Αλλαγές σε ληξιαρχικές πράξεις και άδειες γάμου

Για να δηλωθεί η γέννηση ενός παιδιού όταν δεν προσκομίζεται βεβαίωση ιατρού ή μαίας, απαιτείται πλέον πιστοποίηση εισαγγελέα ή ειρηνοδίκη, αναλόγως με την περίπτωση. Λόγω των κρουσμάτων ψευδών δηλώσεων γεννήσεων, το υπουργείο Εσωτερικών προχωρά σε αλλαγές στον ληξιαρχικό νόμο και προχωρεί, επίσης, διατάξεις για την καταπολέμηση των πλαστών αδειών γάμου.

Προκειμένου να διασφαλιστεί το υποχρεωτικό της δήλωσης ληξιαρχικών γεγονότων μειώνεται το πρόστιμο στις εκπρόθεσμες δηλώσεις ληξιαρχικών γεγονότων με την καταβολή παράβολου δημοσίου. Έτσι το πρόστιμο ανέρχεται σε 30 ευρώ, έναντι 100 ευρώ που ήταν πριν, αν ο υπόχρεος δηλώσει τη μεταβολή ύστερα από ένα μήνα, τη γέννηση έπειτα από δέκα ημέρες και τον γάμο ύστερα από 40 ημέρες. Αν μετά την πάροδο αυτών των προθεσμιών παρέλθει και επιπλέον χρόνος 90 ημερών, το πρόστιμο ανέρχεται σε 60 ευρώ, έναντι 300 ευρώ που ήταν.

Σε περιπτώσεις, όμως, που ο ληξίαρχος λάβει γνώση με οποιονδήποτε τρόπο της παράλειψης της δήλωσης επί συμβάντος ληξιαρχικού γεγονότος, ενημερώνει τον οικείο γενικό γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ο οποίος επιβάλλει αυξημένο πρόστιμο.

Οι αλλαγές περιλαμβάνονται σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Εσωτερικών που θα εισαχθεί σύντομα στη Βουλή για συζήτηση και ψήφιση. Έχει τίτλο «Προσαρμογή των διατάξεων του ν.344/1976 στο νέο τρόπο κατάρτισης των ληξιαρχικών πράξεων και λοιπές διατάξεις» και περιλαμβάνει 24 άρθρα.

Σε περίπτωση παρένθετης μητρότητας ορίζεται ότι «σε περίπτωση γέννησης τέκνου από άλλη γυναίκα σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1455 έως 1460, απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύνταξη ληξιαρχικής πράξης είναι η προσκόμιση της δικαστικής απόφασης με την οποία δόθηκε η άδεια.

Με το άρθρο 16 του σχεδίου νόμου ορίζεται ότι πλέον θα καταγράφονται στο σύστημα οι αριθμοί των παράβολων χαρτοσήμου που υποχρεούται ο κάθε μελλόνυμφος να καταβάλλει όταν καταθέτει αίτηση προκειμένου να εκδοθεί άδεια γάμου. Σημειώνεται ότι η άδεια γάμου είτε θρησκευτικού είτε πολιτικού γάμου εκδίδεται από τον δήμαρχο του τόπου κατοικίας του μελλόνυμφου.

Με την προηγούμενη διάταξη προβλέφθηκε να καταχωρείται στις ληξιαρχικές πράξεις γάμου ένας αριθμός παράβολου, το οποίο δεν υφίσταται. Ωστόσο το παράβολο χαρτοσήμου αφορά στην καταβολή του και από τους δύο μελλόνυμφους. Με τη διάταξη αυτή αποτρέπεται η έκδοση πλαστών αδειών γάμου δεδομένου ότι το παράβολο χαρτοσήμου έχει αριθμούς οι οποίοι επαληθεύονται από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων μέσω της αλληλεπίδρασης των συστημάτων.

Καθιερώνεται, ακόμη, η σύνταξη της ληξιαρχικής πράξης θανάτου εντός 24ώρου από την προσκόμιση της έγγραφης πιστοποίησης του θανάτου. Ως τώρα έπρεπε η δήλωση του θανάτου να συντάσσεται εντός 24ώρου από την επέλευση αυτού, αλλά παρατηρείτο το φαινόμενο οι πιστοποιούντες τον θάνατο γιατροί να συντάσσουν το σχετικό έγγραφο πέραν του 12ώρου από την επέλευση του θανάτου ή του 24ώρου πολλές φορές για λόγους λειτουργίας των νοσοκομείων.

Απαραίτητο στοιχείο προκειμένου να συνταχθεί η ληξιαρχική πράξη θανάτου είναι η υπεύθυνη δήλωση του ν.1599/1986 στην οποία ο δηλούντας τον θάνατο να βεβαιώνει ότι εχει γίνει αποδεκτός ο ενταφιασμός σε διαφορετικό δήμο από εκείνον που έχει επέλθει ο θάνατος. Σύμφωνα με τη νέα διάταξη, η ανάγκη αυτή πρόκυψε από την άρνηση δήμων για την ταφή πολιτών για διάφορους λόγους. Έτσι εξασφαλίζεται η προηγούμενη συναίνεση του δήμου για την ταφή, προκειμένου να συνταχθεί ληξιαρχική πράξη θανάτου.

