Φυσάει Κόντρα στην Αγ. Παρασκευή: Οι δημόσιοι χώροι με επίκεντρο τις ανάγκες των κατοίκων

Με επίκεντρο τις ανάγκες των κατοίκων του Δήμου Αγίας Παρασκευής πρέπει να λειτουργούν οι δημόσιοι χώροι σύμφωνα με την παράταξη Φυσάει Κόντρα στην Αγία Παρασκευή.

Σε σχετική ανακοίνωσή της η παράταξη επισημαίνει:

Οι δημόσιοι χώροι με επίκεντρο τις ανάγκες των κατοίκων

Στο κέντρο της αντίληψής μας βρίσκεται η ιδέα ότι οι δημόσιοι χώροι στη πόλη πρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες των κατοίκων της. Επομένως, είναι σημαντικό μια δημοτική αρχή να αντιλαμβάνεται αυτές τις ανάγκες. Να έχει προσλαμβάνουσες από τους ίδιους τους κατοίκους, να ιεραρχεί σωστά τις ανάγκες και να χρησιμοποιεί συστηματικούς τρόπους για να συν-σχεδιάζει με συμμετοχικό τρόπο το πώς θα χρησιμοποιούνται οι δημόσιοι χώροι. Ωστόσο, ως κινηματική αριστερή δημοτική κίνηση, θεωρούμε ότι δεν αρκεί να σκεφτόμαστε μόνο ως δήμος ή δημοτική αρχή.

Για μας, μεγαλύτερη σημασία έχει μάλλον να δούμε πώς μπορούμε ως κάτοικοι και πολίτες αυτής της πόλης να αγωνιστούμε για τους δημόσιους χώρους της. Εξάλλου, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι οτιδήποτε θετικό έχει γίνει στη πόλη και οτιδήποτε αρνητικό αποφευχθεί, ανεξάρτητα από το ποια ήταν η δημοτική αρχή, έχει προέλθει από τους αγώνες των κατοίκων «από τα κάτω» και τις συλλογικότητες τους. Από ανοιχτές συνελεύσεις και επιτροπές αγώνα, από ανθρώπους που αντιστάθηκαν στη μετατροπή της Βίλας Ιόλα σε πολυκατοικίες, στην αυθαιρεσία της ιδιοκτησίας του Da Vinci στο κτήμα Σιστοβάρη, στην τσιμεντοποίηση του χώρου του Υπ. Γεωργίας, στις κατά καιρούς απόπειρες καταστροφής του Υμηττού.

Πέρα, λοιπόν, από τη μια πρακτικά εποικοδομητική, αλλά και παράλληλα συγκεκριμένα προσανατολισμένη τοποθέτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο, σημασία για εμάς έχει να σκιαγραφήσουμε τον τρόπο που θέλουμε να δρούμε συνολικά. Έτσι είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε τη βασική οπτική για το πώς το βλέπουμε εμείς τους δημόσιους χώρους στην πόλη, ορίζοντας τις εξής δύο προτεραιότητες:

• την κοινωνική τους χρήση,
• το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.

Ως πρώτη προτεραιότητα σε αυτή τη λογική ορίζουμε το να είναι οι χώροι της πόλης μας κοινωνικά χρήσιμοι. Αυτό σημαίνει πως θα καλύπτουν κοινωνικές ανάγκες και επιθυμίες. Επιπλέον, θα είναι προσβάσιμοι σε όλους, δηλαδή χωρίς αντίτιμο και άρα μη εμπορευματοποιημένοι, και θα καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα από τις σύγχρονες ανάγκες, κοινωνικές και πολιτισμικές, χωρίς αποκλεισμούς.

Στο πλαίσιο αυτό, βλέπουμε και το ζήτημα της χρηματοδότησης αυτών των χώρων, όπου σήμερα κυριαρχεί μια καθαρά ταξική και περιβαλλοντικά επιζήμια πολιτική. Τρανό παράδειγμα αποτελούν εδώ οι προτεραιότητες της Περιφέρειας Αττικής, η οποία βρίσκει εκατομμύρια για το ιδιωτικό γήπεδο του Μελισσανίδη, αλλά αδυνατεί να πράξει τα απαραίτητα για την πυροπροστασία, τις πλημμύρες κ.ο.κ. Κατά συνέπεια, αντιλαμβανόμαστε ότι η πολιτική για τους δημόσιους χώρους δεν είναι αυτόνομη από το γενικότερο πλαίσιο της πολιτικής των Μνημονίων που προτεραιοποιεί τα κέρδη των λίγων έναντι των αναγκών των πολλών.

