«Καμπανάκι» από τους περιφερειάρχες για τα έργα του ΕΣΠΑ

Σειρά προτάσεων που αφορούν τόσο στο ΕΣΠΑ που ολοκληρώνεται, όσο και στη νέα προγραμματική περίοδο, έθεσαν οι περιφερειάρχες στο πλαίσιο συνάντησης που είχαν την Πέμπτη 30 Ιουλίου 2015 με τον υπουργό Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού Γιώργο Σταθάκη.

Τα μέλη της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος (ΕΝΠΕ) εξέφρασαν την ανησυχία τους στον κ. Σταθάκη για τη χρηματοδότηση των έργων του ΕΣΠΑ, ενώ όπως σημείωσε ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ Κώστας Αγοραστός, υπήρξε δέσμευση από πλευράς υπουργού πως περί τα 850 εκατ. ευρώ που θα εισρεύσουν το ερχόμενο φθινόπωρο θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για την πληρωμή έργων του ΕΣΠΑ.

Η ΕΝΠΕ για το τρέχον ΕΣΠΑ

Σε ότι αφορά το εν εξελίξει ΕΣΠΑ, οι περιφερειάρχες έθεσαν, σύμφωνα με ανακοίνωση της ΕΝΠΕ, τα εξής ζητήματα:

Οι συνθήκες περιορισμένης οικονομικής ρευστότητας κατά το τελευταίο τρίμηνο έχουν επιφέρει σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση των αιτημάτων κατανομών των συγχρηματοδοτούμενων έργων, επιδρώντας αρνητικά στους ρυθμούς υλοποίησης του συνόλου των έργων του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Να σημειωθεί ότι εκκρεμεί η υλοποίηση, από την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) αιτημάτων κατανομών σε συγχρηματοδοτούμενα έργα που υποβλήθηκαν από τον Μάιο του 2015.

Τα προβλήματα ομαλής χρηματοδότησης των έργων καθώς και η αναστολή της λειτουργίας του συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών, έχουν οδηγήσει στην καθυστέρηση πληρωμής εγκεκριμένων λογαριασμών για διαστήματα άνω των δύο μηνών και ως εκ τούτου σε ειδικές έγγραφες δηλώσεις, εκ μέρους των αναδοχών, για διακοπή εργασιών με βάση την κείμενη νομοθεσία περί δημοσίων έργων (άρθρο 53 παρ. 9 του Ν. 3669/2008). Επιπλέον, έχουν παρατηρηθεί καθυστερήσεις στην υλοποίηση των εγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων των έργων και αυξανόμενη υποβολή στην ΕΥΔ αιτημάτων παράτασης των υπό εξέλιξη συμβάσεων.

Η πρόσφατη και συνεχιζόμενη δυσλειτουργία του τραπεζικού συστήματος έχει δυσχεράνει περαιτέρω την κατάσταση, εν μέσω της τελευταίας θερινής περιόδου υλοποίησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος, που υπό κανονικές συνθήκες αναμένονταν επιτάχυνση των ρυθμών υλοποίησης των έργων, προκειμένου να ολοκληρωθούν ως την 31/12/2015.

Από την έναρξη της τραπεζικής αργίας και των ελέγχων κεφαλαίου, οι Περιφέρειες ενημερώνουν καθημερινά για αναστολή εργασιών στα εργοτάξια και αδυναμία παραγγελίας υλικών για τα οποία απαιτείται η προκαταβολή του συνόλου του κόστους. Αντίστοιχα προβλήματα παρουσιάζονται στις συμβάσεις προμηθειών, που στις περισσότερες περιπτώσεις κτιριακών έργων αποτελούν το τελευταίο στάδιο υλοποίησης, καθώς και προϋπόθεση λειτουργίας αυτών.

