“Κλείσε το τζάμι, μην κρυώσει το παιδί”… στην Ειδομένη

Κυριακή πρωί, διαβάζω το ρεπορτάζ μιας μεγάλης πανελλαδικής εφημερίδας για την κατάσταση που επικρατεί στην Ειδομένη. Ένα από τα πολλά, χιλιάδες ρεπορτάζ που Έλληνες και ξένοι ανταποκριτές καταγράφουν από τη στιγμή που άρχισε να γιγαντώνεται η προσφυγική κρίση.

Περιγραφές συγκλονιστικές, εικόνες τριτοκοσμικές, και πάνω και πέρα απ’ όλα ο ανθρώπινος πόνος. Αφτιασίδωτος, ρεαλιστικός, να κόβει τα γόνατα σε όσους αρνούνται να δεχθούν ότι όλα αυτά συμβαίνουν στην Ελλάδα της Ευρώπης, στην Ευρώπη του 21ου αιώνα.

Στον νου μου έρχεται μία περιγραφή, από έναν έμπειρο Έλληνα δημοσιογράφο, στη σχολή Δημοσιογραφίας που κάποτε φοιτούσα. Συνόδευε με συναδέλφους του στο C-130 σορούς Ελλήνων από κάποιο δυστύχημα κι έπαιζαν χαρτιά δίπλα στις κάσες τους, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. «Έπρεπε να κάνουμε κάτι για να διώξουμε τις σκέψεις μας» είχε απολογηθεί τότε. Ένιωσα φρίκη. «Πώς το τόλμησαν;», αναρωτιόμουν.

Τον ξαναθυμήθηκα, πολλές φορές, εκείνον τον δημοσιογράφο. Τον θυμήθηκα όταν μου ανατέθηκε να κάνω ρεπορτάζ για τις συνέπειες στη χρηματιστηριακή αγορά από τον μεγάλο σεισμό στην Αθήνα το 1999(!), τον ξαναθυμήθηκα όταν κατέγραφα ανθρώπους στα υποτιθέμενα πλούσια Βόρεια Προάστια να ανοίγουν κάδους σκουπιδιών για να βρουν τι άραγε; Και τότε είχα μία βολική δικαιολογία για τον εαυτό μου. Ήμουν υπάλληλος, εκτελούσα εντολές.

Το κλάμα και ο βήχας των προσφυγόπουλων στην Ειδομένη με καταδιώκουν. 
Δεν τα άκουσα, αλλά τα νιώθω και με γεμίζουν ενοχές, 
όταν -αναγκαστικά- πρέπει να περάσω στην επόμενη είδηση. 

Μα τον ξαναθυμήθηκα και πρόσφατα. Όταν αποφάσισα να δοκιμαστώ από την άλλην μπάντα, βγάζοντας στον… αέρα το ΕΝΥΠΟΓΡΑΦΑ. Όταν «ανέβαζα» ειδήσεις για τους πνιγμένους Αϊλάν, για τους χαμένους στα νερά του Αιγαίου πρόσφυγες, με την ίδια συνέπεια (άραγε, και με την ίδια ουδετερότητα;) που ανέβαζα τις τιμές των μετοχών στους χρηματιστηριακούς πίνακες της εφημερίδας στην οποία εργαζόμουν στο παρελθόν.

Μα αυτό το ρεπορτάζ από την Ειδομένη με τάραξε. Ίσως γιατί ήταν Κυριακή, με την τοπική ειδησεογραφία σε… ύφεση και τη μόνη αποστολή μου να περιμένω τα αποτελέσματα από την αγωνιστική δράση των ομάδων στα Βόρεια Προάστια. Κάπου εκεί, ξεφυλλίζοντας το κυριακάτικο φύλλο, κι αφού ενημερώθηκα για τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, «έπεσα» πάνω στις λέξεις (που αντιστοιχούν, όταν είναι καλογραμμένες, σε 1.000 φωτογραφίες) και στις φωτογραφίες (που όταν είναι καλοτραβηγμένες αντιστοιχούν σε 1.000 λέξεις) για την ντροπή της Ειδομένης.