Ρυθμίζεται ακόμη το θέμα της ταφής Ελλήνων μονίμων κατοίκων εξωτερικού, ενώ επαναφέρεται ή αρμοδιότητα του εισαγγελέα όσον αφορά τη σύνταξη της ληξιαρχικής πράξης θανάτου μετά την ταφή.

Υπάρχει ακόμη ρύθμιση που αφορά στην επιλογή του τόπου ενταφιασμού κάποιου προσώπου ως εκπλήρωση επιθυμίας του, εφόσον ο ίδιος είχε δηλώσει ενώπιον συμβολαιογράφου τον τύπο της τελετής και τον τόπο ταφής.

Σε σχετικό άρθρο του σχεδίου νόμου αναφέρεται ότι:

1. Η επιλογή του τόπου ενταφιασμού είναι δικαίωμα του προσώπου.
2. Κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί ελεύθερα με ρητή, χωρίς όρο ή αίρεση, δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου, να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και τον τόπο ενταφιασμού του. Με τη δήλωσή του αυτή ορίζονται τα πρόσωπα, συγγενικά ή μη που θα εκτελέσουν την επιθυμία του, τα οποία με σχετική δήλωσή τους στο ίδιο συμβολαιογραφικό έντυπο αποδέχονται τη δήλωση του προσώπου και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να την εκτελέσουν.
3. Εφόσον τηρηθεί ο κατά τα ανωτέρω τύπος και η διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος δεν αντίκειται σε κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη, τα αρμόδια όργανα ή οι υπηρεσίες, που επιμελούνται της ταφής του νεκρού οφείλουν να συμμορφώνονται στη διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία, ακόμη και αν εναντιωθούν συγγενείς οποιουδήποτε βαθμού.
4. Αν τα πρόσωπα που εκτελούν την επιθυμία του θανόντος παρεμποδίζονται καθ΄ οιονδήποτε τρόπο στην πραγματοποίησή της, μπορούν να ζητήσουν τη συνδρομή του Εισαγγελέα Πρωτοδικών της περιφέρειας όπου φυλάσσεται ο νεκρός.

Σύστημα Διασύνδεσης Ληξιαρχείων – Δημοτολογίων. Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Ληξιαρχικών Πράξεων

Όλα τα ανωτέρω θα λειτουργήσουν μέσω του Συστήματος Διασύνδεσης των Ληξιαρχείων και των Δημοτολογίων της Ελλάδος που πρόκειται να δημιουργηθεί με σκοπό την άμεση ενημέρωση των δημοτολογίων.

Επίσης θεσπίζεται η κατάρτιση των ληξιαρχικών πράξεων στο πληροφοριακό σύστημα. Με τον τρόπο αυτό, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, επιλύονται τα λειτουργικά προβλήματα που εντοπίστηκαν από την αρχική λειτουργία του συστήματος.

Πολλές παλαιότερες διατάξεις του ληξιαρχικού νόμου αναδιατυπώνονται με σκοπό την προσαρμογή αυτών στο νέο Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Ληξιαρχικών Πράξεων. Προσδιορίζεται για παράδειγμα ο τρόπος κλεισίματος, υπογραφής και βιβλιοδέτησης των ληξιαρχικών βιβλίων τα οποία εκτυπώνονται από το πληροφοριακό σύστημα – επιτυγχάνεται οικονομία χρόνου, εξασφάλιση δημοσίων εσόδων, ικανοποίηση αρχειακών αναγκών και την άμεση εξυπηρέτηση του πολίτη, λένε οι συντάκτες του σχεδίου νόμου.

Το υπουργείο Εσωτερικών, σχετικά με τον νέο νόμο

Το υπουργείο Εσωτερικών εντάσσει το νέο σχέδιο νόμου στις προσπάθειες αναβάθμισης, απλούστευσης και αυτοματοποίησης των διαδικασιών τηρήσεως των ληξιαρχικών πράξεων.

Το ερώτημα είναι γιατί δεν περιελήφθησαν όλα αυτά στο ν. 4144/2013 που είχε τροποποιήσει την καταγραφή των ληξιαρχικών γεγονότων με τη δημιουργία στο υπουργείο Εσωτερικών πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης των ληξιαρχικών πράξεων, με παράλληλη τήρηση κεντρικής βάσης δεδομένων διαχείρισης αυτών.

Όπως επισημαίνει το υπουργείο Εσωτερικών, οι αλλαγές που δρομολογούνται με το νέο σχέδιο νόμου, δεν είχαν συμπεριληφθεί στην αρχική εγκατάσταση του πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης των ληξιαρχικών πράξεων, διότι:  «έπρεπε να αντιμετωπισθεί άμεσα η παραβατικότητα στο πεδίο της κοινωνικής ασφάλισης, που είχε σχέση με τη λήψη συνταξιοδοτικών παροχών από οικείους ή συγγενείς θανόντων προσώπων, οι οποίοι επινοούσαν μη νόμιμους τρόπους και συνέχιζαν να εισπράττουν συντάξεις των θανόντων, οικογενειακά επιδόματα ή άλλα ωφελήματα, τα οποία απορρέουν από τον γάμο, τη γέννηση ή τον θάνατο. Αυτό ήταν άμεσα εφικτό γιατί το υπουργείο Εσωτερικών είχε ετοιμάσει το παραπάνω πληροφοριακό σύστημα και σ’ αυτό θα είχαν πρόσβαση άμεσα τόσο η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ Α.Ε.), όσο και η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, οι υπηρεσίες Ποινικών Μητρώων, η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ)».