Γ. Σγουρός: Η Ευρώπη ν΄ αλλάξει τρόπο σκέψης

Την ανάγκη αλλαγής πολιτικής τόσο στον οικονομικό όσο και στον θεσμικό τομέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόνισε ο περιφερειάρχης Αττικής και επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Επιτροπή των Περιφερειών Γιάννης Σγουρός στην ομιλία του κατά την εναρκτήρια συνεδρία της 6ης Ευρωπαϊκής Διάσκεψης των Περιφερειών και των Πόλεων, που διεξάγεται στις 7 και 8 Μαρτίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Ο κ. Γ. Σγουρός ανέφερε χαρακτηριστικά:

«Στην εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο που διανύουμε καλούμαστε να επανεξετάσουμε τον ρόλο της Επιτροπής των Περιφερειών αλλά και της Αυτοδιοίκησης, όσο και της περιφερειακής διοίκησης στην οικονομική ανάπτυξη, την καινοτομία και την κοινωνική πρόνοια. Η παρατεταμένη ύφεση που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη, η πρωτοφανής ανεργία, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός όλο και μεγαλύτερων κοινωνικών ομάδων αποτελεί ένα γεγονός που δημιουργεί νέες προκλήσεις τόσο για την Αυτοδιοίκηση, όσο και την περιφερειακή διοίκηση και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Είναι πλέον φανερό ότι η κρίση που αντιμετωπίζουμε στην Ευρώπη δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι κυρίως πολιτική και σαφώς θεσμική. Ποτέ άλλοτε η αποστασιοποίηση και ο σκεπτικισμός των πολιτών ως προς τα τεκταινόμενα στην Ε.Ε. δεν ήταν τόσο έντονα. Η Ευρώπη πρέπει σήμερα κιόλας να πάρει μια μεγάλη απόφαση: να αλλάξει πολιτική, δηλαδή τρόπο σκέψης και δράσης, για να μπορέσει να επανακτήσει την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη των πολιτών».

Ακολουθεί αυτούσια η εισήγηση του κ. Γ. Σγουρού:

Κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής των Περιφερειών,
Αγαπητά μέλη της Επιτροπής των Περιφερειών,
Αξιότιμοι προσκεκλημένοι,
Κυρίες και κύριοι,

Η διάσκεψη Κορυφής των Περιφερειών και των Πόλεων της Ευρώπης, ξεκινά σήμερα τις εργασίες της, εδώ στην Αθήνα. Σας υποδεχόμαστε με χαρά και σας καλωσορίζουμε όλους.

Θα συζητήσουμε και θα προγραμματίσουμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα δώσουν νέα πνοή στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, και θα την καταστήσουν απαραίτητο και αξιόπιστο εταίρο για τις κεντρικές κυβερνήσεις.

Θα δούμε τα βήματα που έχουν γίνει, και αυτά που έχουν απομείνει να διανυθούν για να πλησιάσουν πιο κοντά οι λαοί μας.

Θα ακούσουμε τις ανησυχίες του ευρωπαϊκού νότου και τους προβληματισμούς του ευρωπαϊκού βορρά.

Στην εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο που διανύουμε καλούμαστε να επανεξετάσουμε τον ρόλο της Επιτροπής των Περιφερειών (ΕτΠ) αλλά και της αυτοδιοίκησης στην οικονομική ανάπτυξη, την καινοτομία και την κοινωνική πρόνοια. Η παρατεταμένη ύφεση που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη, η πρωτοφανής ανεργία, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός όλο και μεγαλύτερων κοινωνικών ομάδων αποτελεί ένα γεγονός που δημιουργεί νέες προκλήσεις τόσο για την αυτοδιοίκηση όσο και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Στην Ευρώπη των είκοσι οκτώ κρατών μελών έχουμε σχεδόν 28 εκατομμύρια ανέργους. Οι άνεργοι όμως στην Ελλάδα της βαθιάς ύφεσης κατέχουν την πρωτιά. Η Ευρώπη δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια σε αυτό το τεράστιο πανευρωπαϊκό πρόβλημα.

