Γ. Πατούλης: Η Αυτοδιοίκηση σήμερα λειτουργεί στα όρια

«Η Αυτοδιοίκηση της χώρας λειτουργεί σήμερα στα όρια. Το ότι οι Δήμοι παραμένουν ακόμη ανοικτοί, οφείλεται καθαρά και μόνο στο φιλότιμο των αιρετών της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού και των εργαζομένων που έχουν απομείνει μετά τις δραστικές περικοπές προσωπικού», τόνισε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γιώργος Πατούλης, μιλώντας στις εργασίες του Προγράμματος Επιμόρφωσης Αιρετών που πραγματοποιείται σήμερα, Τρίτη 3 Νοεμβρίου 2015 στην Αθήνα.

Το Πρόγραμμα πραγματοποιείται από την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) και το υπουργείο Εσωτερικών και τη συμμετοχή δημάρχων και δημοτικών συμβούλων της Αττικής με θέμα τη νέα στρατηγική αντίληψη της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη μεταρρύθμιση του κράτους.

Αναφερόμενος ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ στο προσφυγικό, που αποτελεί, όπως είπε, καυτή ατζέντα διαχείρισης για τη χώρα, την Ευρώπη και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ανέφερε ότι «με σαφήνεια βλέπουμε το προσωρινό να γίνεται μόνιμο. Δεν εξαρτώνται τα πάντα από τη βούλησή μας, ωστόσο πρέπει να διαχειριστούμε τα προβλήματα με αλληλέγγυο πρόσημο, χωρίς όμως πόρους δεν μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί».

Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ εξήρε την προσπάθεια των δημάρχων και των τοπικών κοινωνιών στα νησιά του Αιγαίου αλλά και αλλού, που σχεδόν μόνοι τους, όπως ανέφερε, αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις μεγάλες προσφυγικές ροές δίνοντας μαθήματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης σε όλη την Ευρώπη.

Αναφερόμενος στις συνέπειες της κρίσης που «εισέπραξε» η Τοπική Αυτοδιοίκηση σημείωσε ότι «αυτές αποτυπώνονται ξεκάθαρα στα οικονομικά των Δήμων, που κάθε χρόνο μειώνονται όλο και περισσότερο». Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Γ. Πατούλης δεν έχει αποδοθεί στους δήμους το 30% των χρηματοδοτήσεων από τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2015. Ήτοι, οι χρηματοδοτήσεις μέχρι σήμερα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση Α΄ βαθμού είναι 1.810 εκατ. ευρώ  από τα 2.572 εκατ. ευρώ, που προβλέπονται στον Προϋπολογισμό, δηλαδή ποσοστό 70,4 %, ενώ δεν έχουν αποδοθεί, όπως συνέβαινε κάθε χρόνο, η δόση των παρακρατηθέντων πόρων, ύψους 213,9 εκατ. ευρώ.

«Γεγονός», σημείωσε ο κ. Πατούλης, «που καθιστά ορατό το ενδεχόμενο να μην μπορούν να αποδοθούν τα ποσά που υπολείπονται μέσα στους δύο μόλις μήνες που απομένουν μέχρι να κλείσει ο χρόνος, ενώ πολλοί Δήμοι να μην μπορέσουν να  “ισοσκελίσουν” τους προϋπολογισμούς τους και χιλιάδες πολίτες να υστερηθούν από σημαντικά προγράμματα κοινωνικές παροχές όπως για παράδειγμα το Βοήθεια στο Σπίτι».

«Ήδη», τόνισε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, «έχουμε ζητήσει τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων όπως απόδοση μέσω των ΚΑΠ του συνόλου των πόρων που προβλέπονται στο Ν.3852/2010, εκπόνηση ενός “Προγράμματος Απόδοσης των νέων Παρακρατηθέντων”, από το 2009 μέχρι και σήμερα, επαναφορά του ποσοστού κατανομής εσόδων του Πράσινου Ταμείου στους Δήμους (από 2,5% που είναι σήμερα, στο αρχικό 10%), κυρίως για έργα περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής, μείωση του επιτοκίου δανεισμού των Δήμων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων στο ύψος του επιτοκίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προώθηση μέτρων δημοσιονομικής αποκέντρωσης, χωρίς επιπλέον επιβάρυνση των πολιτών. Στο πλαίσιο των παραπάνω πήραμε ως ΚΕΔΕ την απόφαση να συγκληθεί το επόμενο διάστημα έκτακτη Γενική Συνέλευση, με κεντρικό θέμα τα οικονομικά των δήμων, όπου και θα θέσουμε το θέμα της απόδοσης του ΕΝΦΙΑ στην Τοπική Αυτοδιοίκηση Α΄ βαθμού».

