“Πλαστικό χρήμα” στη… μάχη κατά της φοροδιαφυγής

Λοταρίες για δώρα με τη συλλογή αποδείξεων που μπορεί να φθάνουν έως και τα μετρητά για τους πολίτες, αλλά και δωρεάν ποτά ή εισιτήρια για θεάματα και μουσεία για τους τουρίστες που επισκέπτονται τη χώρα μας, προβλέπει η πρόταση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων για την πάταξη της φοροδιαφυγής μέσω της διεύρυνσης της χρήσης του πλαστικού χρήματος.

Οι προτάσεις που διατυπώνονται στηρίζονται στα ευρήματα μελέτης του ΚΕΠΕ, που επικαιροποιήθηκε από ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον δρα Νικόλαο Γεωργικόπουλο και βρίσκεται ήδη στα χέρια του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη, προκειμένου να αποτελέσει από την πλευρά της κυβέρνησης εργαλείο για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής στη χώρα. Στα κίνητρα που προτείνονται για τη διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών είναι το σύστημα της λοταρίας, όπου χρήστες χρεωστικών και πιστωτικών καρτών θα μπαίνουν αυτόματα σε κλήρωση και θα κερδίζουν δώρα ή ακόμη και χρηματικό ποσό, η κατάργηση της χρήσης των μετρητών σε όλες τις υπηρεσίες του Δημοσίου, αλλά και η χορήγηση bonus στους εμπόρους μέσω άμεσης επιστροφής ΦΠΑ, ώστε να ενθαρρυνθούν στην αποδοχή του πλαστικού χρήματος.

Σε κάθε περίπτωση, το όφελος όχι μόνο για το Δημόσιο, αλλά και για τους καταναλωτές με την επιστροφή ΦΠΑ π.χ. 3% από τη χρήση του πλαστικού χρήματος είναι σημαντικό και υπολογίζεται από 150 έως και 300 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα το όφελος για τα κρατικά ταμεία μπορεί να ξεκινάει από τα 50 εκατ. ευρώ περίπου τον χρόνο, αλλά να φθάνει έως και τα 700 εκατ. ευρώ, ανάλογα με την επιτυχία του μέτρου, δηλαδή το κατά πόσο θα συμβάλει στον περιορισμό της φοροδιαφυγής.

Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη, σημείο-κλειδί για τα έσοδα του Δημοσίου ώστε το μέτρο να γίνει αποδοτικό, είναι το κατά πόσο το κόστος που θα συνεπάγεται για τα κρατικά ταμεία το κίνητρο από την επιστροφή μέρους του ΦΠΑ, θα αντισταθμιστεί από τη διεύρυνση της χρήσης των καρτών και των εσόδων που θα προκύψουν από την αύξηση των εισπράξεων όχι μόνο μέσω του ΦΠΑ, αλλά και του φόρου εισοδήματος.

Σύμφωνα με την πρόταση, το κίνητρο της μείωσης του ΦΠΑ κατά 3%, προτείνεται να δίνεται ως επιστροφή τη στιγμή της συναλλαγής. Έτσι για τους καταναλωτές το όφελος θα είναι άμεσο και θα προκύψει οριζόντια για όσους επιλέξουν να χρησιμοποιούν είτε τη χρεωστική είτε την πιστωτική τους κάρτα για μικρές ή μεγάλες συναλλαγές. Τα σενάρια που αναλύει το ΚΕΠΕ είναι τρία και παραπέμπουν σε αύξηση 5%, 10% ή 20% της κατανάλωσης. Με τον τρόπο αυτό γίνονται υπολογισμοί όχι μόνο για το όφελος, αλλά και για το κόστος που θα έχει το Δημόσιο από τη μείωση του ΦΠΑ που θα εισπράττει. Στην περίπτωση που το κίνητρο δεν αποδώσει θεαματικά και οδηγήσει σε αύξηση της κατανάλωσης μόλις κατά 5%, το όφελος για τον καταναλωτή -ή αντίστροφα το κόστος για το Δημόσιο – είναι 150 εκατ. ευρώ.

Όπως προκύπτει από τη μελέτη, το κίνητρο πρέπει να συνοδευθεί με την ενίσχυση της αξίας των συναλλαγών πάνω από 9% έτσι ώστε να αποδώσει και να μη λειτουργήσει αρνητικά στα έσοδα του Δημοσίου. Στην περίπτωση αυτή, το όφελος για το κράτος ξεκινάει από τα 50 εκατ. ευρώ περίπου και μπορεί να εκτιναχθεί ακόμη και στα 700 εκατ. ευρώ, εάν λειτουργήσει συνδυαστικά, δηλαδή εάν εκτός από την αύξηση της καταγεγραμμένης κατανάλωσης συμβάλει και στη μείωση της παραοικονομίας. Να σημειωθεί ότι το όφελος για το κράτος θα είναι πολλαπλάσιο και θα προκύψει από τον επιπλέον ΦΠΑ που θα εισπράττει λόγω των περισσότερων νόμιμων συναλλαγών που θα διενεργούνται, αλλά και από την αύξηση του φόρου εισοδήματος που θα εισπράττει από τις επιχειρήσεις, λόγω επίσης της αύξησης της καταγεγραμμένης κατανάλωσης.

