Γ. Πατούλης: Aυτοτέλεια των δήμων, αλλιώς θα απαντήσουμε δυναμικά

Σαφές και κατηγορηματικό μήνυμα προς την κυβέρνηση ότι αν δεν δρομολογήσει άμεσα μεταρρυθμίσεις που να διασφαλίζουν την οικονομική και λειτουργική αυτοτέλεια των Δήμων, τότε η Αυτοδιοίκηση Α΄ βαθμού θα απαντήσει δυναμικά, «μαζί με τους πολίτες για τους πολίτες», έστειλε ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος Γιώργος Πατούλης από το βήμα του Συνεδρίου για την αλλαγή του «Καλλικράτη» και το νέο μοντέλο οργάνωσης του κράτους.

Παράλληλα, διαμήνυσε ότι πρώτα πρέπει να γίνει η μεταρρύθμιση του κράτους και μετά να ανοίξει η συζήτηση για την αλλαγή του εκλογικού νόμου, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Σε κάθε περίπτωση, η ΚΕΔΕ δεν συζητά την αλλαγή του εκλογικού συστήματος ανάδειξης των δημοτικών αρχών, πριν ολοκληρωθεί προηγουμένως ο διάλογος για τη μεταρρύθμιση του Κράτους».

Προηγήθηκαν οι τοποθετήσεις του υφυπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης Γ. Μπαλάφα, του γενικού γραμματέα και προέδρου της Επιτροπής για την Αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Κ. Πουλάκη, εκπροσώπων των κομμάτων.

Απαντώντας ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ τόνισε: «Έχουμε τη διάθεση να συζητήσουμε και να συνεργαστούμε με την κυβέρνηση», ωστόσο, όπως υπογράμμισε, συναίνεση μπορεί να υπάρξει μόνο με «καθαρές εξηγήσεις και πράξεις» που να αποδεικνύουν την υπευθυνότητα και τη σοβαρότητα της πολιτικής βούλησης.

Οι Δήμοι δεν είναι Αυτοδιοίκηση β΄ κατηγορίας

Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ τόνισε ότι συχνά η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τους Δήμους «ως Τοπική Αυτοδιοίκηση β΄ κατηγορίας», επικαλούμενος πρόσφατες πολιτικές επιλογές της, που αναιρούν στην πράξη, τις καλές προθέσεις που κατά καιρούς έχουν εκδηλωθεί από κυβερνητικά στελέχη.

Ενδεικτικά ανέφερε τον αποκλεισμό του Α΄ βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης από την επιτροπή για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, ενώ συμμετέχουν εκπρόσωποι από τις Περιφέρειες γεγονός που, όπως υπογράμμισε, «προκάλεσε ιδιαίτερα αλγεινή εντύπωση τόσο στον χώρο της Αυτοδιοίκησης, όσο και στην κοινωνία». Παράλληλα, έφερε ως τρανταχτό παράδειγμα απαξίωσης της Αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού, το νομοσχέδιο για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων για το οποίο δεν έγινε καμία διαβούλευση με τους Δήμους. «Θα σας το επιστρέψουμε πίσω» τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Πατούλης.

Επιπρόσθετα, επισήμανε την «ανάγκη να φύγουν “σκιές” περί αδιαφάνειας και διαφθοράς που διαχρονικά βαρύνουν τον χώρο της Αυτοδιοίκησης, αλλά και να πάψουν να στιγματίζονται δήμαρχοι οι οποίοι εκπίπτουν από το αξίωμα τους, κατηγορούμενοι για υποθέσεις, που δεν έχουν τελεσιδικίσει».