Δεύτερο σημαντικό πρόβλημα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση σήμερα, όπως είπε ο κ. Γ. Πατούλης είναι ότι βρίσκονται στον «αέρα» τα έργα των δήμων που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ 2007-2013.

«Τολμώ μάλιστα να πω ότι επιβεβαιώνονται οι φόβοι της ΚΕΔΕ που διατυπώσαμε στο πρόσφατο παρελθόν, ότι εξαιτίας της αδράνειας που έχει επιδειχθεί, δεν θα δοθεί παράταση στο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων από την Ε.Ε. Οι φόβοι αυτοί ενισχύθηκαν από την επιστολή που απέστειλε στην ΚΕΔΕ η επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής Κ. Κρέτσου, ως απάντηση στο αίτημα που υποβάλλαμε προς την Επιτροπή Περιφερειών για τη χορήγηση παράτασης ενός έτους της περιόδου επιλεξιμότητας της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 ( δηλ. ως τις 31-12-2016), σύμφωνα με την οποία δεν πρόκειται να δοθεί παράταση στο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ 2007-2013.

»Για να ξεπεραστούν ή τουλάχιστον να μετριασθούν οι αρνητικές επιπτώσεις από την εξέλιξη αυτή, για την οποία οι μόνοι που δεν ευθύνονται είναι οι Δήμοι, βρισκόμαστε σε διαρκείς επαφές με στελέχη της κυβέρνησης. Έχουμε μπροστά μας μια δύσκολη κατάσταση να αντιμετωπίσουμε κι αυτό μας υποχρεώνει όλους να είμαστε σε εγρήγορση, γιατί οι συνέπειες από τη ματαίωση των έργων πρώτα από όλους, εμάς θα πλήξουν», σημείωσε ο κ. Γ. Πατούλης.

Σε ότι αφορά στη μεταρρύθμιση του κράτους ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ υπογράμμισε ότι «χρειάζεται μια ειρηνική επανάσταση στον τρόπο λειτουργίας του ίδιου του κράτους, του οποίου οι δήμοι μας αποτελούν βασικό συστατικό στοιχείο. Η πρόσφατη κρίση ανέδειξε την επιτακτική ανάγκη να υπάρξει άμεσα πλήρης αναδιοργάνωση του μοντέλου κρατικής οργάνωσης της χώρας, με την υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου κράτους».

«Σε αυτήν την αναγκαία Μεταρρύθμιση, η Αυτοδιοίκηση», υπογράμμισε ο κ. Πατούλης, «οφείλει να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο, γιατί αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του κράτους, που διαθέτει αφενός εγγύτητα με την κοινωνία, μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη κρατική οντότητα. Αφετέρου,  άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση, που δεν διαθέτει κανένας άλλος κρατικός θεσμός».

Οριοθέτησε δε τους τομείς μεταρρυθμίσεων στην Αυτοδιοίκηση, στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, τις δομές και μεθόδους εργασίας, την απλοποίηση νομικών και διοικητικών διαδικασιών, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση.

Απώτερος σκοπός κάθε προσπάθειας ανασυγκρότησης του κράτους, σύμφωνα με τον κ. Πατούλη, πρέπει να είναι η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τον πολίτη. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός, θα πρέπει να στηριχθούμε στους ακόλουθους τέσσερις άξονες, όπως ανέφερε:

• Άξονας πρώτος: Στρατηγική Ηγεσία.
• Άξονας δεύτερος: Αλλαγές στην Οργανωτική Δομή, δηλαδή ένα νέο μοντέλο διοίκησης μέσω στόχων, με Πρότυπα Αξιολόγησης, με Πιστοποίηση Ποιότητας.
• Άξονας τρίτος: Τεχνολογία Πληροφορικής και Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση.
• Άξονας τέταρτος: Κουλτούρα, Επικοινωνία, Συνεργασία, Επίλυση Συγκρούσεων.

Σε ότι αφορά στην ανασυγκρότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ ανέφερε ότι αυτή είναι πρωτίστως θέμα μιας ευρείας και ριζικής αλλαγής του συνόλου των διοικητικών και αυτοδιοικητικών θεσμών.