Το εύρος και η φύση του δημόσιου χώρου: Βίλα Ιόλα, Σιστοβάρη, Σπυρούδη

Μια τέτοια οπτική μεταστρέφει και τη μεθοδολογία αλλά και το εύρος της αντίληψης του Δήμου για τους δημόσιους χώρους. Για μας, το ζήτημα δεν είναι μόνο η κατασκευή 2-3 εμβληματικών έργων βιτρίνας, που πολλές φορές μάλιστα «σκαλώνει» σε ευρωπαϊκά προγράμματα που δεν έρχονται, στη γραφειοκρατία κττ. Χρήσιμα είναι και αυτά, φυσικά ασχέτως των τυχόν εκλογικων κινήτρων για τη δρομολόγηση τους, γι’ αυτό και υπερψηφίσαμε για παράδειγμα την αγορά του κτήματος Ιόλα από τον Δήμο. Ωστόσο, οι ανάγκες της πόλης είναι πολύ ευρύτερες.

Παίρνοντας, λοιπόν, σαν παράδειγμα τη βίλα Ιόλα, ας δούμε τι εννοούμε εμείς ως μέριμνα για τους δημόσιους χώρους στην πόλη. Ποια χρησιμότητα έχει για την πόλη μας μιας κλειστή gallery με τσουχτερό αντίτιμο; Ένας «διεθνής τουριστικός πόλος» και άλλα τέτοια εντυπωσιακά, αλλά και μάλλον φαιδρά, για τα οποίο επαίρονται πολλοί δημοτικοί σύμβουλοι; Προφανώς, ένας μέρος του χώρου θα αφιερωθεί στο συλλέκτη και στην ιστορία του, ωστόσο εμείς το κτήμα Ιόλα το βλέπουμε όχι ως μια κλειστή gallery τέχνης για μυημένους, αλλά ως ένα ζωντανός χώρο που θα αποτελέσει υπερτοπική κοιτίδα δημιουργίας πολιτισμού. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να εργάζονται εκεί και να εκθέτουν τη δουλειά τους νέοι καλλιτέχνες. Θα μπορούσε στο υπόγειο να υπάρχει στούντιο για μαθητικά συγκροτήματα της πόλης. Θα μπορούσε να φιλοξενεί εκδηλώσεις και πολιτιστικές πρωτοβουλίες των κατοίκων της περιοχής. Πριν απ’ όλα, μια άλλη αντίληψη για το δημόσιο χώρο θα επέβαλε, από τη στιγμή που το κτήριο είναι ήδη καλά σφραγισμένο, να έχει άμεσα ανοίξει ο περιβάλλων χώρος για περίπατο και αναψυχή ώστε οι κάτοικοι να αρχίσουν να έρχονται ήδη κοντά στη Βίλα και να τη νοηματοδοτήσουν ως δικό του χώρο.

Στην ίδια λογική, σκοπός μας είναι να διευρύνουμε και την ίδια την αντίληψη του τι είναι δημόσιος χώρος. Για μας, οι δημόσιοι χώροι περιλαμβάνουν, εκτός τις πλατείες ή τα αθλητικά κέντρα, όλα εκείνα τα σημεία της πόλης που μπορούν να λειτουργήσουν ως εστίες ανάπτυξης της κοινωνικότητας, της αλληλεγγύης, και που αποτελούν ένα βασικό κομμάτι της καθημερινής ζωής της πόλης. Για το λόγο αυτό, θα παλέψουμε ώστε το κτήμα Σιστοβάρη να γίνει ένα πραγματικό κέντρο κοινότητας στην Αγία Παρασκευή, όπου θα μπορεί να φιλοξενεί ένα μεγάλο φάσμα από δραστηριότητες των κατοίκων, από πολιτικές συζητήσεις και εκδηλώσεις, μέχρι αναγνωστήριο για μαθητές και φοιτητές κατά την εξεταστική περίοδο. Έτσι ξεφεύγουμε από μια μονοσήμαντη αντίληψη του δημόσιου χώρου και τον επανανοηματοδοτούμε ως μια ενεργητική προσπάθεια συνεύρεσης και δημιουργίας.