Είναι πλέον φανερό ότι η κρίση που αντιμετωπίζουμε στην Ευρώπη δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι κυρίως πολιτική και σαφώς θεσμική. Ποτέ άλλοτε η αποστασιοποίηση και ο σκεπτικισμός των πολιτών ως προς τα τεκταινόμενα στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ήταν τόσο έντονα. Η Ευρώπη πρέπει σήμερα κιόλας να πάρει μια μεγάλη απόφαση: να αλλάξει πολιτική, δηλαδή τρόπο σκέψης και δράσης, για να μπορέσει να επανακτήσει την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Ένα πρώτο δείγμα θα είναι οι στρατηγικές μας επιλογές για την «Ευρώπη 2020». Θα είναι μια Ευρώπη της κοινωνικής αλληλεγγύης και της εργασίας ή μια Ευρώπη της λιτότητας, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού;

Είναι γεγονός ότι από τη συνθήκη της Λισσαβόνας ο ρόλος της Επιτροπής των Περιφερειών ενδυναμώθηκε ιδιαίτερα, καθώς πρέπει πλέον να ζητείται η γνώμη της σε όλα τα στάδια της νομοθετικής διαδικασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ μπορεί να προσφύγει ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, όταν κρίνει ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν σέβεται τα θεσμικά της δικαιώματα ή παραβιάζει την αρχή της επικουρικότητας.

Ωστόσο, η νέα πραγματικότητα με την οποία είμαστε αντιμέτωποι, απαιτεί την περαιτέρω ενίσχυση του θεσμικού μας ρόλου, δεδομένης της εμπειρίας των είκοσι ετών αλλά και των νέων εξελίξεων κυρίως στον τομέα της οικονομικής διακυβέρνησης.

Υπό την έννοια αυτή καλούμαστε πραγματικά να ιεραρχήσουμε τις προτάσεις που εμπεριέχονται στην έκθεση και να διαμορφώσουμε ένα συγκεκριμένο πλάνο επίτευξης των στόχων αυτών με χρονοδιαγράμματα δράσεων και ενεργειών.

Στο νέο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό πρόγραμμα 2014-2020 το Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει καθοριστικό ρόλο. Να πάψει ο αναποτελεσματικός κρατικός συγκεντρωτισμός.

Η Επιτροπή των Περιφερειών έχει αναδειχθεί ως πολιτικό όργανο συμπληρωματικό προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο ρόλος αυτός πρέπει να ενισχυθεί, ιδίως μέσα από την ενδυνάμωση της συνεργασίας των ομάδων των πολιτικών κομμάτων στο Κοινοβούλιο και της Επιτροπής των Περιφερειών. Μόνο με τον τρόπο αυτό μπορούμε να δημιουργήσουμε μια σταθερή σύνδεση των αποφάσεων που λαμβάνονται στις Βρυξέλλες με τον απλό πολίτη.

Το σημείο αυτό είναι πολύ σημαντικό, αν θεωρήσουμε ότι μια από τις βασικότερες λειτουργίες της Επιτροπής των Περιφερειών πρέπει να είναι η συμβολή της στη διαμόρφωση των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της νομοθεσίας. Και αυτό κυρίως στο προ-νομοθετικό στάδιο, γιατί ενώ οι Περιφέρειες τις περισσότερες φορές καλούνται να υλοποιήσουν με δικό τους κόστος τις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις, έχουν πολύ μικρές δυνατότητες επηρεασμού των ρυθμίσεων αυτών. Αυτή η πραγματικότητα έχει επιπτώσεις και στη δημοκρατική λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στην ικανότητα μας να υλοποιήσουμε αποτελεσματικά τις Ευρωπαϊκές πολιτικές.

