματος στο σπίτι, κάτι που ωφελεί όλη την οικογένεια.

• Η προτίμηση πιάτων με αγαπημένες γεύσεις

Τις δύο εβδομάδες των εξετάσεων δε χρειάζεται να πιέσετε τα παιδιά να φάνε φαγητά που δεν τους αρέσουν. Ρωτήστε τα ποια φαγητά προτιμούν και κάντε τους το χατίρι ετοιμάζοντάς τα. Έτσι, τα παιδιά δεν θα παραλείψουν κάποιο γεύμα επειδή δεν τους αρέσει το φαγητό και δεν θα στραφούν σε επιλογές τύπου fast food.

• Η αποφυγή της νηστείας

Καλό είναι τα παιδιά να μην μένουν νηστικά για πολλές ώρες, καθώς αυτό μπορεί να μειώσει την απόδοση και την ενέργειά τους. Προτρέψτε τα να αφουγκραστούν το σώμα τους και το αίσθημα της πείνας. Καλό είναι να καταναλώνουν όσα γεύματα τους εξυπηρετούν, ώστε και να μην πεινάνε αλλά ούτε να προσλαμβάνουν παραπάνω τροφή από όση χρειάζονται, κάτι που μπορεί να τους προκαλέσει υπνηλία και λήθαργο. Η ενσυνείδητη κατανάλωση γευμάτων είναι το κλειδί.

• Η κατανάλωση πρωινού πριν την εξέταση

Ένα θρεπτικό πρωινό πριν την εξέταση είναι απαραίτητο. Θα εξασφαλίσει ενέργεια και απόδοση στο 100%.

• Για όσους προτιμούν αλμυρά πρωινά: Προτιμήστε ένα τοστ ή κουλούρι ή αραβική ή τορτίγια με τυρί ή αυγό και λαχανικά.
• Για όσους επιλέγουν γλυκές γεύσεις: Επιλέξτε μία βάση, όπως ψωμί ή γιαούρτι ή γάλα, και συμπληρώστε την με δημητριακά ολικής άλεσης, σπόρους, ξηρούς καρπούς ή το βούτυρο αυτών, μέλι ή ταχίνι και φρούτα.

• Η κατανάλωση φαγητού απ’ έξω με φειδώ

Η κατανάλωση φαγητού απ’ έξω, είτε στο ίδιο το μαγαζί είτε μέσω delivery δεν είναι κάτι απαγορευτικό, αρκεί να γίνεται με φειδώ. Το φαγητό απ’ έξω πρέπει να είναι συμπληρωματικό του σπιτικού φαγητού και όχι αντίστροφα. Επιπλέον, οι επιλογές που κάνουμε όταν τρώμε delivery είτε σε κάποιο εστιατόριο έχουν σημασία. Μπορούμε, για παράδειγμα, να επιλέξουμε κάποιο ψητό κρέας ή ψάρι ή κοτόπουλο με μη-τηγανητό συνοδευτικό και σαλάτα ή ένα πιο υγιεινό σουβλάκι με καλαμάκι κοτόπουλο, λαχανικά και γιαούρτι.

• Η σωματική δραστηριότητα

Η γυμναστική κατά τη διάρκεια των εξετάσεων σίγουρα δεν είναι η πρώτη προτεραιότητα των υποψηφίων. Θα είναι όμως ωφέλιμο εάν μπορούν να βρουν χρόνο να ασκηθούν (χωρίς να εξαντληθούν). Δε χρειάζεται έντονη άσκηση. Το περπάτημα σε ένα πάρκο της γειτονιάς ή ακόμα και γύρω από το τετράγωνο ή όποια άλλη μορφή άσκησης είναι εύκολη και οικεία συμβάλλει στο να «καθαρίσει» το μυαλό ώστε στη συνέχεια να συγκεντρωθεί καλύτερα. Επιπλέον, μορφές άσκησης όπως π.χ. πιλάτες ή γιόγκα που εμπεριέχουν πολλές διατάσεις βοηθούν τα παιδιά να «ξεπιαστούν» από τις πολλές ώρες διαβάσματος. Τέλος, η άσκηση μπορεί να συμβάλλει θετικά στη διαχείριση και μείωση του άγχους.

Η περίοδος των εξετάσεων είναι σίγουρα μια αρκετά πιεστική περίοδος. Οι διατροφικές επιλογές την περίοδο αυτή δεν πρέπει να αποτελούν εμπόδιο ή πηγή επιπρόσθετου άγχους. Με σωστό προγραμματισμό και ισορροπημένα γεύματα, η διατροφή μπορεί να αποβεί το καλύτερο εφόδιο ώστε να έχετε και τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Μελίνα Τσαγκατάκη – Τσιρίγγα, MSc, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Επιστημονική συνεργάτης Βιοκλινικής Αθηνών, Επιστημονική συνεργάτης Bioiatriki+ Nutrition, Αθήνα, Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ.

Πηγές:

• Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Βρέφη- Παιδιά-Εφήβους
• LSE: Exam diet- eating your way to good grades
• Gail C. Rampersaud et al,Breakfast Habits, Nutritional Status, Body Weight, and Academic Performance in Children and Adolescents, Journal of the American Dietetic Association, 2005, 105 (5): 743-760
• Michelle D. Florence et al, Diet Quality and Academic Performance, 2008, Journal of School Health, 78 (4): 209-215