Εθνικά αναγκαίο το άνοιγμα των σχολειών μας στα προσφυγόπουλα

Από το Ωραιόκαστρο και τη Φιλιππιάδα έως την Κω, οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών στη φιλοξενία προσφυγόπουλων στα ελληνικά σχολειά γιγαντώνονται. Το υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να τις αντιμετωπίσει στη βάση ενός δήθεν ιδεολογικού πλαισίου, με αποτέλεσμα να τις συνδαυλίζει, να βάζει στο παιχνίδι ακραίες εθνικιστικές φωνές και τελικώς, να περιπλέκει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα.

Η όλη υπόθεση μου θύμισε μια παλιά ιστορία, στη σχολή δημοσιογραφίας. Ο καθηγητής, δημοσιογράφος κι αυτός, μπαίνει στην αίθουσα και μας ρωτά: «Τι γνώμη έχετε για τους γύφτους;». Αρχικά ξαφνιαζόμαστε, μετά διαμαρτυρόμαστε για το «γύφτοι», δηλώνοντας ότι προτιμούμε τους όρους «Ρομά» ή «αθίγγανοι» και στο τέλος αρχίζουμε τις πλειοδοσίες κοινωνικών ευαισθησιών: «Είναι άνθρωποι σαν εμάς», «θα πρέπει να ζουν δίπλα μας», «η Πολιτεία οφείλει να τους ενσωματώσει στο κοινωνικό σύνολο» κ.ο.τ.

Ο καθηγητής ακούει χαμογελαστός τις παρεμβάσεις μας και στο τέλος, μας ρωτά εκ νέου: «Ποιος από εσάς θα έστελνε ένα γυφτάκι στον φούρνο να του αγοράσει μια φραντζόλα ψωμί;» (τότε, το ψωμί ο φούρναρης το έπιανε με ακάλυπτα τα χέρια και πολλές φορές δεν χρησιμοποιούσε ούτε το λεπτό χαρτί περιτυλίγματος και βέβαια, με τον ίδιο τρόπο το πήγαινες κι εσύ στο σπίτι). «Παγώσαμε» κι αρχίσαμε να κοιτάμε αμήχανα ο ένας τον άλλον. Το μάθημα συνειδητοποίησης της μεγάλης διαφοράς μεταξύ των εύκολων θεωρητικών λόγων και της πράξης είχε πετύχει…

Θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε ή και να «ανακαλύψουμε» πολλούς λόγους για τους οποίους σημειώνονται οι σημερινές ακραίες αντιδράσεις στην υποδοχή προσφυγόπουλων στα σχολειά μας και, μάλιστα, οι περισσότεροι από αυτούς είναι λογικοφανείς.

Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

• Έχουν ακουστεί τόσα για το «μπάχαλο» που επικρατεί στις δομές υποδομής προσφύγων, ώστε δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι τα προσφυγόπουλα που θα χρησιμοποιούν τις αίθουσες και τις τουαλέτες των σχολείων μας είναι εμβολιασμένα.
• Τα περισσότερα σχολικά μας κτήρια έχουν ήδη σοβαρά προβλήματα και η περαιτέρω χρήση τους από τα προσφυγόπουλα θα τα επιβαρύνει περαιτέρω.
• Η κατανομή των προσφυγόπουλων στα σχολεία γίνεται με τρόπους «γκετοποίησης», επιβαρύνοντας δυσανάλογα συγκεκριμένες περιοχές, αφήνοντας άλλες στο… απυρόβλητο.
• Υπάρχει ελλιπής ενημέρωση του κόσμου και, ταυτόχρονα, μειωμένη εμπιστοσύνη στις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης για τους χειρισμούς της στο θέμα του προσφυγικού.
• Η ένταξη των προσφυγόπουλων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα μονιμοποιεί την παρουσία τους στη χώρα, οδηγώντας σταδιακά στην αλλοίωση του εγχώριου πληθυσμού.
• Αντιδράσεις για τους πρόσφυγες υπάρχουν και στην υπόλοιπη Ευρώπη και, μάλιστα, η Ε.Ε. προσπαθεί να «φορτώσει» το πρόβλημα στις ελληνικές πλάτες.
• Οι άσχημες οικονομικές συνθήκες «συντηρικοποιούν» ακόμη περισσότερο την ελληνική κοινωνία, καθιστώντας την λιγότερο ανεκτική στους ξένους.
• Υπάρχουν ακραίες οργανώσεις και κόμματα που εκμεταλλεύονται την άγνοια των τοπικών κοινωνιών και τις ξεσηκώνουν κατά της φιλοξενίας των προσφυγόπουλων στα σχολειά μας.
• Υπάρχουν αιρετοί που, μπροστά στο ενδεχόμενο πολιτικό κόστος, σπεύδουν να μπουν μπροστάρηδες στις αντιδράσεις κατά της ένταξης των προσφυγόπουλων στο εκπαιδευτικό σύστημά μας.