Και αδιαφορώ εάν είναι ντροπή για την Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ιστορία ή όλους μαζί. Μου αρκεί ότι είναι ντροπή. Μπορεί οι άνθρωποι που κατέκλυσαν τα νησιά της χώρας μου, που μεταφέρθηκαν στην Αττική, που -σε λίγο- μπορεί να φιλοξενηθούν σε κάποιο κέντρο φιλοξενίας, δίπλα στη γειτονιά μου, να έχουν διαφορετικό χρώμα από μένα, να πιστεύουν σε «διαφορετικό» Θεό και να με θεωρούν «άπιστο», αλλά υπάρχει ένας δεσμός που με ενώνει μαζί τους, τον οποίο καμία φυλή, κανένα γένος, κανένα χρώμα, καμία θρησκεία, δεν μπορεί να καταλύσει˙ είμαστε συν – Άνθρωποι. Μοιραζόμαστε την ίδια Γη, τον ίδιο Ουρανό, τις ίδιες αγωνίες.

Το κλάμα και ο βήχας των προσφυγόπουλων στην Ειδομένη με καταδιώκουν. Δεν τα άκουσα, αλλά τα νιώθω και με γεμίζουν ενοχές, όταν -αναγκαστικά- πρέπει να περάσω στην επόμενη είδηση. Και είναι αλήθεια ότι, σε λίγο, θα κλείσω το παρόν άρθρο, θα βρω και μία καλή φωτογραφία, θα ευχηθώ να κάνει πολλά «χτυπήματα», θα το δημοσιεύσω και θα προχωρήσω στην επόμενη είδηση. Όμως, θα είναι εκεί…

Κι είναι κι αυτός ο στίχος που τραγουδά ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου και τον ακούω από το ραδιόφωνο, δίπλα˙ «Πρώτη Μαΐου, μαύρα τα ξένα, κλείσε το τζάμι πριν κρυώσει το παιδί…».

Δεν είναι πρώτη Μαΐου, αλλά κάποιο παιδί κρυώνει στην Ειδομένη. Συνηθίσαμε (σας συνηθίσαμε) στην εικόνα του, αλλά μην ξεγελιόμαστε: το δικό μας παιδί είναι. Όσο ανεχόμαστε την εικόνα, όσο τη θεωρούμε ξένη, μακριά από εμάς, τόσο θα μας προσεγγίζει…

Δεν έχει σημασία εάν όποιος διαβάζει τούτες τις γραμμές τοποθετηθεί τον εαυτό του στον χώρο της άκρας αριστεράς, της αριστεράς, του κέντρου, της δεξιάς, της άκρας δεξιάς. Δεν έχει σημασία ποιο θρήσκευμα ακολουθεί, ούτε εάν είναι άθεος. Το σίγουρο είναι ότι μετέχει στο «Παγκόσμιο Χωριό», άρα έχει τις ίδιες πιθανότητες, ακόμη κι αν δεν θέλει να το συνειδητοποιήσει, ότι οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να βρεθεί στη θέση των προσφύγων στην Ειδομένη. Ακόμη χειρότερα˙ αν δεν αντιδράσει, θα βρεθεί, νομοτελειακά, στη θέση αυτή.

Ακόμη και όποιος δήθεν δηλώνει ότι όλα αυτά δεν τον αφορούν, όταν βλέπει στην τηλεόραση την εικόνα του πεσμένου μπρούμυτα Αϊλάν, ενστικτωδώς σηκώνεται από τον καναπέ και πηγαίνει στο διπλανό δωμάτιο, να δει ότι το παιδί του κοιμάται. Και ποιος ξέρει, μπορεί επιστρέφοντας στον καναπέ, να σιγοψιθυρίζει μέσα του: «…κλείσε το τζάμι πριν κρυώσει το παιδί…».