Τέτοια περίπτωση είναι και το πάρκο σκύλων στην περιοχή του Σπυρούδη που οι ίδιοι οι κάτοικοι προσπαθούν να το λειτουργήσουν ως τέτοιο, βάζοντας ποτίστρες, αλλά βρίσκουν απέναντί τους όχι μόνο την αδιαφορία της δημοτικής αρχής, αλλά και την πρόθεσή της να τοποθετήσει μη χρησιμοποιούμενους κάδους στο σημείο. Σε κάθε περίπτωση για μας η καλώς σχεδιασμένη ανάπλαση στο γήπεδο Σπυρούδη θα πρέπει να ακολουθηθεί από την οριοθέτηση του πάρκου σκύλων στην περιοχή με την τοποθέτηση των απαραίτητων υποδομών γι΄ αυτόν τον σκοπό.

Αχρησιμοποίητα κτήρια και το πράσινο στην πόλη

Για εμάς μια ενεργητική πολιτική για τον δημόσιο χώρο μπαίνει στη διαδικασία να αναζητήσει τους ήδη υπάρχοντες χώρους στην πόλη και να φροντίσει για τη σωστή χρησιμοποίησή τους με βάση τις κοινωνικές ανάγκες. Σε αυτό το πλαίσιο βλέπουμε και τη χρήση των εγκαταλελειμμένων κλειστών κτηρίων και των αδόμητων χώρων.

Ξεκινώντας από τους αδόμητους χώρους, το βασικό μέλημα για μας είναι να παραμείνουν έτσι, αδόμητοι. Η Αγία Παρασκευή, όπως και κάθε περιοχή εντός του αστικού ιστού, έχει μεγάλη ανάγκη από τους αδόμητους χώρους και για λόγους κλιματικούς και κυκλοφορίας του αέρα, και για την αναπαραγωγή της αστικής πανίδας. Τέτοια παραδείγματα αδόμητων χώρων που πρέπει να διασφαλιστούν είναι το οικόπεδο Ασημακοπούλου, το κτήμα Μπέλμπα και διάφορα άλλα διάσπαρτα οικόπεδα σε όλη τη πόλη. Είναι σημαντικό να μείνουν αδόμητα και να λειτουργούν ως χώροι πρασίνου μέσα στον αστικό ιστό. Δεν πρέπει να αδιαφορούμε για αυτές τις μικρές παρεμβάσεις καθώς βελτιώνουν σημαντικά τη ζωή των κατοίκων.

Με την ίδια αντίληψη προσεγγίζουμε τα άδεια κτήρια στην πόλη που θα έπρεπε, επίσης, να εξυπηρετούν τις κοινωνικές ανάγκες και όχι να αφήνονται να ρημάζουν. Βασική λειτουργία εδώ αποτελεί η στέγαση με την έννοια της κοινωνικής κατοικίας. Η στέγαση στην πόλη αποτελεί, όπως αναφέρουμε και στο αντίστοιχο κείμενό μας, πραγματικό πρόβλημα στην Αγ. Παρασκευή και γενικότερα στην Αθήνα με τη συνεχή άνοδο των ενοικίων. Είναι για μάς αδιαπραγμάτευτη η  χρήση των κατοικιών που βρίσκονται στα χέρια του Δήμου ως κοινωνική κατοικία, όπως το κληροδότημα Πρίγκουρη. Το ίδιο μπορεί να γίνει όμως και με πολλές εγκαταλελειμμένες κατοικίες όπως η ιδιοκτησία του Ι.Ν. Προφήτη Ηλία στον Τσακό. Αντίστοιχα, υπάρχουν πολλοί χώροι που μπορούν να στεγάσουν δημοτικές/κοινωνικές υπηρεσίες ή άλλες ανάγκες των κατοίκων, δημιουργώντας έτσι ένα πλέγμα κοινωνικής προστασίας που τόσο λείπει από την πόλη μας.

Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στον σημαντικότερο χώρο πρασίνου για την πόλη μας, τον Υμηττό, όπου η προστασία του πρέπει να είναι πρώτη προτεραιότητα όλων των δήμων που έχουν μέτωπο στο βουνό. Είναι απαραίτητο ο δήμος να μεριμνήσει και να ενισχύσει επαρκώς τη προστασία του. Προστασία που περνάει τόσο μέσα από την αποτελεσματική πυροπροστασία του και την κατάλληλη προετοιμασία της κάθε χρόνο, όσο και μέσα από τον αγώνα για την έκδοση του προεδρικού διατάγματος προστασίας του ως ζώνης Α, αμιγούς δηλαδή δασικής έκτασης.

Κλείνοντας, λοιπόν να θυμόμαστε ότι πέρα από τη δημοτική αρχή, θα πρέπει οι ίδιοι οι κάτοικοι να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας, να διεκδικήσουμε και να δημιουργήσουμε, παλεύοντας καθημερινά στην πόλη για τα μικρά και μεγάλα.