Πολύ εύκολα θα μπορούσαμε να δεχθούμε ότι όλοι οι παραπάνω ενδεικτικοί λόγοι μπορούν να έχουν -σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό- κάποια βάση. Αρκούν, όμως, για να εξηγήσουν τις ακραίες αντιδράσεις που μπορεί σήμερα να εκδηλώνονται σε συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδος, αλλά σίγουρα υποβόσκουν και σε πολλά ακόμη σημεία της χώρας; Μήπως υπάρχουν σκληρές αλήθειες που εξηγούν αυτές τις συμπεριφορές, τις οποίες δεν θέλουμε να παραδεχθούμε;

Εάν επιμείνουμε να ορθώνουμε εσωτερικά σύνορα, 
εάν πιστεύουμε ότι με το να αποκλείουμε τα προσφυγόπουλα από τα σχολειά 
και τους γονείς τους από τη γειτονιά του δικού μας Δήμου, λύνουμε το πρόβλημα, 
σύντομα θα διαπιστώσουμε ότι το μόνο που κάναμε 
ήταν να προσπαθούμε να φράξουμε ένα ορμητικό ποτάμι με λιανοκλάδια. 

Πρώτα απ΄όλα, το πρόβλημα δεν αφορά αποκλειστικώς στην Ελλάδα, αλλά εκδηλώνεται στο σύνολο της Ε.Ε. και ίσως όχι μόνο.

Επίσης, οι αρνητικές αντιδράσεις δεν μπορούν να αποδοθούν στη σημερινή οικονομική κατάσταση, αλλά μπορούν να ερμηνευτούν με βάση αυτήν. Για παράδειγμα, υπάρχουν ευρωπαϊκές χώρες που δεν υφίστανται αντίστοιχα σοβαρά οικονομικά προβλήματα, αλλά ωστόσο αντιμετωπίζουν τους πρόσφυγες με την ίδια ή και χειρότερη αρνητική διάθεση.

Οι οικονομικές κρίσεις δεν διαμορφώνουν, αλλά αποκαλύπτουν χαρακτήρες. Η μη ανοχή στη διαφορετικότητα, οι εμμονές στην «καθαρότητα» της φυλής και ο φόβος αλλοίωσής της, η περιχαράκωση γύρω από την εθνική ιδέα ουδέποτε μας εγκατέλειψαν, τουλάχιστον στη μεγάλη πλειονότητά μας. Απλούστατα, τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καλύφθηκαν ευσχήμως κάτω από την «ομπρέλα» ενός κοινού ευρωπαϊκού οράματος, που θα υποτόνιζε τις έντονες γραμμές των εθνικών συνόρων και θα υπερτόνισε το αίσθημα μιας ευρωπαϊκότητας. Μόνο που αυτό το ευρωπαϊκό όραμα ξεκίνησε από μια οικονομική βάση και, δυστυχώς, παρέμεινε αποκλειστικώς σε αυτήν.

Η περίφημη ευρωπαϊκή πολιτική ενοποίηση ουδέποτε προχώρησε. Αυτά που μας συνένωσαν ως Ευρωπαίους ήταν το χρήμα και οι αγορές και όχι η συνειδητή ανάγκη μιας ειλικρινούς συνύπαρξης σε ένα κοινό ευρωπαϊκό σπίτι. Έτσι, όταν το οικονομικό ευρωπαϊκό οικοδόμημα άρχισε να κλονίζεται και να εμφανίζει ρωγμές όλοι άρχισαν να κλείνονται στο εθνικό καβούκι τους και να αναζητούν τρόπους να «δραπετεύσουν». Κι αν δεν το κάνουν μαζικά και με βιαστικές κινήσεις, είναι γιατί φοβούνται ότι ίσως καταπλακωθούν από τα συντρίμμια του απότομα καταρρέοντος ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Μόνο που ο κίνδυνος που προσπαθούν να αποφύγουν, έρχεται ακόμη πιο κοντά υπό το βάρος της τεράστιας προσφυγικής κρίσης. Η εκδίκηση της… προσφυγιάς σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που, εγκλωβισμένη στις αγορές και τους χρηματιστηριακούς δείκτες, άφησε τη διεθνή πολιτική να ασκείται ερήμην της. Αν δούμε ποιες δυνάμεις αναμετρώνται διεθνώς, μεταβάλλοντας σε ερείπια ολόκληρες περιοχές και πόσο αυτές οι δυνάμεις επηρεάζονται από τα εκατομμύρια προσφύγων που προκαλεί η δράση τους, ίσως συνειδοποιήσουμε γιατί η Ε.Ε. εγκλωβίζεται όλο και περισσότερο.