Από τα παραπάνω, γίνεται σαφές ότι λόγοι ανωτέρας βίας οδηγούν στη σταδιακή αναστολή της υλοποίησης των έργων, με άμεση επίπτωση στην έγκαιρη ολοκλήρωση σημαντικού μέρους των  Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και τον κίνδυνο αφενός απώλειας πόρων και αφετέρου επιβάρυνσης του Εθνικού ΠΑΕ.

Η παράταση των Ε.Π. είναι η μόνη ασφαλής λύση για να μην επιβαρυνθεί το Εθνικό ΠΔΕ με τις δαπάνες που θα υπολείπονται για την ολοκλήρωση των έργων μετά την 31/12/15. Οι τεχνικές διευκολύνσεις που παρέχονται με την πρόσφατη εγκύκλιο της ΕΑΣ (ΑΤΙ. 78173/20-7-15) και συνδέονται με την διεύρυνση της δυνατότητας μεταφοράς έργων συνολικά ή κατά τμήματα (έργα phasing) στα Ε.Π. της επόμενης περιόδου, διευκολύνουν ως ένα βαθμό, αλλά δεν λύνουν το πρόβλημα. Αντίθετα υποθηκεύουν τους πόρους της επόμενης περιόδου με έργα που δεν συνάδουν απαραίτητα με τους στόχους του νέου Ε.Π.

Τεχνική Βοήθεια

Δεδομένου ότι εκκρεμούν για μεγάλο χρονικό διάστημα πάγιες υποχρεώσεις που αφορούν στην εύρυθμη καθημερινή λειτουργία της Υπηρεσίας, (π.χ. ΔΕΚΟ, αναλώσιμα, καθαριότητα κ.λπ.) απαιτείται, σύμφωνα με ανακοίνωση της Ένωσης, η άμεση χρηματοδότηση του Υποπρογράμματος Β της Τεχνικής Βοήθειας που αφορά στα λειτουργικά έξοδα.

Προγραμματική Περίοδος 2014-2020

Για τη νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 – 2020, η Ένωση Περιφερειών τόνισε στον υπουργό Οικονομίας ότι οι Περιφέρειες έχουν εγκαίρως ολοκληρώσει όλες τις υποχρεώσεις τους ώστε να ξεκινήσουν την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος 2014-2020.

Συγκεκριμένα:

• Εγκρίθηκαν τα ΠΕΠ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• Εγκρίθηκαν από τις Επιτροπές Παρακολούθησης των ΠΕΠ, η εξειδίκευση των Ε.Π., τα κριτήρια επιλογής πράξεων και ο προγραμματισμός των προσκλήσεων, ώστε να είναι δυνατή η επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για την κατανομή του αποθεματικού επίδοσης και των στόχων που θέτει ο Νόμος 4314/2014.

Παρόλα αυτά δεν είναι δυνατή ακόμη η ενεργοποίηση του Προγράμματος αφού, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, δεν έχει ακόμη προσαρμοστεί πλήρως το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ) στις νέες διαδικασίες (βρίσκεται στο στάδιο της πιλοτικής λειτουργίας), καθώς όλες οι διαδικασίες (έκδοση πρόσκλησης, υποβολή προτάσεων, κλπ) θα γίνονται μέσω του συστήματος αυτού.

Επιπρόσθετα προβλήματα σε επιμέρους δράσεις λόγω εκκρεμοτήτων του υπουργείου αφορούν σε:

• Κρατικές Ενισχύσεις: Δεν έχουν αποσταλεί τα κριτήρια και η μεθοδολογία αξιολόγησης πράξεων κρατικών ενισχύσεων (εκτιμάται ότι λόγω της καθυστέρησης δεν θα μπορέσει να προχωρήσει η προκήρυξη δράσεων ΜΜΕ εντός του έτους καθώς απαιτείται και νέα συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης), καθώς και τα εγχειρίδια και οι οδηγοί των δράσεων κρατικών ενισχύσεων.
• Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις: Δεν έχει αποσταλεί οδηγός σύνταξης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων με συνέπεια να μην είναι ακόμη δυνατή η σύνταξη των σχεδίων αυτών και να προχωρήσει η υλοποίηση τους.
• Δράσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Δεν είναι δυνατή η υλοποίηση καμίας δράσης (αντιπλημμυρικά, αντιμετώπισης κατολισθητικών φαινομένων, διάβρωσης ακτών) καθώς είναι αυτοδέσμευση η ολοκλήρωση των κάτωθι σχεδίων:

Α) «Εθνικού σχεδιασμού για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και για την πρόληψη και διαχείριση των κινδύνων» για την πορεία υλοποίησης του οποίου δεν υπάρχει καμία ενημέρωση και η ολοκλήρωση του οποίου αποτελεί προϋπόθεση για την εκπόνηση αντίστοιχου Περιφερειακού σχεδιασμού.

Β) «Σχέδιο διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, στις καθορισμένες ζώνες δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμυρών, το οποίο εκπονείται από το αρμόδιο Υπουργείο και για το οποίο επίσης δεν υπάρχει καμία ενημέρωση σε ποιο στάδιο βρίσκεται.

Έγκαιρη προετοιμασία του νέου πλαισίο για τις δημόσιες συμβάσεις

Η εφαρμογή του Ν. 4281/2014 σχετικά με το νέο πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις παρουσίασε τεράστια προβλήματα και ως εκ τούτου ανεστάλη έως τις 31/12/2015.

Πριν την επαναφορά του Ν. 4281/2014 ή πριν την όποια μεγάλη αλλαγή στο θεσμικό πλαίσιο έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, απαιτείται, σύμφωνα με την ΕΝΠΕ, η συστηματική προετοιμασία όλων των υπολοίπων στοιχείων, αλλαγών, προσαρμογών, συστημάτων κλπ για τη δυνατότητα άμεσης εφαρμογής αυτού του πλαισίου. Στη συστηματική προετοιμασία περιλαμβάνεται και η έγκαιρη ενημέρωση και εκπαίδευση όπου απαιτείται των φορέων.

Δήλωση προέδρου ΕΝΠΕ

Μετά το πέρας της συνάντησης με τον υπουργό, ο πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος Κώστας Αγοραστός δήλωσε τα εξής:

«Τα εργοτάξια έχουν εγκαταλειφθεί, τα έργα βρίσκονται στον αέρα λόγω έλλειψης ρευστότητας και χρηματοδότησης, οι εργαζόμενοι ατενίζουν το σκληρό πρόσωπο της ημιαπασχόλησης και της απόλυσής τους.

»Σ΄ αυτή τη σκληρή και πρωτόγνωρη πραγματικότητα, η χώρα δεν μπορεί να περιμένει άλλο. Χρειάζονται άμεσες λύσεις για να επανέλθει η ομαλότητα και η κανονικότητα στην κοινωνία και στην οικονομία.

»Ο υπουργός διαβεβαίωσε ότι σύντομα θα εκδοθεί ρύθμιση που θα διασφαλίζει ότι το σύνολο των χρηματοδοτήσεων που λαμβάνει η χώρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα τίθενται αποκλειστικά για την αποπληρωμή των έργων του ΕΣΠΑ και για κανέναν άλλο σκοπό, δηλαδή τα 500 εκατ. ευρώ που θα εισρεύσουν στα τέλη Οκτωβρίου για το ΕΣΠΑ 2007-2014 και το δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα ύψους 350 εκατ. ευρώ θα χρησιμοποιηθούν μόνον για έργα του ΕΣΠΑ.

»Παράλληλα, προωθεί ρυθμίσεις τραπεζικής ευελιξίας για τους αναδόχους των έργων του ΕΣΠΑ καθώς και στοχευμένες ρυθμίσεις στη νομοθεσία δημοσίων έργων.

»Είχαμε μία καλή συνεργασία για να λύσουμε τα τεχνικά ζητήματα. Οι Περιφέρειες ήταν και είναι παρούσες στην προσπάθεια που κάνει η χώρα».