«Γιατί παρά τις όποιες μεταρρυθμίσεις» είπε ο κ. Γ. Πατούλης, «μεταξύ αυτών και του “Καλλικράτη”, στην κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ της κεντρικής και της αποκεντρωμένης διοίκησης, αφενός, και των δύο επιπέδων Αυτοδιοίκησης, αφετέρου, παραμένει ημιτελής μια  ολοκληρωμένη προσέγγιση των δομών και διαδικασιών αποτελεσματικής επίλυσης των δημοσίων προβλημάτων.

»Αποτέλεσμα των αποσπασματικών, εν πολλοίς, μεταρρυθμίσεων είναι οι έντονες επικαλύψεις και συγκρούσεις αρμοδιοτήτων, που συχνά οδηγούν σε προφανείς ελλείψεις και αδυναμίες ως προς τη διαμόρφωση και υλοποίηση δημόσιων πολιτικών».

Συνεχίζοντας ο κ. Πατούλης υπογράμμισε ότι «η διοικητική μεταρρύθμιση πρέπει να στηρίζεται σε µια συνολική αναδιάταξη των λειτουργιών του κράτους µε στόχο την ισχυροποίηση του πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού του ρόλου στο σύγχρονο παγκοσµιοποιηµένο περιβάλλον. Κεντρικός άξονας της πρέπει να είναι η ανακατανομή αρμοδιοτήτων, ρόλων και λειτουργιών μεταξύ των επιπέδων διοίκησης και αυτοδιοίκησης µε στόχο, πρώτον, την  ενδυνάμωση των επιτελικών, προγραμματικών λειτουργιών του κεντρικού κράτους και δεύτερον, τη διεύρυνση του λειτουργικού πεδίου δραστηριοποίησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης».

Σε ότι αφορά στα βήματα που πρέπει να γίνουν για τη μεταρρύθμιση του κράτους, ο κ. Πατούλης ανέφερε επιγραμματικά τα εξής:

• 1o Βήμα: εμπεριστατωμένη έρευνα και αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης αναφορικά με αστοχίες και δυσλειτουργίες που παρατηρούνται κατά την εκτέλεση αρμοδιοτήτων των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αξιολόγηση της μέχρι σήμερα εφαρμογής του Προγράμματος «Καλλικράτης».
• 2ο Βήμα: Διατύπωση και ανάλυση Κριτηρίων Κατανομής Αρμοδιοτήτων μεταξύ των επιπέδων διοίκησης.
• 3ο Βήμα: Συγκριτική αξιολόγηση του πλαισίου λειτουργίας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της κατανομής αρμοδιοτήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και διερεύνηση της δυνατότητας εφαρμογής / προσαρμογής επιτυχημένων μοντέλων ως καλές πρακτικές.
• 4ο Βήμα: Διερεύνηση της πιθανής απαιτούμενης αναθεώρησης συνταγματικών και νομοθετικών διατάξεων για την αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
• 5ο Βήμα: Εκπόνηση Αναλογιστικών Μελετών εκτίμησης κόστους και απαιτούμενης διάθεσης πόρων για την αναβάθμιση / βελτίωση διατιθέμενων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αρμοδιοτήτων, την πιθανή απεμπλοκή από συγκεκριμένες αρμοδιότητες και, φυσικά, την παραχώρηση αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση.

Ο ως άνω βηματισμός, ο οποίος μπορεί να εμπλουτιστεί περαιτέρω, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τις βασικές  στοχεύσεις της ίδιας της Αυτοδιοίκησης, οι οποίες είναι, σύμφωνα με τον κ. Πατούλη:

1. Η εφαρμογή της αρχής της εγγύτητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τον πολίτη και την κατά το δυνατό καλύτερη εξυπηρέτησή του.
2. Η μείωση της γραφειοκρατίας και των διοικητικών βαρών.
3. Η εξοικονόμηση πόρων σε μία ιδιαίτερα δυσμενή οικονομική συγκυρία.
4. Η άρση των διαπιστωμένων δυσλειτουργιών και επικαλύψεων μεταξύ των βαθμών της δημόσιας διοίκησης.
5. Η άρση των εξαρτήσεων μεταξύ των δύο βαθμών της αυτοδιοίκησης προς εκπλήρωση της συνταγματικής επιταγής.

«Τον βασικό ρόλο, φυσικά, πρέπει να έχει η ίδια η ΚΕΔΕ», τόνισε κλείνοντας ο κ. Γ. Πατούλης, «η οποία είναι έτοιμη να αναλάβει άμεσα πρωτοβουλίες με στόχο μια ευρεία και ριζική αλλαγή του συνόλου των διοικητικών και αυτοδιοικητικών µας θεσμών».