Η εμπειρία αντλείται από τις χώρες που έχουν υιοθετήσει ανάλογα συστήματα κινήτρων, μεταξύ των οποίων η Ν. Κορέα και το Μεξικό, αλλά και πιο ώριμων αγορών στις ηλεκτρονικές πληρωμές όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Ολλανδία. Η Ν. Κορέα φιγουράρει -όχι τυχαία- στις πρώτες θέσεις των χωρών, η εμπειρία της οποίας θεωρείται υπόδειγμα για τον αποτελεσματικό περιορισμό της φοροδιαφυγής. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατατάσσεται στη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών του ΟΑΣΑ με την υψηλότερη αποδοτικότητα του ΦΠΑ, με δείκτη 0,84, ενώ πρώτη είναι η Ιαπωνία με δείκτη 0,89. Στον αντίποδα είναι φυσικά η Ελλάδα που καταγράφει τη χαμηλότερη βαθμολογία με φοροδοτική αποδοτικότητα μόλις 0,42, ενώ με απόσταση ακολουθούν η Ιταλία με δείκτη 0,51, η Ουγγαρία και η Ιρλανδία με 0,60 κ.ο.κ.

Φοροδιαφυγή

Την εικόνα της γενικευμένης φοροδιαφυγής που υπάρχει στη χώρα επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, που δείχνουν ότι η Ελλάδα εισπράττει περίπου το 30% του οφειλόμενου ΦΠΑ, όταν ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περίπου 12%. Σύμφωνα μάλιστα με την ίδια μελέτη, αν η χώρα μας διέθετε την ίδια εισπρακτική ικανότητα με τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ θα οδηγούσε σε αύξηση των φορολογικών εσόδων της κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες.

Η χρήση των μετρητών συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο βασικών παραγόντων που διευκολύνουν το φαινόμενο της φοροδιαφυγής. Αντίθετα, όπως παρατηρούν οι αναλυτές του ΚΕΠΕ, η χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μπορεί να αποτελέσει έναν δυναμικό αποτρεπτικό παράγοντα στη μη καταγραφή των συναλλαγών και το γεγονός ότι οι χώρες με υψηλά ποσοστά χρήσης καρτών, παρουσιάζουν χαμηλότερο ποσοστό παραοικονομίας από άλλες, επιβεβαιώνει αυτή την εκτίμηση. Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών με τα χαμηλότερα ποσοστά διείσδυσης του πλαστικού χρήματος και η υιοθέτηση κινήτρων θα μπορούσε να ενισχύσει τη χρήση τους, περιορίζοντας το κόστος μετρητών.

Υποχρεωτική χρήση καρτών

Μεταξύ των χωρών που υιοθέτησαν συντονισμένα μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι η Ν. Κορέα, στην οποία έγινε υποχρεωτική η χρήση καρτών για ένα ελάχιστο ποσοστό συναλλαγών μεταξύ των επιχειρήσεων για ποσά άνω των 35 ευρώ, οι κρατικές δαπάνες εκτελούνται πλέον μόνο μέσω καρτών και δόθηκαν σημαντικές φοροαπαλλαγές, μέσω έκπτωσης στον ΦΠΑ για καταναλωτές και εμπόρους. Αποτέλεσμα υπήρξε η αύξηση κατά 65% των φορολογικών εσόδων την πενταετία 1998-2002. Αντίστοιχα στο Μεξικό παρατηρήθηκε αύξηση εσόδων κατά 570 εκατ. ευρώ από τα μέτρα για την αύξηση καρτών, που δεν συνδέονταν κατά ανάγκη με τον ΦΠΑ, ενώ στην Ιταλία παρατηρήθηκε αύξηση φορολογικών εσόδων 9 δισ. ευρώ, μετά την υιοθέτηση κινήτρων για την αύξηση της χρήσης καρτών.

Η χώρα μας έχει κάθε λόγο να ενισχύσει τη διάδοση του πλαστικού χρήματος, στον βαθμό που η παραοικονομία στην Ελλάδα διαμορφώνεται στο 24% περίπου και βρίσκεται πολύ πιο πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27, που διαμορφώνεται στο 14% περίπου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην ένατη θέση σε επίπεδα παραοικονομίας,  μετά τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία την Εσθονία, τη Λεττονία, την Κύπρο, τη Μάλτα και την Πολωνία. Η μη απόδοση του ΦΠΑ αποτελεί βασικό στοιχείο της παραοικονομίας και δεν είναι τυχαίο ότι παρά τις διαδοχικές αυξήσεις στους συντελεστές ΦΠΑ, που έγιναν από τον Μάρτιο του 2010 και μετά, η είσπραξη ΦΠΑ ακολουθεί πτωτική πορεία ως ποσοστό των έμμεσων φόρων. Eξαίρεση ήταν το 2014, όπου παρά τη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση, τα έσοδα αυξήθηκαν λόγω της αυξημένης τουριστικής κίνησης.

Πηγή: kathimerini.gr