Βασικές θέσεις της ΚΕΔΕ για την ενίσχυση του ρόλου της Αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού

Κωδικοποιώντας τις βασικές θέσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ Βαθμού για τη δρομολογούμενη διοικητική μεταρρύθμιση, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ τις συνόψισε στις εξής:

1. Αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο νέο σύστημα διοικητικής οργάνωσης της χώρας, θα γίνει με βάση την αρχή της εγγύτητας και της επικουρικότητας.
2. Φορολογική αποκέντρωση με ενίσχυση της δημοσιονομικής αυτονομίας.
3. Εγκαθίδρυση ενός νέου μηχανισμού είσπραξης τοπικών εσόδων.
4. Ενίσχυση των δομών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
5. Εγκαθίδρυση συστήματος μητροπολιτικής διοίκησης.
6. Κατοχύρωση της καταστατικής θέσης των αιρετών και του καθεστώτος απασχόλησης των εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
7. Ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με την εκπόνηση ειδικών αναπτυξιακών προγραμμάτων.
8. Ενίσχυση των δομών της κοινωνικής οικονομίας.
9. Θεσμοθέτηση μηχανισμού διαχείρισης κρίσεων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
10. Διαμόρφωση πλαισίου και παροχή κινήτρων διαβαθμικής και διαδημοτικής συνεργασίας.

Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ επισήμανε ότι οι μεταρρυθμίσεις που θα προωθηθούν πρέπει να έχουν ως κατεύθυνση:

• Την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από την κεντρική και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση προς τις Περιφέρειες και τους Δήμους.
• Την ενίσχυση της οικονομικής αυτοτέλειας των Δήμων με διεύρυνση της χρηματοδότησής τους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και ιδιαίτερα από τα συγχρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. Προγράμματα.
• Τη βελτίωση της διακυβέρνησης, την οργάνωση και το λειτουργικό εκσυγχρονισμό και των 325 Δήμων.
• Την Αναβάθμιση του προσωπικού των Δήμων.
• Την ενίσχυση της καταστατικής θέσης των αιρετών.
• Τη βελτίωση των θεσμών εποπτείας και ελέγχου των Δήμων.
• Την εκπόνηση νέου ενιαίου Κώδικα Δήμων και Περιφερειών.

Κόκκινες γραμμές για την Αυτοδιοίκηση

Παράλληλα θέτοντας τις «κόκκινες γραμμές» που βάζει η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α΄ βαθμού ανέφερε χαρακτηριστικά:

• Δεν θα ανεχθούμε πλέον να μας αντιμετωπίζουν ως πολιτικό προσωπικό β΄ κατηγορίας.
• Δεν θα ανεχθούμε άλλο την οικονομική μας υποβάθμιση, δεν είναι δυνατόν να μειώνεται διαρκώς ο μισθός των δημάρχων και των αντιδημάρχων και την ίδια στιγμή να αυξάνεται ο μισθός του γενικού γραμματέα των υπουργείων.
• Δεν είναι δυνατόν να μην αποζημιώνονται για τις παραστάσεις τους στα δημοτικά συμβούλια οι δημοτικοί σύμβουλοι και να μην περικόπτονται τα προνόμια των γραφειοκρατών της δημόσιας διοίκησης.
• Δεν είναι δυνατόν να έχει η χώρα ένα Σύνταγμα που υποχρεώνει τους δημάρχους σε παραίτηση εφόσον επιθυμούν να είναι υποψήφιοι βουλευτές και να μην ισχύει το ίδιο και αντίστροφα.
• Δεν είναι δυνατόν να πρωταγωνιστούν οι Δήμοι μας στην προσπάθεια για τη δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας, εμφανίζοντας ισοσκελισμένους ή πλεονασματικούς προϋπολογισμούς, και την ίδια στιγμή οι φορείς της κεντρικής κυβέρνησης να εξακολουθούν να παράγουν ελλείμματα.
• Είναι πρωτάκουστο να μην μπορούμε να χωροθετήσουμε πράσινα σημεία στις πόλεις μας για να διαχειριστούμε τα απορρίμματά μας, αλλά ταυτόχρονα να έχουμε την ευθύνη να υλοποιήσουμε τους στόχους που έχουν τεθεί από το κράτος.
• Δεν είναι δυνατόν να μειώνεται μόνον στους Δήμους πάνω από 60% η κρατική χρηματοδότηση και ταυτόχρονα την ίδια περίοδο να αυξάνονται οι αρμοδιότητες τους και να μειώνεται το προσωπικό τους.
• Δεν είναι αποδεκτό να μην έχουμε την ευχέρεια να προσλαμβάνουμε με δική μας απόφαση και μόνον προσωπικό για τις υπηρεσίες μας που έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα, για τον χρόνο που επιθυμεί ο κάθε δήμος ξεχωριστά και με βάση τις δικές του ανάγκες, αλλά αυτό να εξαρτάται από τις αποφάσεις της κεντρικής κυβέρνησης.
• Δεν είναι πλέον ανεκτό να μην μας αποδίδονται θεσμοθετημένοι πόροι που μας ανήκουν ή να είμαστε ουσιαστικά αποκλεισμένοι από την απευθείας διαχείριση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, αλλά να είμαστε αναγκασμένοι να παρακαλάμε άλλους για να εντάξουν έργα μας στα προγράμματα αυτά.
• Κόκκινη γραμμή είναι η επαναφορά ρυθμίσεων σαν αυτή που προέβλεπε τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων που σήμερα κατέχουν οι αιρετοί της Αυτοδιοίκησης, σε διοικητικούς  γραφειοκράτες που θα φέρουν τον τίτλο του ειδικού γραμματέα.
• Κόκκινη γραμμή είναι για μας η αλλαγή του σημερινού γεωγραφικού χάρτη των δήμων, στο όνομα μικροκομματικών σχεδιασμών.
• Κόκκινη γραμμή είναι για μας, η συνέχιση της ίδιας πολιτικής οικονομικής αποδυνάμωσης των Δήμων.

Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και τη βελτίωση της οικονομικής λειτουργίας των ΟΤΑ πρότεινε μεταξύ άλλων:

• Βελτίωση των οικονομικών–διαχειριστικών πολιτικών και λειτουργιών των ΟΤΑ.
• Κωδικοποίηση των εσόδων των ΟΤΑ για την άρση της πολυνομίας και την απλούστευση των διαδικασιών.
• Εκσυγχρονισμό του συστήματος είσπραξης των εσόδων των Δήμων.
• Ένταξη του μηχανισμού βεβαίωσης και είσπραξης των εσόδων των Δήμων στην πλατφόρμα του ΤΑΧΙS.
• Περισσότερο ευέλικτο σύστημα για τη διευκόλυνση των πολιτών να τακτοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στον δήμο.
• Νομοθετική πρωτοβουλία από πλευράς της κυβέρνησης ώστε να μην είναι αναγκασμένες οι οικονομικές υπηρεσίες των δήμων να προχωρούν σε κατασχέσεις περιουσίας πολιτών που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, λόγω της κρίσης.
• Αναβάθμιση του ανθρώπινου στελεχιακού δυναμικού των οικονομικών υπηρεσιών με νέες προσλήψεις, κυρίως σε επιστημονικό προσωπικό και με συστηματική εκπαίδευση και κατάρτισή του.

Προσωπικό των ΟΤΑ

Σε σχέση με το προσωπικό των ΟΤΑ, ο κ. Γ. Πατούλης επισήμανε ότι ο νέος Κώδικας Δημοτικών Υπαλλήλων θα πρέπει να ενσωματώσει και τις ρυθμίσεις που προετοιμάζονται για το προσωπικό της Δημόσιας Διοίκησης (βαθμολόγιο, επιλογή προϊσταμένων, αξιολόγηση, κινητικότητα) με την προϋπόθεση της εξειδίκευσης και της προσαρμογής τους στην πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Παράλληλα, σημείωσε ότι δεν είναι δυνατόν να γίνεται επιλογή διευθυντικών στελεχών και αξιολόγηση των δημοτικών υπαλλήλων χωρίς να έχει προηγηθεί αξιολόγηση υπηρεσιών και δομών.