Όσα μέτρα και να λάβει, όσες συνθήκες και να υπογράψει, εάν δεν ξεριζωθεί η ρίζα του κακού, δηλαδή οι συνθήκες που αναγκάζουν τα εκατομμύρια των προσφύγων ν’ αναζητούν ασφαλή καταφύγια εκτός των χωρών τους, η Ε.Ε. δεν θα καταφέρει να αντέξει το βάρος των τεράστιων ανθρώπινων μετακινήσεων. Αντιθέτως, κάποια στιγμή θα καταρρεύσει, διαλυόμενη -στην καλύτερη των περιπτώσεων- στα εθνικά κράτη από τα οποία τεχνητώς (και όπως αποδείχθηκε, ανεπιτυχώς) απαρτίστηκε.

Ας επιστρέψουμε εντός των ελληνικών συνόρων. Δυστυχώς, ως χώρα δεν μπορούμε να επηρεάσουμε αποτελεσματικώς τα όσα συμβαίνουν στα μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων. Ποτέ δεν μπορούσαμε, πόσο μάλλον σήμερα, που όχι μόνο δεν δυνάμεθα να προσφέρουμε λύση στα ευρωπαϊκά προβλήματα, αλλά μάλλον θεωρούμαστε μέρος τους.

Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε; Να προσπαθήσουμε να «απορροφήσουμε» τους πρόσφυγες που μας «χρεώθηκαν», εντάσσοντάς τους -όσο πιο ομαλά γίνεται- στην καθημερινότητά μας. Και αυτό μπορεί να γίνει ΜΟΝΟ μέσω της Παιδείας και της κοινωνικής αποδοχής τους. Όσο θα αποκλείουμε την πρόσβαση των προσφύγων στο εκπαιδευτικό σύστημα και τις υπόλοιπες βασικές κοινωνικές δομές μας, τόσο θα τους «γκετοποιούμε» και θα τους μετατρέπουμε σε επικίνδυνα κοινωνικά στοιχεία. Κατανέμοντάς τους ισόρροπα σε όλη τη χώρα, φροντίζοντας να τους κάνουμε κοινωνούς της ελληνικής Παιδείας, αξιοποιώντας τους σε τομείς που θα μπορούσαν να προσφέρουν, ίσως καταφέρουμε να συνυπάρξουμε ειρηνικά μαζί τους.

Εάν επιμείνουμε να ορθώνουμε εσωτερικά σύνορα, εάν πιστεύουμε ότι με το να αποκλείουμε τα προσφυγόπουλα από τα σχολειά και τους γονείς τους από τη γειτονιά του δικού μας Δήμου, λύνουμε το πρόβλημα, σύντομα θα διαπιστώσουμε ότι το μόνο που κάναμε ήταν να προσπαθούμε να φράξουμε ένα ορμητικό ποτάμι με λιανοκλάδια. Το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να μας πλημμυρίσουν τα ορμητικά νερά του. Αντιθέτως, ανοίγοντας παραποτάμους κι αυλάκια και την ορμητικότητά του θα περιορίσουμε και μερικές «άγονες» περιοχές της χώρας θα «ποτίσουμε».

Κι αν μετά από μερικά χρόνια δούμε κάποιο από αυτά τα προσφυγόπουλα να είναι σημαιοφόρος σε κάποια μαθητική παρέλαση, ας μην μας «πιάσουν» πάλι τα πατριωτικά μας κι αρχίσουμε τις διαμαρτυρίες, αλλά ας το χειροκροτήσουμε θερμά, γιατί θα είμαστε όλοι εμείς που του δώσαμε την ευκαιρία να μπορεί να τιμά και να τιμάται από το εθνικό μας σύμβολο.