Πέραν των συγκεκριμένων θεμάτων στα οποία η Επιτροπή των Περιφερειών καλείται να γνωμοδοτήσει, η ενίσχυση του ρόλου της στις ευρωπαϊκές εξελίξεις απαιτεί την ενίσχυση της συνεργασίας της με τα λοιπά θεσμικά όργανα δηλαδή την Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Χωρίς να ξεπερνάμε τον συμβουλευτικό ρόλο που έχει η Επιτροπή των Περιφερειών, θεωρώ ότι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που πρέπει να μας απασχολήσει είναι η θεσμική μορφή που πρέπει να πάρει η συνεργασία αυτή σε μια ενδεχόμενη νέα συνθήκη. Το ίδιο και η καθιέρωση αναλύσεων εδαφικών επιπτώσεων για κάθε νομοθετική πρωτοβουλία.

Τέλος, ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που πρέπει να εξετάσουμε είναι η συμβολή μας στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ιδιαίτερα σήμερα που η αξιοπιστία αυτή δοκιμάζεται από την οικονομική κρίση.

Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να ιεραρχήσουμε συστηματικά τις παρεμβάσεις που χρειάζεται να γίνουν ώστε να ενισχυθεί η σύνδεση της Επιτροπής των Περιφερειών με τα εθνικά μας κοινοβούλια και να γίνει πιο αισθητή η παρουσία μας στις τοπικές και περιφερειακές κοινωνίες.

Η Ελληνική Αντιπροσωπεία ευελπιστεί ότι η Διάσκεψη αυτή θα συμβάλλει ουσιαστικά στην εμβάθυνση του διαλόγου ώστε να δοθούν πειστικές απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.

Η Διάσκεψη αυτή γίνεται στο τέλος της πρώτης θητείας του νεοσύστατου θεσμού των αιρετών Περιφερειών στην Ελλάδα. Στα τρεισήμισι περίπου χρόνια λειτουργίας τους οι δεκατρείς ελληνικές Περιφέρειες έχουν συμβάλλει σημαντικά στην περιφερειακή ανάπτυξη. Για εμάς που διανύουμε την εμβρυακή περίοδο η Διάσκεψη αυτή αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για την ενδυνάμωση του νέου θεσμού και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης στην Ελλάδα.

Στη χώρα μας ο νεοσύστατος θεσμός της αιρετής Περιφέρειας εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2011, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη που έχει ήδη μια ιστορία και μια διαδρομή πολλών δεκαετιών.

Το γεγονός ότι στα πρώτα τους βήματα οι ελληνικές Περιφέρειες ήταν υποχρεωμένες να λειτουργήσουν σε ένα δυσμενές οικονομικό περιβάλλον – λόγω της πρωτοφανούς δημοσιονομικής προσαρμογής – επιβάρυνε ακόμη περισσότερο, το ήδη δύσκολο εγχείρημα της εξ αρχής λειτουργίας ενός νέου θεσμού.

Παρ’ όλα αυτά όμως καταφέραμε να ανταποκριθούμε με απόλυτη επιτυχία στο έργο μας.

Λειτουργήσαμε με μειωμένη κρατική χρηματοδότηση κατά 65% αλλά πετύχαμε να αξιοποιήσουμε τους πόρους του ΕΣΠΑ, αυξάνοντας την απορροφητικότητα και εκτελώντας πολλά έργα υποδομών και κοινωνικής πολιτικής που έφεραν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και νέες θέσεις εργασίας. Δώσαμε με αυτόν τον τρόπο στους πολίτες μια ανάσα ενάντια στην οικονομική ασφυξία που τους προκαλεί η δύσκολη καθημερινότητα.

Η ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση πέρασε μέσα από τις συμπληγάδες της οικονομικής κρίσης και στάθηκε όρθια. Αναδείχθηκε στον πιο αξιόπιστο και φερέγγυο σύμμαχο των πολιτών.

Είμαι πεπεισμένος ότι η θητεία των νέων ευρωπαϊκών και τοπικών αρχών σε όλη την Ευρώπη θα σηματοδοτήσει την αρχή της εξόδου από την κρίση, την ανάκαμψη και την ευημερία για όλους τους πολίτες. Το έχει ανάγκη και η Ευρώπη και οι πολίτες της.

Σας ευχαριστώ πολύ.