Προτάσεις για τη βελτίωση της καταστατικής θέσης των αιρετών

Σε ότι αφορά τις προτάσεις της ΚΕΔΕ για τη βελτίωση της καταστατικής θέσης των αιρετών ανέφερε, μεταξύ άλλων,  τα εξής:

1. Κωδικοποίηση και οριστική επίλυση όλων των θεμάτων καταστατικής θέσης των αιρετών, ώστε να ρυθμιστούν με σαφήνεια όλα τα θέματα που αφορούν στο μισθολογικό καθεστώς τους, στις ειδικές άδειες για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, σε θέματα ασφαλιστικά, συνταξιοδοτικά και χορηγίας.
2. Επανεξέταση του καθεστώτος του Ν. 1608/1950 «περί αυξήσεων των ποινών για αδικήματα κατά του Δημοσίου ή ΝΠΔΔ». Υφίσταται ανάγκη επικαιροποίησης των διατάξεων του συγκεκριμένου Νόμου.
3. Επαναφορά της διάταξης για την αποζημίωση αιρετών για τη συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων, της Οικονομικής Επιτροπής  και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής.
4. Ενόψει της αναθεώρησης του Συντάγματος, θα πρέπει να εξετασθεί η άρση των κωλυμάτων και ασυμβίβαστων που απαγορεύουν την ανακήρυξη και εκλογή των αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αν προηγουμένως δεν παραιτηθούν από το αξίωμά τους.
5. Όσον αφορά τον ελεγκτικό μηχανισμό στους Δήμους, είναι απαραίτητο να επιτευχθεί η δυνατότητα λειτουργικής ενοποίησης των ελεγκτικών μηχανισμών ή τουλάχιστον ο συντονισμός και ο προγραμματισμός του ελεγκτικού έργου τους.
6. Αναγκαίο να συγκροτηθεί η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ, χωρίς να εντάσσεται στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση.

Για τα οικονομικά των ΟΤΑ πρότεινε τις εξής παρεμβάσεις:

• Άξονας πρώτος: Οικονομική αυτοτέλεια και δημοσιονομική αποκέντρωση.
• Άξονας δεύτερος: Εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης.
• Άξονας τρίτος: Εξορθολογισμός των δαπανών.

Αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Ο κ. Πατούλης επισήμανε ότι για τη στήριξη και διεύρυνση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης απαιτείται:

• Αποκατάσταση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων.
• Διεύρυνση της χρηματοδότησης των Δήμων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
• Σταδιακή απόδοση των «παρακρατηθέντων» πόρων από το 2009 μέχρι σήμερα.
• Επιστροφή των πόρων που αφαιρέθηκαν από την Τοπική Αυτοδιοίκηση (φόρος ζύθου, πετρελαιοειδή κ.ά.)
• Επαναφορά ποσοστού από 2,5% σε 10% από την απόδοση των πόρων του Πράσινου Ταμείου.
• Δημιουργία Αναπτυξιακού Προγράμματος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης «ΘΗΣΕΑΣ ΙΙ», πενταετούς διάρκειας.

Οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ υπογράμμισε ότι για να επιτευχθεί η οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ πρέπει να ξεκινήσει ο διάλογος με το κεντρικό κράτος:

• για την ενίσχυση των Δήμων με νέες αποδόσεις από τα φορολογικά έσοδα της χώρας, καθώς και η σημαντική αύξηση της χρηματοδότησής τους από το ΠΔΕ, έτσι ώστε τα ενοποιημένα έσοδα της Τ.Α. ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 1,37% που είναι σήμερα, να φτάσουν στον διακηρυγμένο στόχο της Τ.Α. του 8%, με ταυτόχρονη μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων,
• για τη φορολογική αποκέντρωση που θα διασφαλίσει την οικονομική αυτοτέλεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Η ομιλία του προέδρου της ΚΕΔΕ